نبویان: آقای ظریف! کاش برجام را یک دور می خواندید

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه دولتهای یازدهم و دوازدهم در گفت و گوی کلاب هاوسی اخیر خود اعتراف کرده که از واژه تعلیق در متن برجام بی اطلاع بوده؛ او می‌گوید: من در مجلس گفتم در برجام کلمه‌ی "تعلیق" وجود ندارد، اشتباه از من بود.  سه یا چهار بار کلمه‌ی "تعلیق" در برجام وجود دارد.

حجت‌الاسلام سید محمود نبویان، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی و دبیر کمیته بررسی برجام در مجلس نهم به قول خودش کسی بوده که در فضای عمومی جامعه بسیار تاکید کرده بود که ظریف و بقیه مذاکره‌کنندگان ما برجام را به دقت نخوانده‌اند، او بارها تاکید کرده بود که اصل ماجرای برجام در ضمائم است که حالا به اعتراف وزیر سابق امور خارجه، تیم مذاکره کننده از متن نهایی آن بی اطلاع بوده‌اند. به سراغ نبویان رفته‌ایم تا نظر او را درباره این اعتراف دیرهنگام و آنچه در آن روزها در مجلس گذشت جویا شویم. متن گفت و گوی خبرنگار پارلمانی خبرگزاری فارس با نبویان را در ادامه می‌خوانید: 

فارس: آقای نبویان نظر شما درباره ادعای اخیر آقای ظریف و اعتراف ایشان به بی اطلاعی از ضمائم برجام چیست؟

نبویان: اخیراً صوتی از آقای ظریف در جلسه‌ای پخش شد که ایشان اعتراف کرده بودند که دربرجام و در قضیه «ساسپند» یا تعلیق تحریم‌ها، این واژه را در برجام ندیده بودم و کسانی که در آن زمان ادعا کردند من برجام را نخوانده بودم دروغ می گویند، بلکه من خودم برجام را خواندم و نوشتم؛  این موارد نه در خود برجام بلکه در ضمائم آن بوده که مربوط به اروپایی ها بوده و در آخرین لحظات اضافه کردند. آقای ظریف مدعی است آنهایی که به من گفتند برجام را نخوانده ای دروغ گفتند و ظلم بزرگی به واقعیت کردند.

چند نکته را خدمت آقای ظریف و ملت بزرگ ایران عرض می کنم، کسی که در فضای عمومی جامعه بسیار تاکید کرده بود که آقای ظریف و بقیه مذاکره‌کنندگان ما برجام را به دقت نخوانده بودند، بنده بودم، هنوز روی ادعای خودم هستم و این که ادعا می‌کنند من دروغ گفتم درست نیست.

روز 23 تیر ماه سال 1394 زمانی که برجام در مجلس تصویب شد، بنده نماینده مجلس نهم بودم، روز چهارشنبه زمانی که مجلس تعطیل شد به قم در منزل خودم رفتم و تا روز یکشنبه که نشست بعدی مجلس بود، سه روز بین ۱۰ تا ۱۵ ساعت وقت گذاشتم و کل برجام را دیدم و مطالعه کردم؛ یکشنبه بعد مجلس غیرعلنی بود، آقای ظریف آمد که دستاورد برجام را توضیح دهد، غیر از موارد خلاف دیگری که توضیح دادند زمانی که به موضوع لغو تحریم‌ها رسید توضیح داد که مطلقاً واژه «ساسپند» یا تعلیق در برجام نیامده است.

فایل صوتی آقای ظریف و فیلم آن جلسه هست و مردم دیده اند که آقای ظریف به صراحت این را بیان کرد؛ من خیلی ناراحت شدم و برایم جای سوال بود که آقای ظریف چه می‌گوید؟ در حالی که که چند بار واژه ساسپند یا تعلیق در برجام برای تحریم ها آمده است اما آقای ظریف ادعا می کرد هر جا در برجام تحریم آمده، باید لغو شود و هرگز تعلیق نیامده است.

فارس: این موارد را گفتید به آقای ظریف، در همان زمان واکنش ایشان چه بود؟ 

نبویان: ما به ایشان اعتراض کردیم؛ بنده، آقای نجابت و آقای دکتر توکلی در همان زمان به ایشان نشان دادیم که در چهار جا واژه تعلیق درباره تحریم آمده است و ایشان با صداقت تمام گفت من اینها را ندیده بودم.

 آقای ظریف! الان که ادعا کردید کسانی که می گویند برجام را نخوانده بودید دروغ می گویند، آنجا که مشخص بود متن را نخوانده اید و گفتید که این واژه را ندیدید. پس اگر ادعا می‌کنیم که برجام را نخوانده اید چرا می‌گویید دروغگو هستند؟ خودتان که آن موقع اعتراف کردید نخوانده اید و ندیده بودید، الان هم باز اعتراف می کنید که تعلیق در برجام نبوده و در ضمائم بوده و ندیده اید.

فارس: یعنی چه متن برجام و ضمائم؟  اصلا ضمائم یعنی چه حجمی از برجام؟ 

نبویان: نکته اول این است که اصلاً برجام و ضمائم آن چیست؟ برجام یک کلیات است که تمام ریزه کاری ها، نکات دقیق، زمانبندی، ترتیب اجرایی، مسئولیت هر یک از نهادها و جزئیات تعهدات در ضمائم آن آمده است و مهمترین بخش برجام ضمائم آن است. برجام ۱۸ صفحه است و ۵ ضمیمه دارد؛ ضمیمه اول که تعهدات ایران است و اینکه چه بلایی بر سر هسته‌ای بیاورد که ۲۹ صفحه است، ضمیمه دوم که تعهدات طرف غربی است و باید تحریم‌ها را بردارد ۱۵ صفحه است که البته ۲۹ صفحه هم اسامی نهادها و افراد تحریم شده آمده که در این بخش است، ضمیمه سوم ۷ صفحه مربوط به همکاری‌های صلح آمیز است، ضمیمه چهارم کارگروه خرید و موارد دیگر را اشاره می کند که 6 صفحه  است و ضمیمه پنجم که زمانبندی ها و ترتیبات اجرایی است هم 6 صفحه است و برجام و ضمائم آن مجموعاً ۱۱۰ صفحه است. از این ۱۱۰ صفحه که مجموعه برجام را تشکیل می‌دهد، ۱۸ صفحه برجام است و تمام نکات دقیق، ظریف، زمان بندی های اجرایی در ۹۲ صفحه باقی مانده است.

من دبیر کمیسیون بررسی برجام در مجلس نهم بودم، آقای نهاوندیان آمدند و از موضع بسیار بالا ما با ما برخورد کردند که در برجام آمده تحریم‌ها باید برداشته شود؛ به او گفتم آیا ضمیمه پنجم، چهارم و دوم برجام را خوانده‌اید؟ در هیچ کدام از این ضمیمه ها نیامده که باید تحریم ها لغو شود، بله در برجام به طور کلی آمده که تحریم‌ها باید برداشته شود اما ریزه کاری ها در ضمیمه ها آمده است و آنچه مهم است ۹۲ صفحه باقی مانده است. به آقای نهاوندیان که مدعی بود لغو تحریم ها در برجام آمده توضیح دادم که در ضمائم، تعلیق آمده است.

یکی از ضعف های برجام برای ما که نقطه قوت آن برای آمریکایی‌ها بود، همین بود که نکاتی که در برجام آمده، مبهم است و در برجام چیزهای کلی گفته شده که تکلیف آنها روشن نیست؛ مثلاً به طور کلی گفته شده تحریم ها باید برداشته شود در حالی برداشته شدن حداقل دو نوع است یکی تعلیق است و دیگری لغو؛ از آقای نهاوندیان پرسیم که شما کدام یک را پذیرفته اید؟ در ضمیمه پنجم ۴ بار واژه تعلیق آمده، پس تحریم ها برداشته نمی شود بلکه تعلیق می شود، آقای نهاوندیان عصبانی شد و مدعی شد که ما شب‌نامه پخش می کنیم،  برجام را نشان دادم و گفتم آیا شب نامه این است؟ این همان چیزی است که شما را امضا کرده اید اما حتی یک دور آن را نخوانده اید.

فارس: یعنی آقای ظریف فقط ۱۸ صفحه از برجام را خوانده؟​

نبویان: بله. آقای ظریف در فایل صوتی اخیر خود ادعا می‌کند که تعلیق در برجام نیامده و من برجام را خوانده‌ام یعنی ایشان فقط ۱۸ صفحه را خوانده و از ۹۲ صفحه دیگر که اساسی‌ترین مسائل برجام در آن بوده، بی خبر بوده اند. به قول خودشان دادیم دست مذاکره‌کنندگان که این ضمیمه ها را بررسی کنند و آنها روزهای آخر واژه تعلیق را آوردند، یعنی واژه تعلیق در ضمائم بوده که مهمترین بخش برجام است و آقای ظریف آن را نخوانده است و کسانی که ادعا می کنند که آقای ظریف برجام را نخوانده بر خلاف آنچه آقای ظریف می گوید دروغ نمی گویند.

آقای ظریف! کاش برجام را یک دور می خواندید و بعد به مجلس می آمدید و توضیح می دادید ولی اینکه ادعا می‌‌کنید برجام را خواندم و نوشتم، یعنی از بخش عمده آن بی اطلاع بودید و فقط ۱۸ صفحه که کلیات بوده را خواندید که هیچ جزئیاتی ندارد.

آقای ظریف! صادق باشید و حداقل یک بار برجام را بخوانید؛ به آقای ظریف توصیه می کنم الان که فرصت دارند حداقل یک بار برجام را بخوانند. ایشان حتی الان به طور دقیق نمی داند واژه تعلیق چند بار در آن آمده است میگویند سه بار آمده یا چهار بار آمده، چرا تردید دارید؟ شما رئیس تیم مذاکره کننده بودید اینکه واژه تعلیق چند بار در متن مذاکره آمده متن برجام آمده ثمره متفاوتی دارد از کسانی که گفتند شما برجام را نخوانده اید راست گفتند، شما واقعاً برجام را نخوانده اید و این اعتراف شما آن را ثابت می کند.

فارس: وضعیت برداشته شدن تحریم‌ها در متن و ضمائم برجام به چه شکلی است؟

نبویان: در برجام و درباره تحریم‌ها  سه واژه «lift»،«suspend»و «terminate» آمده است. از آقای ظریف سوال می‌کنم اگر لیفت به معنی لغو است ، پس ترمینت به چه معناست؟ و اگر ترمینیت و لیفت یک معنا دارد و یعنی لغو چرا به دو شکل نوشته شده است؟ شما که مدعی هستید برجام را نوشته اید، چرا به دو صورت نوشته نوشته اید؟ ضمائم را که شما ننوشتید در ضمائم واژه ساسپند آمده است؛ حداقل حالا یک بار به این مسائل نگاه کنید و الان که فرصت دارید یکبار دیگر برجام را بخوانید و با دقت به این نکات توجه کنید.

خانم وندی شرمن در کتاب خاطرات خود با عنوان «بدون هراس» نوشته ما برجام را ۱۲۰ صفحه آماده آوردیم و تحویل دادیم ، آقای ظریف شما کجا نوشتید؟ یک بار متنی که در ایران قبل از مذاکره نوشتید را منتشر کنید. تیمتان که بود؟ معرفی کنید. آقای ظریف خودتان میدانید ما هم میدانیم، ژنو را که آنها نوشتند، لوزان را که آنها نوشتند، برجام را هم که شرمن می گوید آنها نوشتند ، سه مذاکره کردید شما چه دخالتی داشتید؟ آیا فقط در آنجا روی نوشته های آمریکایی ها چک و چانه زدید؟

آقای ظریف شما جواب دهید، توافق ژنو ۳ آذر ۱۳۹۲ بود چرا ۲۵ روز قبل از این تاریخ کل توافق ژنو دست دوستان ما رسیده، نقد را نوشتند و گفتند حواستان باشد آنجا تعهد ندهید به آنها باز هم رفتید و تعهد دادید و فقط یک جمله را اضافه کردید که پذیرش این مسئله جز با پذیرش کل آن امکانپذیر نیست. این جمله هم در متنی بود که خانم شرمن به شما تحویل داد و فقط یک بار دیگر آن را تکرار کردید. خانم شرمن می‌گوید حتی 25 روز قبل نبود بلکه در سفری که آقای ظریف و آقای روحانی به نیویورک داشتند  یعنی انتهای شهریور بود که متن توافق را دادند و در آذرماه این توافق انجام شد. آقای ظریف لوزان را چه کسی نوشته؟ آقای ظریف بعد از توافق ژنو به کمیسیون امنیت ملی آمدند و گفتند از این به بعد می‌خواهیم خودمان هم در نوشتن توافق دخالت داشته باشیم، ولی آیا واقعاً این توافق‌ها را شما نوشته‌اید؟ اگر نوشته‌اید خیانت محض است اما ما شما را خائن نمی‌دانیم شما  انسان‌های سالمی هستید اما تسلط به این مسائل نداشتید.

فارس: سایر اعضای تیم مذاکره کننده هم گویا بی اطلاع بودند

نبویان: بله فقط آقای ظریف نیست که برجام را  نخوانده از آقای صالحی بپرسید و یا آقای کمالوندی که می‌گفت دسترسی به اماکن نظامی در برجام نیامده و می گفت اگر یک واژه نظامی را در کل برجام دیدید من خودم از همه حرف‌هایم برمی‌گردم.بند ۷۴ را آوردم و زیر واژه نظامی خط کشیدم و گفتم این هم واژه میلیتاری. اگر دروغ می‌گویند که هیچ و اگر راست می‌گویند در واقع برجام را ندیده‌اند.

واژه نظامی در ضمیمه یک آمده نه در کلیات برجام که ۱۸ صفحه است و در واقع آن ۹۲ صفحه مهم از سوی سایر اعضای تیم مذاکره کننده هم خوانده نشده بود. باز هم تأکید می‌کنم آقای ظریف! برجام ۱۸ صفحه نیست بلکه ۱۱۰ صفحه است و مهم‌ترین بخش آن ضمائم آن است که می‌گویید من دادم دیگران بروند روی جزئیات آن کار کنند و خبری از آن ندارید.  در واقع همان ۱۸ صفحه که خوانده‌اید را امضا کردید اما به اندازه ۱۱۰ صفحه تعهد داده‌اید، یعنی پنج ضمیمه را نخوانده امضا کرده‌اید. 

توصیه من به آقای ظریف، آقای صالحی، آقای عراقچی و حتی آقای روحانی این است که یکبار دیگر برجام را بخوانند. آقای روحانی می‌گفت تعهدات ما فقط برای ۸ سال است اما آقای ظریف آیا تعهدات ما در برجام ۸ سال است. شما به مردم بگویید تعهدات ما ۸ سال نیست ما در برجام تعهد ۸ ساله، ۱۰ ساله، ۱۵ ساله، ۲۰ ساله، ۲۵ ساله و حتی مادام‌العمر داریم یعنی ما ۱۲ تعهد در برجام داده‌ایم که تا ابد است. یعنی در ۱۲ مورد ما تعهد داده‌ایم که همیشه به آن باید پایبند باشیم.

آقای صالحی در بررسی برجام به مجلس آمده بود متنی را پیش او خواندم بند 17 ضمیمه یک که ایران باید سوخت مصرف شده تمام راکتورهای خود چه حال و چه آینده که خواهد ساخت را باید به خارج از کشور بفرستند. در کمیسیون بررسی برجام مجلس به آقای صالحی گفتم چه کسی به شما اجازه داد تمام نسل‌های بعدی را محروم کنید به من گفت حاج‌آقا من فارسی را متوجه نمی‌شوم و شما انگلیسی را؛ اما متن انگلیسی را برایش خواندم که صراحت داشت بر اینکه تعهد ما برای همیشه است. 

در این بند می‌گوید همه سوخت‌های مصرف شده همه راکتورهای موجود در کشور ایران، حال و آینده که ملت ایران خواهد ساخت؛ آنها می‌توانستند درباره وضعیت حال تعهد بدهند آیا برای آینده هم می‌توانستند تعهد بدهند، آن هم آینده‌‌ای نامعلوم که مشخص نیست پایان آن چه زمانی خواهد بود. آن موقع از آقای صالحی پرسیدم که اگر امام زمان آمدند و جلوی این بند را گرفتند آیا نقض برجام می‌شود؟

آقای روحانی برای چه به مردم گفتید این محدودیت‌ها فقط ۸ سال است؟ نمی‌گویم آقای روحانی دروغگو است بلکه متن را نخواندند و نخوانده امضا کردند و به جای ملت ایران تعهد دادند. آقای ظریف لااقل الان که فرصت دارد یک بار برجام و ضمائم آن را بخوانید؛ مهم‌ترین بخش برجام ضمائم آن است که معترفید آن را نخوانده‌اید و از آن بی‌اطلاع هستید.

فارس: حالا تکلیف چیست؟ چه برخوردی باید با این رفتار آن هم در جایی که منافع ملت در میان است شود؟

نبویان: ملت ایران باید توجه کنند چه کسانی حافظان منافع ملت ایران هستند؛ مثل حاج قاسم که به دنبال تأمین منافع ملت ایران بود و چه کسانی منافع ملت را نادیده گرفته و بدون خواندن توافق‌نامه آن را امضا کرده‌اند، مانند آقای ظریف، روحانی و عراقچی.

اینکه چه برخوردی شود را نمی‌دانم اما حداقل ملت باید اینها را بشناسند. اینها به ملت ایران خسارت زدند و دلیلش این است که آقایان عاشق غربند و درباره غربی‌ها نخوانده اگر امضا نکنند هیچ اشکالی ندارد، از نظر آنها آمریکا و غربی‌ها که دروغ نمی‌گویند و آنها قابل اعتمادند و مشکل ما دقیقا همین اعتماد به غرب بود. نمی‌گویم که آنها غرض و مرض دارند اما متأسفانه همین آقای ظریف که سال‌ها در آمریکا بود آمریکا را نمی‌شناخت. وقتی به او می‌گفتند ترامپ بعد از اوباما ممکن است از برجام خارج شود می‌گفت امکان ندارد، یعنی ایشان در آمریکا بوده و آمریکا را نمی‌شناسد. آقای ظریف دنیا تابع قانون جنگل است، هرکس قدرت دارد هر کاری می‌کند ملت ایران تا قدرتمند نشود نمی‌تواند کاری کند و شما نمی‌گذاشتید ملت ایران قدرتمند شود.

قدرت هسته‌ای را از ملت گرفتید. در موشک به پیش می‌رفت اعتراض می‌کردید. از لحاظ اقتصادی هم که ملت می‌بینند چه خرابکاری‌هایی به بار آوردید. اگر دنیا را می‌شناختید اینطور عمل نمی‌کردید آن هم در شرایطی که ادعا می‌کردید زبان دنیا را بلد هستید و هر بار به آنها متن را نشان دادیم هیچکدام از تیم مذاکره نپذیرفتند و مرا مسخره و حتی تهدید می‌کردند. در حالیکه در برجام چهار بار واژه تعلیق آمده و آقای ظریف هنوز دقیق نمی‌داند چند بار این واژه آمده است.  آقای ظریف حداقل یک بار متن برجام و ضمائم آن را بخوان تا بدانید چه خساراتی به ملت ایران تحمیل کردید. /فارس