تاثیر سفر امیرعبداللهیان به نیویورک در احیای برجام

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران برای شرکت در هفتاد و ششمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد دوشنبه شب ۲۹ شهریور ماه در رأس هیأتی وارد نیویورک شد و مورد استقبال مجید تخت روانچی سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل قرار گرفت.

مجمع عمومی سازمان ملل متحد رکن اصلی، جهانی و مشورتی سازمان ملل متحد است. کلیه کشور‌های عضو در مجمع شرکت دارند. هر عضو سازمان ملل متحد در مجمع دارای یک حق رأی می‌باشد و بیش از پنج نماینده در مجمع نخواهد داشت. مجمع عمومی به‌طور منظم دوره‌های اجلاسیه سالیانه خود را از سپتامبر تا دسامبر یا ژانویه تشکیل می‌دهد و در موارد استثنایی به درخواست شورای امنیت یا به درخواست یک عضو که مورد موافقت اکثریت اعضا باشد دوره‌های اجلاسیه فوق‌العاده خواهد داشت.

ترکیب مجمع عمومی، بیانگر اصلی بنیادین در روابط بین‌المللی یعنی برابری دولت‌ها است. مجمع عمومی، از کلیه اعضای ملل متحد و (۱۹۳ کشور) تشکیل شده است و هریک از اعضا می‌توانند حداکثر تا پنج نماینده در مجمع عمومی داشته باشند، اما این امکان برای دولت‌ها وجود دارد که در صورت نیاز و در حد امکان خود به این هیئت، مشاور یا کارشناس اضافه کند، علاوه بر نمایندگان دولت‌ها هیئت‌هایی به عنوان ناظر، بدون داشتن حق رأی شرکت می‌کنند.

مجمع عمومی معمولاً به‌طور سالانه زیر نظر رئیس یا دبیرکل در مقر اصلی در نیویورک تشکیل جلسه می‌دهد. بخش اعظم اجلاس از سپتامبر شروع شده و تا دسامبر یا ژانویه طول می‌کشد تا اینکه همه مسائل مطرح شده حل و فصل شوند. اجلاس هفتاد و ششم مجمع عمومی سازمان ملل، اولین حضور دولت سیزدهم در اجلاس سالانه مجمع عمومی است.

امیرعبداللهیان را در این سفر، رضا نجفی سرپرست معاونت امور حقوقی و بین المللی و مدیرکل صلح و امنیت وزارت خارجه، سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه و اسحاق آل حبیب مدیر کل دفتر وزیر امور خارجه همراهی می‌کنند.

سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه درباره موضوع نشست وزرای خارجه ۱+۴ گفت که طبیعی است اگر ببینیم که این ملاقات می‌تواند در مسیر مذاکره سودمند و مفید باشد، تصمیم آن اتخاذ خواهد شد. تصمیمی در حال حاضر گرفته نشده است، اما قطعا باید دستور کار و موضوع جلسه را ببینیم و بر اساس آن تصمیم بگیریم. هفتاد و ششمین مجمع عمومی سازمان ملل از ۲۳ شهریور آغاز به کار کرده، اما اجلاس سران از سه شنبه ۳۰ شهریور ماه به مدت یک هفته آغاز شده است.

 سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور کشورمان شب سه شنبه ۲۱ سپتامبر (۳۰ شهریور) در اجلاس سران هفتاد و ششمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد به صورت مجازی سخنرانی کرد و در مورد همه موضوعات روز دنیا مثل برجام، کرونا، بحران یمن، تروریسم و ... صحبت کرد. در حاشیه اجلاس سران امسال مجمع عمومی سازمان ملل، جلساتی در سطوح عالی به صورت موازی در زمینه‌های مختلف انرژی، غذا، تبعیض نژادی و امحای سلاح‌های کشتار جمعی برگزار می‌شود که هیات جمهوری اسلامی ایران در این جلسات حضور خواهد داشت.

به گفته مجید تخت روانچی، امسال با حضور برخی روسا و وزرای امور خارجه بحث‌های منطقه‌ای نیز وقت خوبی را به خودش اختصاص خواهد داد. بحث افغانستان، یمن و موضوعات منطقه‌ای بحث‌های مهمی هستند که کشور‌ها از این فرصت استفاده می‌کنند و در طول این چند روز به این موضوعات می‌پردازند.

اهمیت هفتاد و ششمین اجلاس نشست سازمان ملل

رحیم بایزیدی مدیر گروه روابط بین الملل پژوهشکده تحقیقات راهبردی و کارشناس مسائل بین الملل در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، معتقد است که اجلاس هفتاد و ششم مجمع عمومی سازمان ملل از چند نظر می‌تواند حائز اهمیت باشد. یکی از دلایل اهمیت این اجلاس، اعلام صریح مواضع دولت جدید ایران بود. این اجلاس توسط طیف گسترده‌ای از رسانه‌های ملی و بین المللی پوشش داده می‌شود و بیان مواضع رسمی ایران در این اجلاس می‌تواند انعکاس گسترده‌ای در سطح جهان داشته باشد. مسئله مهم بعدی، فرصت‌هایی است که برای مذاکره وزرای خارجه فراهم می‌شود. به عنوان مثال انجام دیدار با ۴۵ وزیر خارجه در یک مدت زمان کوتاه، تنها در چارچوب اجلاس‌ها و نشست‌هایی همچون اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل فراهم می‌شود.

بایزیدی در ادامه درباره اهمیت شرکت ایران مجمع عمومی سازمان ملل، گفت که مسئله مهم دیگر، مشخص نبودن سرنوشت مذاکرات احیاء برجام است. بسیاری از قدرت‌های خارجی عضو و غیر عضو در برجام، اجلاس پیش رو را به عنوان فرصتی برای احیاء برجام در نظر می‌گیرند؛ لذا پیش بینی می‌شود اعضای باقیمانده در برجام همچون کشور‌های اروپایی از ایران درخواست کنند تا فرایند بازگشت به برجام را تسریع کند.

سید جلال فیاض کارشناس مسائل سیاست خارجی هم با اشاره به احتمال برگزاری نشست ۱+۴ در حاشیه این سفر، گفت که به نظر می‌رسد با توجه به ابراز تمایل کشو‌های ۱+۴ و اعلام آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای شرکت در این نشست در چارچوب سیاست‌های دولت جدید، برگزاری این نشست با حضور آقای حسین عبداللهیان دور از انتظار نبوده و امکان تحقق آن وجود دارد.

فیاض با بیان اهمیت این نشست برای تبیین مواضع دولت سیزدهم و نظام جمهوری اسلامی در جهت ادامه مذاکرات، اظهار کرد که در صورتی که طرف‌های مذاکره آمادگی بازگشت به تعهدات عمل نشده خود را داشته باشند این نشست گام مثبتی در جهت احیاء مذاکرات برجام خواهد بود. در هر صورت این مسئله بستگی به نحوه تعامل کشور‌های اروپایی دارد که آیا در بازگشت و پایبندی به تعهدات خود جدی هستند یا خیر.

سفر امیرعبداللهیان سرعت از سر‌گیری مذاکرات برجام را بیشتر می‌کند؟

به اعتقاد کارشناسان بحث احیاء برجام به احتمال زیاد یکی از جدی‌ترین موضوعاتی خواهد بود که در مجمع عمومی و حاشیه نشست‌ها مورد بحث قرار خواهد گرفت. با توجه به برنامه فشرده وزیر امور خارجه، احتمالا بحث از سرگیری مذاکرات نیز از طرف سایر کشور‌ها مطرح شود. البته باید این مسئله را در ذهن داشت که یکی از شعار‌ها و اهداف دولت جدید اولویت زدایی از مسئله برجام در منظومه نظام مسائل سیاست خارجی کشور بود.

ناظران معتقدند که دولت سیزدهم در طول یک ماه و نیم اخیر توانسته تا حدودی این مسئله را به سایر اعضای برجام نشان دهد که بحث احیاء برجام از اولویت چندانی برخوردار نیست. این سیاست به نوعی می‌تواند موقعیت ایران در مذاکرات احتمالی احیاء برجام را تقویت کند، علاوه بر این چند عامل دیگر نیز باعث شده اند تا موضع ایران در مذاکرات احتمالی برجام تقویت شود. یکی از مهمترین این مسائل، عضویت ایران در سازمان همکاری شانگ‌های است.

گرچه چارچوب همکاری‌های سازمان شانگ‌های بسیار محدودتر از سازمان‌هایی از قبیل ناتو، اتحادیه اروپا و حتی آ. سه. آن است، اما عضویت در این سازمان می‌تواند فرصت‌های اقتصادی و سیاسی جدیدی را در اختیار ایران بگذارد به نحوی که مثلا مقابله با تحریم ها، سهل‌تر باشد. این مسئله می‌تواند موضع ایران در مذاکرات پیش رو را تقویت کند و به نوعی تداعی کننده بی نیازی ایران از احیاء برجام باشد.

اهداف سفر وزیر خارجه به نیویورک

حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان گفته است که برای شرکت در هفتادوششمین نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد به مدت ۴ روز در نیویورک خواهم بود و دیدار‌های جداگانه با دبیرکل و رئیس مجمع عمومی سازمان ملل متحد، جوزپ بورل نماینده عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا و دیدار‌های دوجانبه با وزرای خارجه فرانسه و انگلیس در برنامه کاری ام قرار دارد. سفرم به نیویورک در راستای شرکت در هفتاد و ششمین مجمع عمومی سازمان ملل انجام می‌شود، با استفاده از فرصت حضور همتایان و مقامات عالی رتبه کشور‌ها حدود ۵۰ ملاقات با همتایان و شرکت در جلسات مختلف از جمله برنامه‌هایی است که همکاران در نمایندگی تنظیم کردند و تدارک دیده‌اند.

امیرعبداللهیان با اشاره به موضوعاتی که در سفر به نیویورک در دستور کار است، تصریح کرد: با نگاه به همسایگان، اولویت آسیا، تمرکز بر سیاست خارجی متوازن و تعامل با همه کشور‌های جهان و پیگیری دیپلماسی اقتصادی از جمله برنامه‌های گفت‌وگو‌ها خواهد بود، همچنین توجه به مشکلات و تسهیل امور ایرانیان خارج از کشور از برنامه‌های دیگری است که در جلسه‌ای که در محل نمایندگی ما تدارک دیده شده است. جلسه‌ای هم در محل نمایندگی ما در نیویورک با حضور همکاران و کارکنان دفتر حفاظت منافع ایران در واشنگتن برای رسیدگی به مشکلات ایرانیان مقیم آمریکا تدارک دیده شده که از ظرفیت ایرانیان مقیم در آمریکا در راستای برنامه‌های دولت سیزدهم بتوانیم مشکلات را برطرف کنیم.

در آخر اجلاس باید گفت که سالانه مجمع عمومی سازمان ملل فرصت مناسبی است تا کشور‌ها از آن در راستای اعلام مواضع و سیاست‌های خود استفاده کنند، حتی انقلابی‌ترین و چپ‌ترین چهره‌های تاریخ صد سال اخیر از اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل برای اعلام سیاست جهانی خود استفاده کرده‌اند، بنابراین این اجلاس فرصتی است تا سران کشور‌های جهان و ایران، مواضع خود را در قبال مسائل مهم جهانی اعلام کنند./باشگاه خبرنگاران