ارزیابی مطهرنیا از مذاکرات وین / در یک لغزندگی شدید قرار داریم

مهدی مطهرنیا با بیان این که مذاکرات وین تاکنون برای احیای برجام موقعیت بسیار شکننده‌ای داشته اظهار کرد: فقط بحث هسته ای در این رابطه مطرح نیست بلکه ابعاد گوناگون پرونده های مختلف را در راستای فشار به ایران شاهد هستیم. ایران با یک رویکرد انقلابی در معرکه‌ای چالش برانگیز در برابر نظم بین الملل قرار گرفته است.

این کارشناس مسایل بین الملل ادامه داد: بنا بر ارزیابی کشورهای بزرگ ایران در بدترین وضعیت اقتصادی است و نمی‌تواند دیکته کننده اراده خود در پرونده هسته‌ای به کشورهای دیگر به ویژه قدرت مرکزی گروه کشورهای برجامی یعنی آمریکا باشد. از سویی دولت آمریکا دولتی لرزان دارد و رییس جمهور بایدن در سنینی به سر می برد که کنترل ذهنی او زیر سوال است. اگر چه این مساله از سوی رقبای او بیشتر مطرح می شود اما نوع رای گرفتن او از یک سو و اوضاع داخلی آمریکا نشان دهنده آن است که برد جمهوری خواهان در انتخابات آینده حتمی است و طبق نظرسنجی ها پایین ترین سطح محبوبیت را در کشورش بایدن دارد. به نظر با توجه به ائتلاف دو حزبی در گنگره امریکا، بایدن اگر بخواهد هم نمی‌تواند به خواسته های ایران پاسخ دهد از این رو مذاکرات را لغزنده می دانم.

وی با بیان اینکه مذاکرات هسته‌ای به نوعی جنگ هیبت و حیثیت برای ایران است گفت: ایران از زبان مقامات عالی خود خواهان برداشتن همه تحریم ها و راستی آزمایی آنها و پرداخت خسارات ناشی از برداشته نشدن تحریم ها شده است و اگر ایران از این مواضعش عقب نشینی کند این به ضعف ایران در برابر 1+5 تعبیر می شود. شاید گفته شود که حداکثرها را گفته‌اند تا به حداقل‌ها دست یابیم و در این جا بازگشت به برجام 2015 و برداشته شدن تحریم‌ها در آن قالب مدنظر باشد اما به نظر از سوی آمریکا و حامیان اروپایی‌اش حتی این مساله دیگر دنبال نمی‌شود و آنها از توافق 2015 به نظر در حال عبور هستند، مگر اینکه یک طرف میز از مواضع قبلی خود عدول کند و این با توجه به وضعیت کنونی آمریکا و متحدانش که در بلوک بین‌المللی قدرت، خواهان این هستند که ایران کنترل شود، غیرقابل اجرا است.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این که روسیه و چین هم در این رابطه با اروپا و آمریکا همراهی خواهند کرد گفت: روسیه و چین هم به دنبال کنترل ایران هستند،‌ نه مثل آمریکا و اروپا اما آنها هم نمی خواهند ایران قدرت منطقه ای بزرگی باشد، از این رو به نظر می رسد ما در یک لغزندگی شدید در ارتباط با مذاکرات وین قرار داریم و کوچکترین حرکت نادرست پیامدهای جبران ناپذیری را می تواند در بر داشته باشد.

مطهرنیا در پاسخ به این که یکی از چالش های مذاکرات احیای برجام در وین چگونگی رفع تحریم‌هاست که ایران می گوید تحریم های وضع شده در دوره ترامپ هم باید برداشته شوند اما دولت فعلی آمریکا می گوید تنها تحریم‌ها در قالب توافق 2015 را برمی دارد گفت: یکی از مهم‌ترین موانع بر سر بازگشت به برجام، مساله برداشته شدن تحریم‌هایی است که ترامپ و تیم او وضع کردند که استحکام بخش تحریم‌های قبلی است و عبور از آنها برای بایدن هزینه زیادی دارد و اکنون که دموکرات‌ها در مجلس نمایندگان قدرت دارند، بایدن در ارتباط با پرونده ایران همکاری هماهنگی را در مجلس نمایندگان ندارد.

وی افزود: از طرفی خود بایدن اگر بخواهد در مسیر دستیابی به مصالحه با ایران حرکت کند می داند حل پرونده مثل دوره اوباما برای او رای‌آور نیست. در سال 2012 اوباما با توجه به وضعیت آن زمان در آمریکا می‌توانست از برگ مذاکره با ایران آرایی را به نفع خود جلب کند، اما اکنون بعد از ده سال، اوضاع کاملا تغییر کرده است. از طرفی اگر بایدن با عقب‌نشینی از مواضعش بخواهد در برابر ایران به موفقیت برسد، این عقب‌نشینی ضربه مهلکی را به سیاست خارجی آن وارد می کند.

این استاد دانشگاه با اشاره به مواضع سه کشور اروپایی در مذاکرات که در برخی موارد از آمریکا هم تندتر برخورد کردند گفت: در زمان هایی که تهران مقاومت جدی در برابر خواسته های غرب داشته است، اروپایی‌ها همواره جلوتر از آمریکا حرکت و فشارهای بیشتری به تهران وارد کرده‌اند.

مطهرنیا خاطرنشان کرد: معتقدم در بهترین شرایط تحریم‌هایی برداشته می شوند که از 2015 وضع شدند.

وی درباره چشم انداز هر نوع توافق در آینده نزدیک تصریح کرد: به هر حال هر دو طرف تلاش می کنند وضع موجود را به صورت مطلوب به نفع خود مدیریت کنند و هر کدام سعی دارند اهرم فشار علیه دیگری را افزایش دهند؛ سفر سالیوان به اسراییل و پوشش رسانه‌ای گسترده آن و مواضع هماهنگ فرماندهان نظامی آمریکا با مواضع فرماندهان اسراییلی نشان از فشار همه جانبه به ایران است، از طرفی تهران هم یک نظام و دولت یک دست است و دولت انقلابی بر سر کار است که هم باور دارد باید در برابر آمریکا بایستد و هم می‌داند اگر از این باور عدول کند و عقب نشینی آشکار از مواضعش داشته باشد با هجمه بیشتری از سوی افکار عمومی و طرف مقابل در گام‌های بعدی مواجه می شود.

این استاد دانشگاه گفت: تیم آقای رییسی مناسب و متناسب با گفتمان انقلابی او وارد شده است و تلاش کرده نشان دهد که اصلا برجام را به رسمیت نمی‌شناسد و عدم استفاده از واژه "برجام"در همه مراتب مذاکره و مصاحبه های مختلف از سوی مذاکره‌کننده ارشد تیم نمایانگر همین امر است. این باور در بسیاری از نیروهای موجود در دولت فعلی است که اگر عقب‌نشینی از مواضع انقلابی ایران شود، این عقب نشینی دیگر پایانی نخواهد داشت و باید هزینه‌های ایستادگی را پرداخت. از این رو، تیم مذاکراتی آقای رییسی بر اساس این باورها حرکت می ‌کند و معتقد به ایستادگی است. این منطق تا حد زیادی بر این تفکر حاکم است که بهترین دفاع، حمله است اما آیا این مساله در دستگاه سیاست خارجی کشور با توجه به شرایط قابل پیگری یا امکان پذیر است یا نه، باید منتظر بود و دید./ ایسنا