درآمدهای ارزی دولت سیزدهم / نشانه‌های احیای برجام؟/ روایت روزنامه اصلاح‌طلب از نسبت کیهان و دولت

گروه سیاست سایت فردا - روزنامه‌های امروز به موضوعاتی در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و ... پرداخته‌اند که مهم‌ترین موارد آن به شرح زیر است:

«آفتاب یزد» امروز شمشیر را برای «کیهان» از رو کشیده و در گزارشی که تیتر یک کرده به نقد آن یا به قول خودش «مرور ادبیات روزنامه حامی دولت» پرداخته است. این روزنامه اصلاح‌طلب با تیتر «مگر کیهان صاحب دولت است؟!» نوشته: «نگاه از بالا به پایین این رسانه بیش از آن که حمایت‌اش از دولت را نشان بدهد، نشان‌دهنده این است که کیهان خود را صاحب دولت می‌داند و حالا با صدور بخشنامه‌های مختلف سعی دارد برای دولت خط مشی تعیین کند! کارشناسان حوزه رسانه بر این اعتقادند که کیهان دیگر از حوزه رسانه خارج شده و برای دولتی که آن را بخشی از اموال شخصی خود می‌داند تعیین تکلیف می‌کند! در حالی که رسالت یک رسانه مکتوب موضوعی غیر از این است. اگر بخواهیم عملکرد این رسانه را با چارچوب‌های روزنامه نگاری امروز بسنجیم، هیچ جای آن شباهتی به حوزه عملکرد مطبوعات ندارد. با این حال می‌توان گفت روزنامه کیهان در حالی که از آزادی بیان زیادی برخوردار است اما در هیچ شرایطی رکن چهارم دموکراسی به شمار نمی‌آید. با این حال جای بسی تامل دارد که این رسانه در بزنگاه‌های مختلف برای دولت مطبوع خود تصمیم‌گیری کرده و بخشنامه صادر می‌کند!»

سیدعلیرضا کریمی نیز در سرمقاله امروز با عنوان «کیهان چکاره است؟» نوشته: «در مورد مدل ارتباط روزنامه کیهان با دولت سیزدهم دو نکته را باید خاطرنشان کنم: اول اینکه صرفنظر از عملکرد دولت در حوزه‌های مختلف فرجام نوع مراودات این رسانه با دولت مذکور نیز بهتر از رابطه با دولتین نهم و دهم نخواهد شد.یعنی در نهایت چیزی مثل «جریان انحرافی» علم می‌شود تا راه برای تاخت و تاز به دولت هموار شود.دلیل‌اش هم مشخص است:نه منافع مردم در جریان است نه این ملک؛بلکه منافع یکسری افراد مطرح است. دوم هم اینکه این مدل ادبیات روزنامه کیهان با دولت سیزدهم چه در انتخابات ریاست جمهوری به این دولت رای داده باشیم و چه خیر محل تامل است.عرضم اینجاست که چنین اظهاراتی کمی برخورنده است.یک رسانه در نهایت می‌تواند ناظر و منتقد باشد نه محل صدور دستور و انتظار برای اجابت آن توسط دولت!به واقع «کیهان چکاره است؟» که با دولت رئیسی اینگونه سخن می‌گوید؟»

«ایران» از «رشد چشمگیر درآمدهای ارزی کشور در سایه دیپلماسی فعال اقتصادی دولت سیزدهم با وجود تحریم ها» گزارش داده و با در گزارشی که تیتر یک شده با عنوان «درآمد ارزی 1400 معادل سال اجرای برجام» نوشته: «پیش‌بینی می‌شود مجموع درآمد نفتی و غیرنفتی امسال ایران به 80 میلیارد دلار برسد». در این گزارش به نقل از سیدحمید حسینی، ‌عضو اتاق بازرگانی ایران آمده است: «در این مدت درآمدهای صادراتی ایران دوبرابر شده است. پیش‌بینی این است که در پایان سال حتی حجم صادرات غیرنفتی کشور به بیش از 45 میلیارد دلار نیز برسد. این مسأله افزایش درآمدها از چند جهت قابل بررسی است. اما یکی از نکات مهمی که در این باره باید به آن توجه شود، کاهش تأثیرپذیری صادرات ایران از تحریم‌هاست. از یک سو سختگیری امریکا بر روابط بین‌المللی ایران کم شده و توان افزایش فشار را ندارد و از سوی دیگر نیز جسارت کشورها برای واردات محصولات ایران بیشتر شده و تجار و شرکت‌های ایرانی نیز راه‌های خنثی‌سازی تحریم‌ها را یاد گرفته‌اند». حسینی با تأکید بر اینکه اقتصاد ایران در حال بازگشت به شرایط پیش از تحریم است، ادامه می‌دهد: «ما راه‌های مبادله کالا و نقل و انتقال پول را حتی در شرایط تحریم یاد گرفته‌ایم. طبیعی است که این افزایش درآمدهای صادراتی را تجربه کنیم. البته این خاصه تحریم نیز هست. زمانی که طولانی شود، کشورها و شرکت‌ها راه‌های خنثی‌سازی آن را پیدا می‌کنند.»

«آرمان ملی» همزمان با خبر آزاد شدن دارایی‌های مسدود شده ایران در عراق، مصاحبه‌ای دارد با آلبرت بغزیان، اقتصاددان و هشدار می‌دهد که «از پول‌های آزاد شده سوءاستفاده نشود». بغزیان در این مصاحبه که عکس یک هم شده، می‌گوید: «برگرداندن پول‌های بلوکه‌شده ایران و تزریق آن به اقتصاد کشور به همراه تأمین مالی پروژه‌ها با پول تازه‌نفس و جدید روی اقتصاد کشور تأثیر مستقیم دارد. با این ‌وجود مدیریت این پول‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است و نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. اگر اقتصاد ایران را یک کودک در نظر بگیریم این پول هم می‌تواند این کودک را لوس بار بیاورد و هم اینکه می‌تواند به‌خوبی این کودک را تربیت کند و زمینه‌های تعالی و رشد آن را فراهم کند. تجربه تاریخی نشان داده که ما در دوران وفور نیز نتوانسته‌ایم به‌خوبی اقتصاد کشور را مدیریت کنیم. نباید اجازه داد تجربیات تلخ گذشته در این زمینه تکرار شود و به‌جای اینکه این پول مشکلات اقتصادی را حل کند و به تولید کشور تزریق شود مورد سوءاستفاده برخی در راستای منافع شخصی قرار بگیرد.»

این روزنامه اصلاح‌طلب در گزارش دیگری هم با عنوان «پایان مرد متناقض در مجمع!» به سرنوشت سیاسی احمدی‌نژاد و آنچه این روزها درباره او گفته‌اند – از داوری گرفته تا روزنامه دولت - پرداخته است. 

«وطن امروز» درخواست 10 سناتور آمریکایی از بایدن برای سخت‌گیرانه‌تر کردن تحریم‌های ایران را سوژه گزارشی کرده که تیتر یک شده و با عنوان «کنگره در آتش نفت ایران» نوشته: «نامه سناتورهای آمریکایی به بایدن در حالی است که جو بایدن و تیمش در چند نوبت رایزنی‌های سطح بالایی با دولت چین برای خودداری از خرید نفت ایران انجام دادند تا جایی که در یکی از این مذاکرات «وندی شرمن» معاون وزیر خارجه آمریکا در این باره شخصا به چین سفر کرد اما نه‌تنها تمام این تلاش‌های کاخ سفید با مخالفت پکن روبه‌رو شد که تهران و پکن با اجرایی کردن همکاری‌های جامع خود در سفر حسین امیرعبداللهیان به پکن، روابط خود را وارد سطح گسترده‌تری کردند.  در همین حال مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران از احیای توان صادرات 2.5 میلیون بشکه‌ای نفت کشورمان در روز خبر داده است. ... از طرف دیگر، نامه سناتورهای جمهوری‌خواه به رئیس‌جمهور آمریکا به موضوع مخالفت آنها با بازگشت آمریکا به برجام و ممانعت از هرگونه تخفیف تحریمی به ایران برمی‌گردد و این مساله از موانع داخلی بزرگ جو بایدن در بحث تضمین دادن به تهران در وین برای تعهد به عدم تکرار خروج از برجام توسط دولت فعلی و بعدی آمریکاست؛ چه اینکه انتخابات پیش روی کنگره ایالات‌متحده و شانس بالای جمهوری‌خواهان در این انتخابات از دیگر مصائب دولت ضعیف بایدن است. این در حالی است که این روزها گزارش‌هایی درباره شکاف و اختلاف‌نظر در تیم مذاکراتی آمریکا در وین به رهبری رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران بر سر نحوه مذاکرات و میزان سخت‌گیری به تهران منتشر شده که این اختلافات در نهایت منجر به جدایی 3 نفر از اعضای این تیم از جمله ریچارد نفیو و آرین طباطبایی، عضو ایرانی‌تبار هیات آمریکایی و مشاور ارشد دفتر کنترل تسلیحات و امنیت بین‌الملل وزارت امور خارجه آمریکا شده است. بر این اساس یکی از گمانه‌زنی‌هایی که منابع غربی از انتشار اختلاف‌نظر تیم مذاکراتی دولت بایدن ارائه داده‌اند این بوده که هدف از انتشار گزارش شکاف تیم آمریکایی را پالس به جمهوری‌خواهان و پر کردن دست آنها برای مخالفت قاطع‌تر با احیای توافق و واگذاری امتیازاتی به ایران ارزیابی کرده‌اند. »

«شرق» یک گفت‌وگوی کلاپ هاوسی با حضور شریعتی، صادقی، زاهد، آزموده میری و بیژن عبدالکریمی حواشی اخیر درباره کنار گذاشتن برخی استادن دانشگاه را با تیتر «‌اخراج استادان یا برکناری استثناها‌» پوشش داده و به نقل از احسان شریعتی نوشته: «با یکدست‌شدن حاکمیت شاید این سیاست فرهنگی پیگیری می‌شود که دانشگاه از نظر سیاسی یکپارچه شود که این خطری است که نهاد علم و دانش را تهدید می‌کند؛ هرچند علم و دانشگاه با آگاهی و فرهنگ محدود به ساختار بوروکراتیک رسمی نمی‌ماند؛ یعنی کار علمی خارج از دانشگاه هم پیگیری می‌شود. امیدوارم این کارزار در دفاع از دانشگاه ادامه پیدا کند؛ نه برای اینکه به نتایج فوری در زمینه بازگشت استادان برسیم، بلکه به دلیل اینکه سرنوشت آینده دانشگاه و نظام آموزشی کشور مورد حلاجی قرار بگیرد و آسیب‌شناسی شود».

جواد میری، استاد دانشگاه و پژوهشگر نیز در این نشست می‌گوید: «تجربه شخصی هشت‌ساله من و مواردی که در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بعینه دیده‌ام، نشان می‌دهد ریشه این اتفاقات در نیروهای امنیتی و فرادانشگاهی نبود، بلکه بیشتر از داخل دانشگاه است». بیژن عبدالکریمی نیز در این رابطه: «تصویری که من از جهان و به تبع آن از جامعه‌مان دارم این است: توده‌هایی که تربیت نشده‌اند، مسئولیت می‌گیرند و در پس یک گفتمان می‌کوشند به خودشان هویت بدهند. اینها می‌تواند در شکل رئیس دانشگاه، نماینده مجلس، استاد دانشگاه، وزیر باشد. توجه کنید که این توده‌ها حتی یک گفتمان را از درون تهی کرده و مرگ گفتمان را فراهم می‌کنند. توده‌ها به‌شدت می‌خواهند استثنا را سرکوب کنند. من این را حتی در خانواده‌هایمان می‌بینم، حتی همسر و فرزند فردی که می‌خواهد استثنا باشد سرکوبش می‌کنند. این سرکوب‌شدن را صرفا یک مسئله اجتماعی بدانید تا سیاسی».

«کیهان» از «افزایش فروش نفت ایران و رشد مبادلات تجاری بدون برجام» خبر داده و نوشته «افزایش فروش نفت و رشد مبادلات تجاری ایران نه‌تنها به مذاق مدعیان اصلاحات خوش نیامده بلکه باعث نگرانی تعدادی از سناتورهای آمریکایی شده تا از رئیس‌جمهور کشورشان بخواهند که درخصوص اجرای تحریم‌های نفتی ایران سخت‌گیری بیشتری اعمال کند!» این روزنامه اصولگرا با مقایسه عملکرد دولت قبل و دولت مستقر در این زمینه نوشته: «موضوع فروش نفت و ارتباط با همسایگان که در دولت قبلی به حیطه بحرانی رسیده بود و به دلیل مدیریت لیبرالی غرب‌گرایان، افق دور از دسترسی داشت در دولت سیزدهم رنگی نو به خود گرفت و توسعه مناسبات تجاری و اقتصادی با سایر کشورها به‌ویژه کشورهای منطقه، چین و روسیه و... و همچنین افزایش 40 درصدی صادرات نفتی، این امید را بارور کرد که خنثی‌‌سازی تحریم‌ها می‌تواند حال بد اقتصاد کشور را التیام بخشد.»

«اعتماد» آزادی منابع ارزی ایران در عراق‌‌ را «چراغ‌های سبز به نفع احیای برجام» تعبیر کرده و در گزارشی به قلم سارا معصومی نوشته: «جدا از مساله موافقت مشروط ایران با مذاکره مستقیم با امریکا، اعلام آمادگی ایران و امریکا برای تبادل زندانیان دو کشور و سفر وزیر خارجه قطر به تهران پیش از سفر امیر این کشور به ایالات متحده، مساله انتقال بخشی از پول ایران در کره‌جنوبی به حساب سازمان ملل متحد در ازای بدهی معوقه تهران و تداوم رایزنی‌ها میان ایران و کره‌جنوبی برای آزادسازی اموال بلوکه شده ایران در سئول و خبر مربوط به باز شدن کانالی بانکی برای استفاده ایران از اموال مسدود شده در عراق و ثبت سفارش همه و همه نشان از مهیا شدن فضا برای احیای برجام دارد. »

در بخش دیگری از این گزارش به نقل از یک منبع نزدیک به هیات مذاکره‌کننده ایران درباره وضعیت مذاکرات به «اعتماد» آمده است: «اکنون می‌توان گفت در یک ماه گذشته پیشرفت‌های قابل توجهی هم در کلیات موضوعات و هم در جزییات نگارشی متن به دست آمده است. گفت‌وگوها در فضایی حرفه‌ای، جدی و کم‌تنش پیش رفته و طرفین توانسته‌اند دیدگاه‌های خود را در موضوعات مختلف به هم نزدیک کنند. در دور هشتم گفت‌وگوها، مذاکرات تا مرحله‌ای پیش رفته است که با اتخاذ تصمیمات سیاسی لازم، امکان دستیابی به توافق وجود خواهد داشت.  دریافت تضمین و راستی‌آزمایی رفع موثر تحریم‌ها دو مطالبه‌ای هستند که ایران در 9 ماه گذشته تحقق آنها را شرط لازم برای بازگشت به اجرای برجام اعلام کرده است. هرچه در مقوله دریافت تضمین، اطلاعات کمتری درباره طرح‌های روی میز در مذاکرات به رسانه‌ها درز پیدا کرده اما به نظر می‌رسد که در حوزه راستی‌آزمایی، مکتوب کردن ایده‌ها را می‌توان نشانه پیشرفت قابل توجه دانست.»  

«جوان» تصمیمات اخیر کمیسیون تلفیق را با تیتر «ارز ترجیحی فعلاً ماند» پوشش داده و نوشته: «هرچند روز گذشته کمیسیون تلفیق به دلیل ابهام در طرح دولت جهت اصلاح نرخ ارز و عدم ارائه طرح مکتوب توسط دولت با اصلاح نرخ ارز ترجیحی مخالفت کرد و ۹ میلیارد دلار با قیمت ارز ترجیحی برای تأمین دارو، تجهیزات پزشکی و کالا‌های اساسی در سال ۱۴۰۱ اختصاص داد، اما از آنجایی که سخنگوی مجلس، این مجلس را غیرقابل پیش‌بینی می‌خواند، امکان دارد با شفاف‌سازی تمامی منابع و مصارف ناشی از اصلاح نرخ ارز ترجیحی در تبصره ۱۴ بودجه سال آتی نظر نمایندگان مجلس در صحن در رابطه با نرخ ارز ترجیحی تغییر کند، به‌ویژه آنکه رئیس‌جمهور نیز در آخرین گفت‌وگوی خود با مردم در رسانه ملی اعلام داشت که دولت سیزدهم به شرط جلب‌نظر نخبگان و موافقت نسبی دولت و مجلس و غافلگیر نشدن مردم، طرح اصلاح نرخ ارز ترجیحی را انجام خواهد داد.»

این روزنامه اصولگرا همچنین شکار پرندگان وحشی در فریدونکنار را مورد توجه قرار داده و با استفاده از طرحی غم‌انگیز در گزارشی که عکس یک شده و با عنوان «میهمان‌کشی قوخوارها!» نوشته: «سال‌هاست که دوستداران محیط‌زیست و حیات‌وحش مخالفت خود را با فعالیت بازار فروش پرندگان وحشی فریدونکنار اعلام کرده‌اند، اما راه به جایی نبرده‌اند، چون این بازار گویی هر سال نسبت به سال قبل داغ‌تر برپا می‌شود و همین مسئله موجب می‌شود تا پرندگان شکار شده استان‌های دیگر مانند گیلان هم به این بازار سرازیر شود. در واقع قیمت نجومی پرندگان در این بازار خود کافی است تا هر فردی برای شکار آن‌ها وسوسه شود. مثلاً یک غاز وحشی ۳۵۰ هزار تومان، یک مرغابی بین ۲۰۰ تا ۲۵۰هزار تومان و یک مرغابی کوچک به نام خوتکا با ۲۰۰ گرم وزن ۷۰ هزار تومان خرید و فروش می‌شود؛ در حالی پرندگان با این قیمت‌ها خرید و فروش می‌شوند که عاملان برپایی این بازار به نام بازار فقرا این سیاهچاله را سرپا نگه داشته‌اند»

«سازندگی» جلد امروز خود به داغ‌ترین خبر حوزه فرهنگ و هنر یعنی انصراف مسعود کیمیایی از حضور در جشنواره فیلم فجر اختصاص داده است. او را عکس روی جلد کرده و با اشاره به اینکه کیمیایی به خاطر حضور شهاب حسینی در هیات داوران این جشنواره این تصمیم را گرفته، می‌پرسد که «او چرا نگران عدالت و قضاوت است». جواد طوسی در گزارشی با عنوان «خروج پیرمرد» در این باره نوشته: «استاد، سابقه‎ی شکل گیری و دوام جشنواره‌یی به نام جشنواره فیم فجر و نوع برخوردی را که در دوره‌های مختلف و چهل و اندی سال نسبت به آثار او داشته‌اند، ارزیابی می‌کند و در معیار خودش قرار می‌دهد! همین را مبنا قرار می‌دهد و می‌گوید مشت، نمونه خروار است. وقتی حتا نسبت به آثار موفق ایشان مثل «دندان مار»، «گروهبان»، «سرب» و «اعتراض»، چنان برخوردهای غیرکارشناسی و نامنعطفی شده، همه اینها می‌تواند تعمیم و تسری پیدا بکند در داوری این دوره؛ به خصوص در دوران ملتهبی که اقتضائات خودش را دارد و آن تعریف یک سویه از مقوله ی فرهنگ و هنر از ناحیه سیاست گذار و دبیر و داور و حتی شکل چینش آن می‌توان مبنا قرار بگیرد در جهت یک نوع اعمال سلیقه؛ سلیقه‌یی که حالا فکر می‌کنم تا اطلاع ثانوی، فیلم‌سازی مانند مسعود کیمیایی در آن جایی ندارد و همیشه برخوردهای سلبی جلوتر از نگاه کارشناسانه در دستور کار قرار می‌گیرد.»

«صبح نو» کارتونی از بایدن را انتخاب و عملکرد او در سال او ریاست جمهوری را ارزیابی کرده است، ارزیابی که با تیتر «تقریبا هیچ» منتشر شده است. این روزنامه اصولگرا البته کلی تیتر و گزارش دیگر را هم مثل هر روز در صفحه نخست خود آورده . مثلا تاکید قالیباف بر اهمیت هماهنگی قوا که بارها و بارها تکرار شده؛ صبح نو به نقل از رئیس مجلس که هنوز هم از سطح همکاری‌های قوا راضی نبوده و معتقد است باید خروجی جدی، ملموس و مفیدتری از این همکاری‌ها حاصل شود؛ تیتر زده: «هماهنگی بین قوا لازم است، اما کافی نیست». 

این روزنامه اصولگرا همچنین یک گزارش اقتصادی حول محور افزایش قیمت نفت و نود دلاری شدن آن دارد که طی آن دلایل این افزایش قیمت و تاثیراتش بر اقتصاد ایران را بررسی می‌کند.