بودجه زیر ذره‌بین روزنامه‌ها / لزوم روایت حقایق

گروه سیاست سایت فردا - روزنامه‌های امروز به موضوعاتی در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و ... پرداخته‌اند که مهم‌ترین موارد آن به شرح زیر است:

«دنیای اقتصاد» به بررسی تصمیمات کلیدی در سند مالی سال آینده که دیروز به مجلس ارائه شد، پرداخته و در گزارشی با تیتر «سه پیام اولین بودجه رئیسی» نوشته است: «بررسی‌ها نشان می‌دهد سند مالی دولت در سال ۱۴۰۱ سه پیام مهم سیاستی دارد: پیام نخست افزایش ۲ سال به سن بازنشستگی است. به گفته مسوولان سازمان برنامه و بودجه این تصمیم برای حمایت از صندوق‌های بازنشستگی اتخاذ شده و این تصمیم شامل همه صندوق‌های بازنشستگی اعم از کشوری، لشکری و سازمان تامین اجتماعی است. پیام دوم مکانیزم افزایش حقوق کارمندان برای سال آینده است. به این شکل که متوسط افزایش حقوق کارمندان معادل ۱۰ درصد خواهد بود که به صورت پلکانی معکوس برای حقوق‌های پایین ۲۹ درصد و برای حقوق‌های بالا حدود پنج درصد اجرا می‌شود. پیام سوم لایحه بودجه، پایان کار توزیع ارز ۴۲۰۰تومانی به شکل کنونی است. بر این اساس، قرار است که تخصیص دلار ۴۲۰۰تومانی به شکل تخصیص به کالا صورت نگیرد و منابع حاصل از آن به شکل یارانه در اختیار خانوارها قرار گیرد. پیگیری‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد هنوز مکانیزم مشخصی برای پرداخت این یارانه‌ها مشخص نشده است.»

«اعتماد» بودجه سال بعد که دیروز به مجلس ارائه شد را در گفت‌وگو با کارشناسان بررسی کرده و آن را «مهار تورم در حوالی رکود» خوانده است. 

این روزنامه اصلاح‌طلب البته در صفحه یک امروز خود به موضوعات دیگری هم پرداخته است. از دیدار رهبری و پرستارارن گرفته تا سفر بنت به امارات که با تیتر «فرش قرمز امیرنشین برای دشمن اعراب» پوشش داده شده است. یکی دیگر از تیترهای کناری اعتماد اما به نقض حکم احمد عراقچی اختصاص دارد. این روزنامه اصلاح‌طلب که دو هفته قبل هم در گزارشی به هامش رهبری درباره حکم عراقچی پرداخته بود ، امروز نوشته است: «دانش‌جعفری ... چندی پیش در نامه‌ای به رهبری نظام، به بیان نکاتی درباره روند رسیدگی به این پرونده و همچنین برخی اتهام‌هایی که منجر به محکومیت متهمان شده، پرداخته و مهم‌تر آنکه رهبر انقلاب نامه دانش‌جعفری را به رییس قوه قضاییه ارجاع کرده و ضمن هشدار در خصوص صدور حکمی جائرانه، در هامش نامه همچنین مرقوم کرده‌اند که دقت شود اجرای حکم نیز جائرانه نباشد. این در حالی بود که آن زمان برخی منابع خبری تاکید داشتند که «مقام معظم رهبری در این نامه صرفا به نام احمد عراقچی اشاره کرده و نکته اساسی تظلم‌خواهی و حساسیت ایشان به مساله عدالت است.» حال رییس دیوان عالی کشور در سخنانی درباره رسیدگی به این پرونده گفته است: «ما به همان اندازه که وظیفه داریم با فساد برخورد کنیم، وظیفه داریم دقت کنیم که شخصی خدای نکرده بی‌گناه مجازات نشود یا بیش از آنچه قانون معین کرده است، مجازات نشود.»

«شرق» نیز مثل بسیاری از روزنامه‌های امروز در تیتر و عکس یک خود به بودجه و مختصات آن پرداخته است. این روزنامه اصلاح‌طلب با تیتر «بودجه انقباضی» نوشته است: «ه نظر می‌آید در این بودجه، دولت هزینه‌ها را چندان افزایش نداده و در تأمین منابع تمرکز خود را از فروش اوراق برداشته و به سمت مالیات و البته نفت برده است. آنچه به‌طورکلی در لایحه ارائه‌شده دیده می‌شود در نگاه اول خلاصه‌ترشدن آن است که بودجه دستگاه‌ها و زیرمجموعه‌های آنها عمدتا یکجا اعلام شده و مانند لوایح قبلی چه در جداول و چه در تبصره‌ها چندان به جزئیات پرداخته نشده است. در بخش منابع و مصارف، برخی بخش‌ها که در سال‌های گذشته تأثیر بیشتری در تأمین منابع داشته‌اند کم‌اثر شده است؛ به‌طوری که واگذاری دارایی مالی که عمدتا فروش اوراق یا سهام شرکت‌هاست کاهش ۳۰ درصدی داشته ولی در سوی دیگر تمرکز بر درآمد مالیاتی افزایش دارد. در این بین درآمدهای نفت نیز با وجود کاهش تعداد فروش روزانه در مقایسه با میزان سال جاری، درآمدی برابر و حتی بیشتر است که دلیل آن به افزایش قیمت فروش و البته نرخ تسعیر ارز برمی‌گردد.»

«آفتاب یزد» بودجه سال بعد را «بودجه ریاضتی» دانسته و در گزارشی که تیتر یک کرده، به نقل از سید مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد دانشگاه نوشته است: «بودجه ای که برای سال 1401 بسته شده است یک بودجه ریاضتی است و قابل انتظار هم بود چرا که وقتی مشکل تحریم ها بر طرف نشود و بخش قابل توجهی از در آمد ها محقق نشود از این بهتر هم نخواهد شد. وقتی تحریم ها برداشته نشود در آمد های نفتی محقق نخواهند شد و از سوی دیگر طی چند سال اخیر هم ظرفیت های درآمدی دیگر تقریبا تمام شده اند. ... در حال حاضر رشد اقتصادی ما صفر درصد است و حتی زمان آقای احمدی نژاد هم که بهترین درآمد نفتی را داشتیم نتوانستیم رشد اقتصادی را به 8 درصد برسانیم و حالا بدون درآمد های نفتی و با کمترین تحول ساختاری در شرایطی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی چطور می توان ادعای رشد 8 درصدی داشت؟ این یک ادعای بزرگ است. از سوی دیگر ارز 4200 تومانی حذف شده است که تورم شدیدی را دامن خواهد زد و نرخ تسعیر را هم 23 هزار تومان در نظر گرفته اند که این موضوع هم به معنی افزایش تورم است. از سوی دیگر برای اینکه تورم را کنترل کنند تنها ده درصد دستمزد حقوق بگیران را افزایش خواهند داد که این به این معنی است که 30 تا 35 درصد از قدرت خرید این طبقه نیز کاسته خواهد شد.»

این روزنامه اصلاح‌طلب در عکس یک امروز خود نیز به ماجرای هدیه عجیب دخانیات به خبرنگاران پرداخته است.

«ایران» در صفحه یک امروز خود مثل برخی روزنامه‌ها بین بودجه و دیدار دیروز رهبری انتخاب نکرده و هر دو را پررنگ پوشش داده است. این روزنامه دولتی عکس یک امروز را به سخنان دیروز رهبری در جمع پرستاران اختصاص داده و بر آن بخشی از سخنانشان تاکید کرده که فرموده بودند «مستکبران از رنج ملت ایران لذت می‌برند».

بودجه را اما در تیتر یک مورد توجه قرار داده و آن را «بودجه عدالت» می‌خواند. این روزنامه دولتی نخستین سند مالی دولت سیزدهم را در گفت وگو  بااقتصاددانان بررسی کرده و به نقل از  غلامرضا مصباحی مقدم، نوشته: «بودجه سال آینده، تورمی بسته نشد». مهدی صادقی نیز به ایران گفته: «در حذف ارز 4200 تومانی دقت شود». ابوالقاسم حکیمی‌پور معتقد است که «بودجه نه انبساطی است و نه انقباضی!» احسان ارکانی نیز گفته: «سوگیری شاخص‌های بودجه به سمت رشد 8 درصدی است» یاور دشتبانی اما دیگر اقتصاددانی که است که با ایران گفت‌وگو کرده و گفته: «بودجه با کمترین اتکا به درآمدهای نفتی بسته شد».

«جوان» تیتر و عکس یک امروز خود را به دیدار دیروز رهبری با پرستاران اختصاص داده و به نقل از ایشان تیتر زده «انقلاب‌تان را خود روایت کنید تا وارونه روایت نشوید». 

این روزنامه اصولگرا ارائه بودجه 1401 به مجلس را نیز در گزارشی با تیتر «بودجه مستقل از تحریم و مذاکره» مورد توجه قرار داده و نوشته است: «دولت سیزدهم که میراث‌دار بدهی‌های برجا مانده از دولت پیشین است، اولین لایحه بودجه خود را برای سال ۱۴۰۱ به مجلس شورای اسلامی ارائه داد. برخی از مشخصه‌های این بودجه از این قرار است: تعیین تکلیف ارز ترجیحی، تثبیت دلار بودجه روی رقم ۲۳ هزار تومان، انتشار ۹۶ هزار میلیارد تومان اوراق، فروش یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه نفت در روز با قیمت هر بشکه ۶۰ دلار و رشد ۹ درصدی درآمد‌های نفتی در مقابل رشد ۶۲ درصدی و درآمد‌های مالیاتی دولت، تکیه به واگذاری اموال و دارایی‌های مازاد دولت، افزایش ۶ تا ۲۸ درصدی حقوق کارکنان دولت، معافیت حقوق زیر ۵ میلیون تومان از مالیات، افزایش ۳ تومانی قیمت پیامک، تعیین پاداش پایان خدمت ۴۴۵ میلیون تومانی کارکنان، افزایش ۵۶ درصدی بودجه صداوسیما، ارائه خودروی اقساطی به جانبازان بالای ۲۵ درصد، حذف معافیت مالیاتی مؤسسه‌های کنکور، معافیت مالیاتی عودت‌دهندگان ارز ناشی از صادرات کالا، معافیت مالیاتی خودرو‌های زیر یک میلیارد تومان، تعیین سهم ۲۰ درصدی از درآمد‌های نفتی برای صندوق توسعه، افزوده شدن دو سال به سن بازنشستگی، گران شدن ۱۵ درصدی آب‌بهای مشترکان پرمصرف، افزوده شدن ۵ درصدی جرائم رانندگی، افزایش ۱۰ برابری ظرفیت تولید برق نیروگاه‌های اتمی، افزایش ۶۰ درصدی درآمد از جریمه تخلف صنفی، افزایش ۴۲ درصدی بودجه بانک‌ها و شرکت‌های دولتی، افزایش ۵ درصدی هزینه‌های جاری دولت (کمترین رشد در دهه گذشته)، افزایش بودجه دفاعی کشور به ۵/۴ میلیارد یورو، رشد هزار میلیارد تومانی مالیات سیگار، تعیین ردیف مستقل برای صندوق تثبیت بازار سرمایه برای نخستین بار در کشور، افزایش سقف حقوق اساتید دانشگاه، قضات و کارکنان کشوری و لشکری از ۳۳ به ۳۷ میلیون تومان و به تعویق افتادن بازنشستگی معلمان تا ۶۵ سالگی با مجوز آموزش و پرورش.

در لایحه بودجه ۱۴۰۱ کل کشور جمع منابع ۳۶۰۰ هزار میلیارد تومان و بودجه عمومی ۱۵۰۰هزار میلیارد تومان (منابع عمومی بالغ بر ۱۳۷۰ هزار میلیارد تومان و درآمد اختصاصی وزارتخانه‌ها، ۱۳۳ هزار میلیارد تومان) و بودجه شرکت‌های دولتی ۲۲۰۰ هزار میلیارد تومان است.»

«کیهان» نیز با انتخاب چندین تصویر از دیدار دیروز رهبری با پرستاران تیتر و عکس یک امروز خود را به آن اختصاص داده. برای تیتر هم تاکید رهبری بر روایت واقعیات را مورد توجه قرار داده است. 

ارائه بودجه سال 1401 به مجلس را نیز در تیتر دو امروز خود دیده با یک گزارش خبری آنچه رئیس جمهور و رئیس مجلس در جلسه علنی دیروز گفتند را پوشش داده است. این روزنامه اصولگرا تاکید دوباره رئیسی بر اینکه اقتصاد کشور را به بیگانگان گره نمی‌زنیم، تیتر کرده است.

«وطن امروز» بخش عمده‌ای از صفحه یک امروز خود را به دیدار دیروز رهبری با پرستان اختصاص داده و برخلاف دیگر روزنامه‌ها به تاکید رهبری درباره روایت حقایق هم نپرداخته است، بلکه تیتر زده «پاسداری از پرستاران». البته این روزنامه اصولگرا تا دو گزارش دیگر حول محور پرستاران هم دارد. 

در عوض بودجه 1401 و ارائه آن را در یکی از تیترهای کناری خود دیده و با عنوان «برنامه رشد 8 درصدی» از آن یاد کرده است. 

دیگر گزارش قابل تامل این روزنامه آن است که با تیتر «با برجام یا بدون برجام» منتشر شده و به «بایسته‌های عبور از یک توافق عوامانه» پرداخته است. یونس مولایی نوشته است: « یکی از مهم‌ترین عواملی که آمریکا را سال97 به سمت خروج از برجام هدایت کرد، این پیشفرض بود که دولت مستقر در تهران نه گزینه بدیلی در مواجهه با بازگشت تحریم‌ها دارد و نه تمایلی به برداشتن گام هجومی در مواجهه با این اقدام آمریکا از خود نشان می‌دهد. متاسفانه این پیش‌فرض در عمل نیز رنگ واقعیت به خود گرفت و اگر موضع صریح رهبر حکیم انقلاب نبود، دولت وقت به گفت‌وگوی جدید برای قبول تعهدات بیشتر نیز بی‌علاقه نبود. حال با تغییر دولت و عزم تیم جدید دستگاه سیاست خارجی برای اصلاح دیپلماسی کشور، باید حرکت به سمت پیوند زدن توافقات خارجی ایران با امنیت بین‌الملل به عنوان مهم‌ترین ابزار بازدارندگی در خدمت منافع ایران پی گرفته شود.»

«صبح نو» نیز جلد امروز خود را به رهبری و سخنانشان در دیدار دیروز با پرستاران اختصاص داده است. این روزنامه اصولگرا تاکید رهبری بر اینکه «اگر حقایق را روایت نکنید دشمن به دروغ روایت می‌کند» را تیتر کرده است. 

صفحه یک امروز صبح نو خلوت است و به موضوعات محدودی اشاره دارد. مثل ارائه بودجه سال بعد به مجلس که دیروز توسط رئیس جمهور انجام شد. صبح نو این موضوع را نیز با عنوان «به سوی بودجه بدون کسری» مورد بررسی قرار داده است.