تحلیل رسانه روس از توافق مهم ایران با آژانس انرژی اتمی

محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در گفتگو با خبرنگاران اظهار داشت: در مذاکرات با رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، هنوز توافقی درباره تاسیسات هسته‌ای ایران در کرج حاصل نشده است.اسلامی افزود: تاسیسات کرج موضوعی مربوط به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) است و کسانی که به تعهدات خود عمل نکرده و از برجام خارج شده اند، حق اظهار نظر در مورد فعالیت در این تأسیسات را ندارند. هرگز قبول نمی کند.به گفته رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، مجموعه کرج بر اساس مفاد برجام مشمول توافق پادمانی ایران و آژانس نیست.رافائل ماریانو گروسی در این راستا در مصاحبه با آسوشیتدپرس گفت که محدودیت‌ های دسترسی بازرسان آژانس بین‌ المللی انرژی اتمی به تأسیسات برنامه هسته‌ای ایران، تهدیدی برای درک نادرست از وضعیت در جامعه جهانی است.
اسپوتنیک در این خصوص با مجتبی جلال زاده – کارشناس در مسایل بین الملل، سیاست آمریکا و تعامل با ایران و سیاست خارجی ایران به گفتگو نشسته است.

**تأسیسات کرج دقیقاً چگونه برای برجام مشکل ساز است؟ چرا ایران هنوز در مورد این تاسیسات با آژانس بین المللی انرژی اتمی اختلاف نظر دارد؟

در خصوص تاسیسات هسته‌ای کرج اطلاعات دقیقی وجود ندارد و این عدم وجود اطلاعات دقیق نیز طبیعتا به خاطر ماهیت امنیتی، فناوری و هسته‌ای بودن این تاسیسات است. اینکه در کرج چه اقدامی صورت می‌گیرد به روشنی و واضح توضیح داده نشده است و عده‌ای بر این باور هستند که محل تولید سانتریفیوژهای نسل جدید هست و عده‌ای بر این عقده‌اند که سایت کرج می‌تواند جایگزین راکتور آب سنگین اراک باشد و برخی هم همچنان غنی‌سازی در سطح خلوص بسیار بالا را تخمین می‌زنند. اما واقعیت اینست که تجربه جمهوری اسلامی ایران از اتفاقات سیاسی و خرابکارانه گذشته باعث شده تا اطلاعات چندانی را درباره این سایت منتشر نکند و همچنین در خصوص در جریان گذاشتن آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز محافظه کاری به خرج بدهد.پر واضح است که تاسیسات هسته‌ای کرج از متن برجام نبوده و تمام توافق برجام، اثری بر تاسیسات کرج ندارند. در واقع اگرچه به واسطه ماهیت هسته‌ای بودن و فعالیت‌های اتمی این مرکز در غالب پادمان‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار می‌گیرد، اما در چارچوب برنامه جامع اقدام مشترک نبوده و از آن اسمی برده نشده است؛ اما اختلاف نظری که جمهوری اسلامی ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی دارد نه بر نظارت بلکه بر نوع نظارت بر فعالیت‌های این مرکز هست. با توجه به اقدام خرابکارانه چند ماه پیش در همین مرکز و اقدام‌هایی نظیر آن، چه از طریق انفجارهای درونی و چه ویروس‌های کامپیوتری که در طی گذشت زمان به تاسیسات اتمی ایران صورت گرفته است، جمهوری اسلامی ایران نه از روی پنهان‌کاری بلکه به واسطه محافظت از برنامه اتمی خود در قبال بازدیدهای آژانس، نوعی سختگیری را مطرح کرده است. در واقع آژانس بین المللی انرژی اتمی بعد از اینکه ردی از تشعشعات هسته‌ای را در این سایت پیدا کرد، خواستار نظارت‌های دقیق‌تر و بیشتر پادمانی و فراپادمانی شد. جمهوری اسلامی ایران در آخرین توافق حاضر شده تا نظارت‌هایی را با شروطی خاص در اختیار آژانس قرار بدهد که یکی از این شروط که می‌توان به آن اشاره کرد اینست که دوربین‌های آژانس نصب می‌شوند اما تصاویر ضبط شده بر روی کارت‌های حافظه خواهد بود و از مرکز خارج نخواهد شد چرا که استدلال جمهوری اسلامی ایران همواره این بوده است که اطلاعات اتمی که در اختیار آژانس قرار می‌گیرد، در اختیار دشمنان نظام و کسانی که مخالف برنامه هسته‌ای هستند قرار گرفته و به نوعی از طریق مجاری جاسوسی و یا لو رفتن اطلاعات این دیتاها درز پیدا می‌کنند.

**چه تصمیمی در مورد این تاسیسات برای ایران مناسب است؟

همانطور که پیش از این نیز اشاره شد، قطعا عدم شفافیت جمهوری اسلامی ایران در بحث سایت هسته‌ای کرج می‌تواند یک برگ برنده و یک بلیط برای چانه زنی بیشتر در مذارکرات هسته‌ای باشد، اما اینکه رویکرد ایران در این خصوص چه خواهد بود؛ قطعا تعامل سازنده در چارچوب پادمان هسته‌ای آژانس بین المللی را در پی خواهد گرفت اما در شرایطی که منجر به افشای اطلاعات و دیتای بیشتری از برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران نشود.