عملکرد وزیر خارجه دولت سیزدهم زیر دره بین

داود عامری: اطمینان از حرکت کشور در مسیر تحول سازنده، مثبت و مستمر نیازمند تحلیل شرایط و بررسی روندها در عرصه های مختلف است و سیاست خارجی یکی از عرصه هایی می باشد که باید به آن توجه کرد. برای درک چشم انداز حرکت وزارت امور خارجه در شرایطی که چند ماهی از مدیریت جدید آن می‌گذرد، بهترین راه، توجه به برنامه‌ها و سیاست‌های اعلامی دولت سیزدهم است. وزیر محترم امور خارجه در مجلس شورای اسلامی در هنگام اخذ رای اعتماد از نمایندگان ملت به بیان چشم انداز و دیدگاه های خود پرداخت که برآیندی از برنامه های دولت سیزدهم برای آینده کشور در عرصه بین‌المللی بود.

امیرعبداللهیان در جلسه رای اعتماد اعلام کرد که او مصمم به استفاده از دیپلماسی و میدان به صورت هماهنگ و هم دوش هم خواهد بود. وی تاکید داشت که قدرت میدانی، پشتوانه محکمی برای دیپلماسی است. همچنین اشاره کرد که با صدای بلند اعلام می کنم ما مذاکره را ابزاری از دیپلماسی می‌دانیم و از مذاکره با حکمت و اقتدار فرار نمی‌کنیم. اما سرنوشت کشور را به مذاکره گره نمی زنیم،  سیاست خارجی متوازن  و عدالت محور را در پیش خواهیم گرفت.

همین سخنان را اگر بخشی از مانیفست فکری وزیر محترم امور خارجه دولت سیزدهم بدانیم، به تنهایی امیدهایی را برای پیشرفت سیاست خارجی پیش چشم ما قرار می دهد که نیازمند استمرار توام با شناخت شرایط است.

اول اینکه این تفکر یعنی اینکه پشتوانه لازم در داخل برای پیشبرد سیاست‌های خارجی وجود دارد، که یک مذاکره مفید و با اعتماد به نفس انجام شود و این نیازمند پشتوانه حمایتی قوی در داخل، از جمله در عرصه میدان است. و ایجاد توازن بین میدان و سیاست خارجی و فعالین سیاسی، نخبگان سیاسی کشور و جریان های سیاسی، میزان موفقیت و پیشرفت را تضمین می کند.

نکته دوم، اعلام یک نگاه تعاملی به عرصه بین المللی بود. امیرعبداللهیان بدون هیچ ابهامی اعلام کرد که ما اهل تعامل هستیم، با این تغییر که مذاکره باید منجر به نتیجه باشد و اینکه در آن، عدالت به عنوان یک مبنای اصلی مورد توجه قرار گیرد. البته شایان ذکر است که از اولین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی، عدالت در عرصه بین المللی، یکی از اصلی ترین اهداف سیاست خارجی ایران اسلامی بوده که شاید بتوان گفت به خاطر این خواسته بر حق، مخالفت‌ها و معاندت های زیادی را در عرصه بین‌المللی تحمل کرده‌ایم.

نکته دیگری که نشان از هدف گیری جامع در سیاست خارجی در سخنان وزیر محترم بود، نگاه متوازن به کل جامعه جهانی و تمامی مناطق مختلف جهان متناسب با قابلیت های هر منطقه و منافع ملی ایران بود.

او در جلسه رای اعتماد خود بیان کرد که ما «در غرب آسیا به دنبال نهادینه کردن دستاوردهای مقاومتی و در شرق آسیا به دنبال تعامل با دستگاه های نوظهور اقتصادی هستیم.» شاید مصداق این جمله را بهتر از هر چیز دیگری در برنامه‌های وزارت امور خارجه در طی این چند ماه بتوان دید. برای این کار کافی است مروری به برنامه ها و اقدامات وزیر امور خارجه داشته باشیم. از یک سو حضور موثر در کشورهای خط مقدم مقاومت و از طرف دیگر عضویت در سازمان همکاری‌های شانگ های نماد عینی از این دیدگاه وزیر امور خارجه در جلسه رای اعتماد است.

تحرکات این روزهای وزیر امور خارجه در خصوص افغانستان و نشست همسایگان این کشور و چندی قبل شاهد حضور جدی او در نشست های منطقه‌ای از جمله حضور در نشست عراق و سفر مقامات بلند پایه عراق به ایران نیز نمونه دیگری از مصادیق پیشرفت در سیاست خارجه کشور در مسیر اهداف و تلاش برای تعامل موثر در مراودات منطقه ای در دولت سیزدهم است.

و اما یکی از سفرهای مهم وزیر امور خارجه در این مدت، سفر به نیویورک و دیدار با وزرای خارجه کشورهای مختلف از جمله اروپایی ها بود. این دیدارها از یک سو منجر به ارایه دیدگاه های دولت سیزدهم به طرف های اروپایی در مورد سیاست های خارجی دولت سیزدهم و تغییر نگاه آنها به برنامه های ایران در حوزه های مختلف شد و نگاه های منفی به سیاست خارجی دولت سیزدهم را که نتیجه تلاش های رسانه ای رژیم صهیونیستی و امریکا بود، اصلاح کرد.

اگرچه متاسفانه در آستانه روی کار آمدن دولت سیزدهم، منطقه مواجهه با تحرکات و حوادث مختلفی شد که طبیعتا این روند رو به پیشرفت در عرصه سیاست خارجی را با چالش هایی روبرو ساخت.

حوادث منطقه از جمله روی کار آمدن طالبان در افغانستان و تنش های موجود در منطقه شمالغرب کشور، یک آزمون سخت برای وزارت امور خارجه است که باید بتواند با حفظ عزت و احترام متقابل به حل و فصل آنها بپردازد. که البته تحرکات این روزهای وزیر خارجه گویای این هوشمندی است.

برخورد عادلانه ایران اسلامی با قضایای منطقه، اعتماد و اعتبار ایران اسلامی را به عنوان یک کشور عدالتخواه در بین ملت های منطقه و جهان افزایش خواهد داد، که نتیجه آن تولید قدرت نرم برای کشور در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی است و این امر، مسیر تحول و پیشرفت و عدالت خواهی را در سیاست خارجی ایران به نمایش خواهد گذاشت.

البته ناگفته پیداست که در عرصه سیاست خارجی، ایران اسلامی در یک طرف و طرف های مذاکره و مراقبه در سوی دیگر قرار دارند و هر آن ممکن است حادثه جدیدی روی دهد و پدیده نوینی را شاهد باشیم که مدیریت آنها نیازمند آینده‌پژوهی و نگاه پیشگیرانه در راستای حفظ منافع ملی است.

وزارت امور خارجه برای اینکه بتواند حوادث و تحرکات بین‌المللی و منطقه‌ای را مدیریت کند، لازم است تا ازشبکه های نخبگان داخلی و منطقه ای در قالب های مختلف بهره گیری نماید و از همه ظرفیت های دیپلماسی در گونه های مختلف بهره مند شود، که به نظر می رسد این مهم به صورت جدی در دستور کار دکتر حسین امیر عبداللهیان است.

البته واضح است که این تحلیل کوتاه در آغاز دولت سیزدهم با نگاه مثبت و ارزیابی نقاط قوت ارایه در راستای ضرورت حمایت حکیمانه ای است که  مقام معظم رهبری نیز پیشتر بر آن تاکید داشته اند، شده است و طبیعتاً با توجه به نتایج و تحولات آینده، نقدهای لازم در خصوص تحرکات و فعالیت های وزارت امور خارجه در صورت نیاز ارایه خواهد شد./تسنیم