چرا تصمیم ایران درباره مذاکره مستقیم عوض شد؟

گروه سیاست سایت فردا – تا همین چند هفته قبل نشانه‌ای از احتمال مذاکره مستقیم با آمریکایی‌ها دیده نمی‌شد و پیشنهاد برخی تحلیلگران داخلی در این زمینه نیز با واکنش تند گروهی دیگر مواجه می‌شد. اکنون اما شرایط عوض شده و آنطور که وزیرخارجه، رئیس جمهور و دبیرشورای عالی امنیت ملی ایران گفته‌اند اگر مذاکره مستقیم منجر به یک توافق خوب و با تضمین بالا بشود، احتمال مذاکره و توافق وجود دارد. اما چه شد که نظر طرف ایرانی تغییر کرد؟ جعفر قنادباشی، کارشناس مسائل سیاست خارجی در گفت‌وگو با «فردا» در این باره گفت: «برای اینکه بگوییم که چرا درحال حاضر با مذاکره با آمریکا مخالف نیستیم باید آمریکا را در دو زمان و شرایط بررسی کنیم. یکی آمریکای زمان ترامپ با آن سیاست تهاجمی غیرمنطقی و یکی هم آمریکای دوران بایدن که از خودش نشانه‌های ضعف و عقب‌نشینی را نشان می‌دهد. این دو آمریکا اگرچه در سیاست کلی و راهبردی تغییری ایجاد نکرده‌اند اما در رویکرد و روش‌های اجرایی تغییراتی داشته‌اند و تا حدی سیاست‌های تهاجمی دوران ترامپ را کنار گذاشته‌اند».

وی افزود: «ما هیچ گام مذاکره را رد نکرده بودیم. طبیعتا اگر هدف مذاکره امتیاز گرفتن از ما باشد، به هیچ وجه قبول نداریم اما الان به نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها در شرایطی نیستند که از ما امتیاز بگیرند چون بسیاری از اهرم‌های خود را از دست داده‌اند لذا پذیرش مذاکره آن هم در خصوص مسائل برجامی و نه اختلافات کلی بین ایران و آمریکا، عجیب نیست».

این تحلیلگر مسائل بین‌المللی در واکنش به اینکه ایران در دوره بایدن هم تا همین چند هفته قبل با مذاکره مستقیم با آمریکا مخالفت کرده و اصرار می‌شد که باید با مذاکره غیر مستقیم، آمریکایی‌ها را تحقیر کنیم، گفت: «مساله این است که ما الان با ایجاد توازن در سیاست خارجی و برقراری رابطه با قطب‌های قدرت دیگری در جایگاهی قرار گرفتیم که معنای مذاکره عوض شده است. زمانی ما فقط با غربی‌ها کار کرده و ریل سیاست خارجی ما به سوی غرب بود لذا پذیرش مذاکره به معنی این بود که در یک شرایط وانفسا حاضر به امتیازدهی شده‌ایم اما الان اینطور نیست. آمریکایی‌ها می‌دانند که ما الان راه‌های گریز از شرایط دشواری که آنها برای ما ایجاد کردند را برای خود داریم لذا مذاکره کاملا متفاوت است».

قنادباشی در ادامه گفت: «باید به شرایط مذاکره دقت کنیم. یک زمانی غرب به ما فشار می‌آورد و ما هم با قطب‌های دیگر ارتباطی نداشتیم لذا هر صحبتی با آنها معنی شکست و عقب نشینی می‌داد اما الان اینطور نیست چون هم از نظر داخلی بر تولیدات خود متکی شده و به مقاومت عادت کرده‌ایم هم از نظر خارجی سیاست فعالی را با همسایگان و کشورهای اسلامی، غیرمتعهد و ... ایجاد کرده‌ایم. با در نظر گرفتن مجموع این مسائل می‌توان گفت که ما از آن رینگی که آمریکایی‌ها ما را گیر انداخته بودند، خارج شده‌ایم لذا می‌توانیم در این تغییر شرایط از قابلیت‌های مذاکره هم استفاده کنیم چون قبلا مذاکره به معنی تسلیم بود اما امروز دیگر این معنا را ندارد».