از مسائل بین‌المللی تا عوامل داخلی

گروه سیاست سایت فردا – اوضاع اقتصادی روز به روز بدتر شده و افزایش روز به روز قیمت کالاهای اساسی زندگی را برای مردم سخت‌تر می‌کند. یک روز تخم مرغ، یک روز برنج، فردا سوسیس و کالباس و ... . پیگیری نوسان و افزایش قیمت طلا و سکه و دلار هم که کار روز شده است. تا دیروز گمان می‌رفت که با تغییر دولت اقتصاد کشور سروسامانی خواهد یافت و امروز می‌گویند که با روشن شدن تکلیف پرونده هسته‌ای و برجام بازار به ثبات می‌رسد! کارشناسان و تحلیلگران مسائل اقتصادی اما معتقدند که تاکید بر هر کدام از این مسائل موجب نافهمی مساله و شرایط است. ابوذر ندیمی، کارشناس مسائل اقتصادی و نماینده پیشین مجلس از جمله همین افراد است و تاکید می‌کند که باید مجموع عوامل را در کنار هم دید.

او در گفت‌وگو با خبرنگار «فردا» گفت: «بررسی مسائل و مشکلات حوزه‌های اقتصادی، معیشتی و درآمدی بدون توجه به برخی نکات ممکن نیست. اولا مسائل مربوط به حوزه اقتصاد فرابخش است یعنی نمی‌توان همه آن را در یک عنوان خلاصه کرد و مثلا گفت که آن مدیر رفت و دیگری آمد پس مشکلات حل می‌شود. ممکن است که مسائل مختلف داخلی، خارجی، سیاست‌های بین‌المللی، تعامل دولت و مجلس، نقش حاکمیت یا بسیاری از امکانات ضروری مثل پایش‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و مانند آن در وضعیت اقتصادی نقش داشته باشد. بنابراین اولین نکته این است که تک عامله نگاه کردن موجب نافهمی مسائل خواهد شد».

وی افزود: «دومین نکته آن است که ریشه اقتصاد ایران در داخل حاکمیت است. یعنی تا وقتی که حکومت چه قوه مجریه و چه سایر نهادها مثل بنیادها، ستادها، آستان‌ها و سایر مجموعه‌هایی که از منابع و فرصت‌های حکومتی و قانونی استفاده کرده و برای خود ده‌ها راه فرار قانونی برای خود دارند به این نحو عمل کنند؛ اقتصاد درست نمی‌شود. اقتصاد وقتی درست می‌شود که در فضای اقتصادی رقابت باشد و رانت و فساد نباشد. تا وقتی حکومت به طور عام در اقتصاد حاضر است و مفاسد وجه بین‌الملل و ملی پیدا می‌کند وضع همین است».

این کارشناس مسائل اقتصادی همچنین گفت: «اگر بخش خصوصی حاکم باشد حتی اگر فسادی باشد چون حکومت در آن نقشی ندارد قابل کنترل‌تر است و نیازی به لاپوشانی نیست. ضمن اینکه بخش خصوصی موضوع را ملی و بین‌المللی نمی‌کند. به این معنا که ما به هر صورت در اقتصادی جهانی زندگی کرده و جزئی از اقتصاد دنیا هستیم. ما یک مزرعه معمولی با چند تا کارگر نداریم. صنعت، معدن، خدمات، کشاورزی صنعتی، آموزش عالی ، گردشگری و ... داریم که باید با نگاه بین‌الملل حل شود.»

ندیمی تاکید کرد: «تا وقتی که مساله بین‌الملل حل نشود یا اتفاقی نمی‌افتد یا اتفاق‌ها  پرهزینه است. یعنی شما برای صادرات باید از سی، چهل درصد نفع خود بگذری به اضافه اینکه از نظر اصل آورد منافع و مانند آن هم داستان خواهی داشت. مثلا دیشب آقای وزیرخارجه گفته که ما با عربستان گفت‌وگو کرده و به وین هم باز می‌گردیم. این‌ها باید واقعی باشد یعنی ما باید با دنیا بجنگیم، یا بدون دنیا زندگی کنیم یا بدانیم وضعیت همین است که هست».

او نقش تغییر دولت در بهبود وضعیت اقتصادی را نیز چندان جدی ندانست و گفت: «با گروکشی‌های حزبی و جمعی و ... هم مساله حل نمی‌شود. اکنون هم که دولت عوض شده تغییر ایجاد نشده که بتوان امیدوار بود مشکلات حل شود. این‌ها همین ادم‌هایی هستند که قبلا کار می‌کردند.»

این نماینده پیشین مجلس خاطر نشان کرد: «علاوه بر فضای رقابتی باید مساله اعتماد به سرمایه‌گذارهای در عین سیاست حمایت، نظارت و هدایت را مورد توجه قرار داد. حکومت کارفرما نه صنعت را ایجاد می‌کند و نه کشاورزی. تازه یک فکر آسیب زا هم در بخشی از حکومت وجود دارد که می‌گویند اصلا رونق خوب نیست و رفاه باعث می‌شود که آدم از دین و نماز و ... دور بماند. این هم تفکر عجیبی است که در بخشی از حکومت وجود دارد».

وی ادامه داد: «بنابراین علل مشکلات و گرفتاری‌ها و پریشانی‌ها و بیکاری ها یک شخص نبود. هر دو رئیس جمهور (فعلی و قبلی) روحانی بودند تازه آقای روحانی بیشتر از رئیسی از ابتدا در حکومت بوده و جاهای مهم‌تری هم حضور داشته است. مساله شخص نبوده و کابینه هم نیست. چون خیلی از کابینه روحانی در دولت راست بیش از دولت اعتدال کار کرده بودند».

به گفته او دیگر نکته قابل توجه در بحث وضعیت اقتصادی نیز شرایط تحریمی است که متاسفانه خودمان به آن دامن می‌زنیم.

ندیمی در پایان بار دیگر تاکید کرد که «در مجموع می‌توان گفت که علل متفاوت اقتصادی، سیاسی، داخلی، بین المللی و نقش حکومت باید بررسی شود تا بتوان برای حل مشکلات اقتصادی راه حلی یافت».