اذعان اندیشکده آمریکایی: ایران و عراق به هم نزدیک شدند

یک اندیشکده آمریکایی اذعان کرد برخلاف برنامه‌ریزی چهل سال قبل واشنگتن، ایران و عراق به هم نزدیک شده‌اند و ایران نفوذ گسترده‌ای پیدا کرده است.

شورای آتلانتیک با اشاره به حمله صدام به ایران در سال 1980 می‌نویسد: آن زمان کشورهای بسیاری از این اتفاق ناراحت نبودند. و یکی از دیپلمات‌های عرب در نیویورک گفت خوشحال است که می‌بیند عراق در تلاش برای از بین بردن اسطوره انقلابی ایران است. این انقلاب توانسته بود رژیم سلطنتی در ایران را ساقط کند. پس از حمله صدام به ایران، دولت آمریکا جانب رژیم صدام را گرفت، چرا که ایران را سزاوار مجازات و انزوا می‌دانست. با این حال 40 سال بعد، ایران به عنوان قدرت غالب در منطقه و با نفوذ بسیار در لبنان، سوریه، یمن و عراق ظاهر شده است. در سال 2003، ایالات متحده طی چند هفته رژیم سکولار صدام را سرنگون کرد و شرایطی را به وجود آورد که به تقویت اکثریت شیعه عراق منجر شد. این امر تعادل فرقه ای در خاورمیانه را که از مدت ها پیش به نفع سنی ها بود، بر هم زد و پیوندهای بین واشنگتن و شرکای سنتی آن در جهان عرب را تضعیف کرد. در همین حال، حکومت دینی ایران که صدام و حامیانش نتوانستند آن را از بین ببرند، تثبیت شده است.

ارتش آمریکا در حالی 40 سال قبل به خاورمیانه آمد که اکنون حضورش در منطقه رو به کاهش است. ایران و عراق در طول این سال‌ها به هم نزدیک شدند.

دو کشور قرابت‌های مذهبی، روابط تاریخی اجتماعی و فرهنگی و منافع اقتصادی متقابل خود را تقویت و اتحادی قوی ایجاد کردند.

هنگامی که داعش به عراق حمله کرد و تقریباً یک سوم خاک این کشور را به اشغال خود در آورد و در تابستان 2014 در فاصله نزدیک بغداد قرار داشت، ایرانیان اولین کسانی بودند که به کمک عراقی‌ها شتافتند. با فتوای آیت‌الله العظمی علی سیستانی که برای مقابله با داعش صادر شد، عراق علاوه بر جنگنده و سلاح به مشاوران نظامی و سایر کمک‌های لجستیکی نیاز داشت. ایران بسیاری از این موارد را در عرض بیست و چهار ساعت در دسترس بغداد قرار داد. اما تعداد زیادی از گروه‌های شبه نظامی در بسیاری از استان های عراق به منظور نبرد با داعش ایجاد شدند و دست به عمل زدند. تعدادی از این گروه‌ها بسیار نزدیک به ایران هستند و گروه های دیگر مانند سازمان بدر از زمان جنگ ایران و عراق وجود داشته‌اند. عده‌ای در داخل و خارج از عراق خواهان انحلال یا ادغام این گروه‌های شبه نظامی هستند.اما ثابت شده که گفتن این پیشنهاد آسان تر از انجام آن است. به نظر می‌رسد ترور قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس سپاه پاسداران ایران و ابومهدی المهندس، رهبر ارشد شبه نظامیان عراق در اوایل سال 2020 توسط آمریکا، منجر به افزایش بیشتر گروه‌های مسلح در عراق شده است.

روابط اقتصادی بین عراق و ایران از سال 2003 در مسیر صعودی قرار گرفته است. اکنون مبادلات تجاری سالانه دو کشور به 12 میلیارد دلار می رسد و قرار است در آینده به 20 میلیارد دلار در سال افزایش یابد. بیشتر این مبادله مربوط به صادرات ایران به بازارهای عراق است. با وجود تحریم های ایالات متحده، ایران سوخت مورد نیاز برای تولید برق عراق را به این کشور صادر می کند و در مواقع اوج مصرف، برق ایران نیز صادر می‌شود.

همزمان با چهلمین سالگرد جنگ ایران و عراق که با اربعین حسینی همزمان شده، دو کشور از برنامه متقابل برای لغو روادید و افزایش تعداد زائران ایرانی به عراق خبر دادند. این حرکت همچنین به نفع عراقی‌هایی است که برای تفریح، زیارت مذهبی و مراقبت های بهداشتی از ایران دیدن می‌کنند.

بیش از چهار دهه پس از آغاز جنگی هولناک که زندگی و جهان بینی یک نسل را شکل داد، به نظر می‌رسد عراق و ایران گذشته را پشت سر گذاشته و به یک رابطه جدید روی آورده‌اند. هرچند راه پیش‌رو عاری از مشکل نیست./کیهان