جلسه با دیپلمات‌های سابق غیر از ظریف/ اشتباه اصلاح طلبان/ سناریوهای ارزی در پساتوافق

گروه سیاست سایت فردا - روزنامه‌های امروز به موضوعاتی در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و ... پرداخته‌اند که مهم‌ترین موارد آن به شرح زیر است:

«آفتاب یزد» علی‌ باقری‌کنی مذاکره کننده ارشد کشورمان را عکس یک کرده و با تیتر «بازگشت موقت مذاکره‌کنندگان» نوشته: «بر اساس تفاهم انجام‌شده میان روسای هیئت‌ها، مذاکره‌کنندگان ارشد جمهوری اسلامی ایران و سه کشور اروپایی عصر دیروز برای انجام امور مربوط به سمت‌های سیاسی خود و برخی مشورت‌ها، موقتا به مدت دو روز به پایتخت‌ها بازخواهند گشت.» در ادامه گزارش اما غیر از اخباری که دیروز از زبان اولیانوف و جوزپ بورل منتشر شد، چیزی دیده نمی‌شود.

این روزنامه اصلاح‌طلب در گزارش دیگری که تیتر یک کرده نیز به انتصاب‌های پرحاشیه و شائبه‌دار پرداخته با محمدصادق جوادی‌حصار سخنگوی حزب اعتماد ملی نیز در این باره گفت‌وگو کرده است. او می‌گوید: «در مناسبات سیاسی ما از گذشته تا کنون یک بحث وجود داشته و آن هم جایگزینی تعهد به جای تخصص است. تعهد به این معنا که فرد خودش را به یک جریان، شخص یا موضوعی متعهد بداند و تصور من این است که دولت سیزدهم هیچ پشتوانه جریانی خاصی را همراه با خودش ندارد بنابراین افرادی که پیرامونش جمع می‌شوند کسانی هستند که دولتی‌ها به همراهی و همسویی آن‌ها با جریان دولت باور ندارند به همین دلیل هم سعی می‌کنند از افراد مطمئن و به باور خودشان متعهد به آرمان‌های این دولت استفاده کنند و در واقع افراد متعهد به خودشان را بر سر کار بیاورند.» گفتنی است، بهانه این گزارش پست جدید علی عسگری رئیس پیشین صداوسیما است.

«وطن امروز» تیتر زده «پکن زودتر از وین» و دلیلش آن است که «در روزی که دیپلمات‌های ایرانی و اروپایی برای انجام جدیدترین مشورت‌ها از وین به پایتخت‌های خود بازگشتند حسین امیرعبداللهیان در پکن خبر آغاز اجرای توافق 25 ساله ایران و چین را اعلام کرد». در این گزارش آمده است: «از ابتدای کلید خوردن برنامه همکاری جامع ایران و چین، مقامات آمریکایی به اشکال مختلف نسبت به ائتلاف ایران و چین، ابراز نگرانی کرده و عصبانیت خود را پنهان نکردند. از ترامپ و پمپئو گرفته تا جو بایدن از این ائتلاف شرقی ناخشنود شدند و صراحتا این ناخشنودی را بیان کردند، چرا که عزیمت تهران و پکن به سمت همکاری راهبردی چشم‌انداز بسته تحریمی ایالات متحده را با آسیب‌های جدی روبه‌رو خواهد کرد. در همین زمینه، «فارن‌پالیسی» در تحلیلی  سفر امیرعبداللهیان به چین را در راستای تعمیق «شراکت جامع راهبردی» که سال گذشته میان ۲ کشور امضا شد دانسته و نوشته است: «افزایش همکاری‌های امنیتی میان ایران و چین، تهدیدی جدی علیه منافع کلیدی امنیتی آمریکا، اسرائیل و کشورهای عربی خلیج‌ فارس است». 

«شرق» امروز با اشاره به اینکه «شنیده‌ها حاکی از نشست مشترک رئیسی با لاریجانی، ولایتی، جلیلی و کمال خرازی است» تیتر زده «جاب خالی ظریف». مهرشاد ایمانی در گزارشی که اتکایش به توییت سایت سردبیر مشرق نیوز است و البته تکذیب هم نشده، نوشته است: « تاکنون جزئیاتی از آنچه در نشست اخیر مطرح شده، بیرون نیامده است؛ در‌عین‌حال اصل چنین جلسه‌ای می‌تواند حاوی نکات مهمی باشد. نخستین موضوع دعوت علی لاریجانی از سوی رئیسی است ... صرف این دعوت را شاید بتوان به نوعی نزدیک‌کردن نسبی لاریجانی به دولت در نظر گرفت ... موضوع دیگر ترکیب میهمان‌های پاستور است. گویا رئیسی نمایندگان سیاست خارجی چند دولت اخیر را دعوت کرده است. ... نکته دیگر دعوت‌نکردن ظریف به نشست اخیر است. همان‌طور که گفته شد در این نشست به نوعی نمایندگان فکری همه دولت‌ها دیده می‌شوند؛ اما نبود محمدجواد ظریف به‌عنوان وزیر امور خارجه دو دولت قبل حکایت از رعایت نوعی مرزبندی رئیسی با مواضع نیروهایی است که سال‌هاست به آنها انتقاد می‌کند. ... رئیسی با نشست قدری راه خود را از تفکرات تندی که امثال جلیلی در مواجهه با عرصه خارجی دارند، جدا کرده است. او گرچه خاستگاه اصولگرایی دارد و حتما نمی‌توان او را در زمره مدافعان برجام و تعامل با کشورهای غربی جای داد؛ اما به هر حال می‌توان گفت که چه در ایام انتخابات و چه حالا می‌کوشد که طریقی میانه را در پیش بگیرد».

«صبح نو» حسین مرعشی دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی را روی جلد امروز خود آورده و دلیلش اظهارات اخیر او است. وی اعتراف کرده بود که «اشتباه تاریخی ما فاصله گرفتن از رهبری بود». دبیرکل حزب کارگزاران گفته بود « من کار می‌کنم و حزب را به این سمت می‌بریم که به دولت و رهبری و تمامی نهادها راهکار بدهیم تا با اجرایی شدن راهکارها از بار مشکلات مردم کاسته شود در قالب این ایده هر کاری که از دستمان برآید برای رهبری و دولت انجام خواهیم داد». 

این روزنامه اصولگرا در گزارش دیگری هم به جلسه‌ای که سردبیر مشرق در توییتر خود از آن خبر داد و کسی هم آن را تایید یا تکذیب نکرد، پرداخته است. صبح نو با عنوان «دیپلمات‌ها در پاستور» به دیدار لاریجانی، خرازی، جلیلی و ولایتی با رئیس پیش از سفر به مسکو پرداخته است.

«اعتماد» امروز هم عکس یک خود را به تصادف زنجیره‌ای در محور بهبهان اختصاص داده و با عنوان «زنجیره مقصران حادثه بهبهان» با  با مدیر سابق نظارت بر اجرای استاندارد سازمان ملی استاندارد ایران گفت‌وگو کرده است. او تاکید کرده که «مسوول اصلی کنترل کیفیت خودروها خودروسازان هستند که باید در مورد ساخت و کیفیت آن به جامعه پاسخگو باشند.» او در بخشی از این گفت‌وگو گفته که «ما معتقدیم که خودروسازان یکسری قطعه‌سازان تحمیلی دارند که به آنها تکلیف می‌کنند از این قطعه‌سازان حتما باید قطعه بخرند و به همین دلیل می‌بینیم که یک خودرویی دارای کیفیت بهتری است و خودرویی دیگر پیوسته دارای مشکل است»

این روزنامه اصلاح‌طلب البته از موضوعات سیاسی و سیاست خارجی هم غافل نشده و مثلا در یکی از تیترهای کناری خود تعطیلی موقت مذاکرات وین و بازگشت به کشور را با عنوان «بازگشت سرنوشت ساز» پوشش داده است. سارا معصومی نوشته: «وزارت خارجه ایران عصر روز گذشته اعلام کرد که روسای هیات‌های مذاکره‌کننده ایران و سه کشور اروپایی به منظور گفت‌وگو با پایتخت‌ها با اعلام وقفه‌ای دو روزه در مذاکرات موافقت کرده‌اند. براساس این خبر، مذاکرات در سطح کارشناسی همچنان ادامه خواهد داشت. با توجه به مذاکرات فشرده میان دو طرف در قریب به دو هفته اخیر، به نظر می‌رسد که هیات‌ها پس از چکش‌کاری مطالبه‌های حداکثری و مبنا قرار دادن خطوط قرمز تعیین‌شده از سوی پایتخت‌ها اکنون در موقعیت سبک و سنگین کردن داده‌ها و ستانده‌هایی هستند که می‌تواند توافق بازگشت به برجام را نهایی کند. هرچند که اختلاف‌های ایران و امریکا به عنوان دو عضو اصلی توافق اولیه برجام، به ظاهر در دو حوزه رفع تحریم و تعهدات هسته‌ای بوده و گفته می‌شود که به تفاهم فنی نیاز دارد اما ماهیت پرونده اختلاف هسته‌ای ایران با غرب از ابتدا سیاسی بوده و در تمام مقاطع در نتیجه یک تصمیم سیاسی حل‌وفصل یا ادامه پیدا کرده است. در روزهایی که همه از ضرب‌الاجل اواسط فوریه برای رسیدن به توافق سخن می‌گویند و حتی یک مقام ایرانی نیز در گفت‌وگو با نیویورک‌تایمز برای رسیدن به توافق تا بازه زمانی گفته شده ابراز امیدواری کرده شاید رفت‌وبرگشت رییس هیات مذاکره‌کننده ایران به تهران بتواند به تحولی قابل توجه در مذاکرات پشت درهای بسته در چند روز آتی منتهی شود.»

«جوان» سفر استانی رئیسی به هرمزگان را سوژه عکس یک امروز خود کرده و با عنوان «پل عبور از فقر و تشنگی از هرمز» نوشته است: «در جریان بازدید رئیس جمهور از استان هرمزگان و قشم، اعضای کابینه و معاونان رئیسی وعده‌هایی به مردم منطقه دادند که امید است این وعده‌ها به زودی عملیاتی شود و به بایگانی سپرده نشود. یکی از این وعده‌ها را سعید محمد، دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد کشور داد:  ویلاهای منتسب به نهاد ریاست جمهوری برای تأمین هزینه پل خلیج‌فارس و سایر زیرساخت‌های جزیره قشم تا چند ماه آینده فروخته خواهد شد. پنج ویلای لاکچری در جزیره قشم در بهترین موقعیت دید دریایی مسیر ساحل جنوبی شهر در دوران ریاست‌جمهوری حسن روحانی که چند سال در ایام عید نوروز به این جزیره سفر می‌کرد در دستور کار سازمان منطقه آزاد قشم قرار گرفت و با عنوان ویلاهای نهاد ریاست جمهوری ساخته شد و مردم این جزیره این ویلاها را به عنوان نهاد ریاست جمهوری می‌شناسند و این در حالی است که مالکیت این ویلاها در اختیار منطقه آزاد قشم قرار دارد. شورای‌عالی مناطق آزاد به ساخت طرح جامع ارتباطی خلیج‌فارس با محوریت پل و اتصال جزیره قشم به سرزمین مادری و ایجاد تحول در حوزه اقتصادی این منطقه مصمم است و استارت این پروژه را تا تأمین منابع اصلی از دولت به صورت تهاتر نفت، از فروش این پنج ویلای لاکچری آغاز خواهیم کرد. متأسفانه رقبای قشم علاقه‌مند به نقش‌آفرینی این جزیره با ظرفیت در حوزه اقتصادی نیستند و هربار تصمیم و برنامه مهمی برای این شهرستان گرفته می‌شود، شیطنت آنان هم آغاز می‌شود.»

«آرمان ملی» گفت‌وگویی دارد با پیرمحمد ملازهی کارشناس مسائل افغانستان و تعاملات ایران و طالبان را به خصوص بعد از سفر اخیر هیات طالب به ایران بررسی می‌کند. او در این گفت‌وگو که با تیتر «طالبان از«ترانزیت مواد مخدر» ایران، از «احمد مسعود» نمی‌گذرد» منتشر شده، گفته است: 

*ایران به‌صورت رسمی طالبان را به رسمیت نشناخته اما به‌صورت دوفاکتو طالبان را به رسمیت شناخته است. سفر آقای قمی به کابل و همچنین سفر امیر خان متقی وزیر خارجه طالبان به ایران نشان می‌دهد که ایران با طالبان رابطه دارد و با آنها کار می‌کند.

* ایران هنوز با تردیدهایی در این زمینه مواجه است که آیا مناسبات خود با طالبان را به‌عنوان گروهی که در افغانستان به قدرت رسیده را تنظیم کند و یا با توجه به تضاد ایدئولوژیکی که بین ایران و طالبان وجود دارد و این احتمال وجود دارد که در آینده مناسبات بین ایران و طالبان در سطحی که امروز وجود دارد ادامه پیدا نکند آیا نیاز است ایران به گروه‌های مخالف طالبان مانند جبهه مقاومت ارتباط برقرار کند یا خیر. در دیدار اخیری که بین وزرای خارجی ایران و طالبان برگزار شد با تشویق ایرانیان دیداری بین وزیر خارجه طالبان با احمد مسعود و اسماعیل‌خآنکه در هرات و غرب افغانستان صاحب نفوذ است برگزار شد. به نظر می‌رسد ایران در بلندمدت نمی‌تواند این سیاست دوگانه را پیش ببرد و درنهایت باید به یک تصمیم نهایی درباره طالبان و افغانستان دست پیدا کند.

*آنچه بیشتر به واقعیت نزدیک است این است که ایران احمد مسعود را از تاجیکستان به تهران آورده تا با وزیر خارجه طالبان دیدار کند و احتمالأ وی پس‌ازاین دیدار دوباره ایران را ترک کرده و به تاجیکستان رفته است. البته که شایعاتی مبنی بر حضور احمد مسعود در مشهد وجود داشته است.

*در شرایطی که طالبان با مشکلات اقتصادی مواجه است بعید به نظر می‌رسد وضعیت مواد مخدر را کنترل کنند. این در حالی است که ایران یکی از مسیرهای اصلی ترانزیت مافیای مواد مخدر به شمار می‌رود و ایران سالانه ازنظر انسانی و مادی هزینه‌های زیادی را متحمل می‌شود. به همین دلیل مواد مخدر یک مسأله جدی امنیتی برای ایران است و منشأ آن نیز در افغانستان است. به همین دلیل نمی‌توان انتظار داشت طالبان مسأله مواد مخدر را که یکی از منابع اقتصادی آنها به شمار می‌رود به سود ایران حل کند. از سوی دیگر مهاجرت‌های غیرقانونی است که در آینده ایران را با چالش‌هایی مواجه می‌کند. در شرایط کنونی نزدیک به سه و نیم تا چهار میلیون نفر افغانی به ایران رفت‌وآمد می‌کنند که این رفت‌وآمدها نیز به‌صورت غیرقانونی صورت می‌گیرد. مجموعه این شرایط را که در نظر می‌گیریم به این نتیجه می‌رسیم که طالبان در بلندمدت یک خطر بالقوه و چالش‌برانگیز برای ایران خواهد بود و به همین دلیل ایران باید سیاست روشنی در مقابل طالبان در پیش بگیرد.  

«کیهان» سفر استانی اخیر رئیسی به هرمزگان و جزیره قشم را سوژه عکس و تیتر یک امروز خود کرده است. این روزنامه اصولگرا در گزارشی با تیتر «افتتاح پالایشگاه و رشد 40 درصدی صادرات بی‌اعتنا به تحریم‌ها» از چگونگی بی‌اثر کردن تحریم‌ها توسط دولت نوشته و آورده است: «افتتاح پالایشگاه نفت خام فوق سنگین قشم در چهاردهمین سفر استانی دولت به هرمزگان و خبر افزایش 40 درصدی نفت از سوی رئیس‌جمهور از جمله دستاوردهای مهم و ارزشمند دیگری است که نشان می‌دهد دولت سیزدهم عزتمندانه در مسیر بی‌اثر کردن تحریم‌ها در حال حرکت است.» 

این روزنامه اصولگرا در گزارش دیگری نیز از «احتمال فروپاشی دموکراسی آمریکا تا سال 2025» خبر داده و تاکید کرده که «سه چهارم آمریکایی‌ها این خطر را جدی می‌دانند». در این گزارش آمده است: «افکار عمومی آمریکا و کارشناسان برجسته غربی با روی کار آمدن ترامپ و اقدامات او درباره احتمال فروپاشی آمریکا و خطر بروز جنگ داخلی در این کشور به اتفاق نظر رسیده‌اند. جدیدترین نظرسنجی‌ها نیز نشان می‌دهد که سه چهارم مردم آمریکا نیز نگران فروپاشی دموکراسی این کشور هستند و معتقدند این مسئله خطرناک‌تر از دشمنان خارجی است.»

کیهان همچنین گزارش فارین پالیسی همزمان با سفر امیرعبداللهیان به پکن را مورد توجه قرار داده و نوشته: «همزمان با سفر وزیر خارجه کشورمان به چین، یک نشریه آمریکایی گسترش همکاری میان ایران و چین را تهدیدی جدی برای منافع آمریکا و رژیم صهیونیستی توصیف کرد.»

«ایران» آنقدر تیتر دارد و شلوغ است که نمی‌دانی کدام را بخوانی، در محتوا اما خبری از یک مطلب قابل اعتنا نیست. این روزنامه دولتی سفر امیرعبداللهیان وزی خارجه به چین را تیتر یک و سفر استانی رئیسی به هرمزگان را عکس یک کرده است. در عین حال توییت رئیسی مبنی بر اینکه نگرانی از بابت فروش نفت نداریم را مورد توجه قرار داده است. 

ایران «توقف 48ساعته مذاکرات وین» را نیز نادیده نگرفته و نوشته: « بروز نشانه‌هایی در صحنه دیپلماتیک وین از پدیدار شدن چشم‌اندازی روشن در مذاکرات حکایت می‌کند. منابع خبری از آغاز به کار «کارگروه تدابیر اجرایی» از روز چهارشنبه گذشته خبر داده‌اند. خبری که گرچه با موضعگیری برخی طرف‌های مقابل تباین دارد اما با این واقعیت منطبق است که رایزنی‌های دو کارگروه دیگر -یعنی کارگروه هسته‌ای و کارگروه تحریم- به مرحله‌ای رسیده که به تشکیل کارگروه اجرایی ضرورت بخشیده است. دیگر وجه مهم مذاکرات وین که در سخنان روز گذشته «سرگئی لاوروف»، وزیر خارجه روسیه نمایان شد، عقب‌نشینی غرب از شروطی بود که در ادوار پیشین مذاکرات پیرامون فعالیت‌های موشکی و نقش منطقه‌ای ایران گذاشته بود. ... روند رو به پیشرفت مذاکرات در حالی پررنگ شده است که هیأت ایرانی پیشتر و در آغاز به کار دولت سیزدهم در شرایطی به وین بازگشت که دو پیش‌نویس قابل قبول را روی میز گذاشت که یکی موضوع تحریم‌ها و دیگری نحوه بازگشت ایران به اقدامات برجامی‌اش را شامل می‌شد. بر همین اساس مقرر شده بود چنانچه همه طرف‌ها به یک پیش‌نویس مشترک و مورد وفاق دست یابند، ایران پیشنهاد سوم خود را برای عملی کردن اصول تفاهم شده در مذاکرات روی میز بگذارد. قابل انتظار بود که امریکا به عنوان کشوری که با خروج یکجانبه از برجام خود مسبب وضع موجود و آغاز دوباره مذاکرات برای رفع تحریم‌ها شده بود، برای انجام تعهدات خود شانه خالی کند.»

«دنیای اقتصاد» از فاز گمانه‌زنی درباره نتیجه مذاکرات و به ثمر رسیدن یا نرسیدن آن را رها کرده است و یک مرحله فراتر رفته است. این روزنامه اقتصادی کشور با طرح این سوال که «با دلارهای پس از توافق احتمالی چه کنیم؟» «سه سناریوی ارزی پساتوافق» را مطرح کرده و نوشته است: « درحالی‌که شمارش معکوس برای حصول توافق هسته‌ای آغاز شده است، سیاستگذار پس از لغو تحریم‌ها با دو نوع منابع ارزی روبه‌رو خواهد شد: یک منابع ارزی که به شکل جریان جاری به‌دلیل فروش دارایی های نفتی ایجاد می‌شود. منابع دوم به شکل ارزهای بلوکه‌شده وجود دارد که بانک مرکزی «ریال» آن را به دولت پرداخته، اما «ارز» آن به بازار تزریق نشده است و سیاستگذار می‌تواند با تزریق این منابع، بخشی از نقدینگی را جمع کند. حال نوع بهره‌گیری از این دو منابع ارزی می‌تواند سه سناریوی ارزی پدید آورد: سناریوی نخست، استفاده حداکثری از منابع ارزی حاصل از فروش دارایی‌های نفتی و منابع بلوکه‌شده است. در سناریوی دوم، سیاستگذار برای مدیریت ارز تنها از منابع ارزی جاری استفاده می‌کند. در سناریوی سوم سیاستگذار به شکل هدفمند از دو منبع استفاده می‌کند؛ به‌نحوی‌که نرخ ارز در کریدور هدف‌گذاری خود قرار گیرد. کارشناسان معتقدند انتخاب هر سناریوی ارزی باید به نحوی باشد که از تعادل تراز تجاری اقتصاد ایران (برآیند صادرات و واردات) حمایت کند، مانع خروج سرمایه از اقتصاد و ایجاد شوک ارزی جدید در اقتصاد شود.»