تحلیل اصلاح‌طلبان از کابینه احتمالی رئیسی

 نسبت دولت سیدابراهیم رئیسی با اصلاح‌طلبان چگونه خواهد بود؟ این پرسشی است که خاصه بلافاصله بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری و تماس‌های دفتر رئیسی با برخی اصلاح‌طلبان مطرح شد؛ اینکه قرار است رئیسی از اصلاح‌طلبان استفاده کند، آنها را طرد خواهد کرد یا در وضعیتی میانه، صرفا نظرات اصلاح‌طلبان را خواهد شنید؟ حالا این پرسش‌ها در آستانه اعلام وزرای پیشنهادی بیش از پیش مطرح است؛ به‌ویژه با این پیش‌زمینه که رئیسی گفته است در انتخاب وزرا شایسته‌سالاری را حاکم می‌کنم؛ موضوعی که به تصمیم او برای تشکیل دولتی فراجناحی هم تعبیر شد.

محمد هاشمی‌رفسنجانی به‌تازگی در گفت‌وگو با خبرگزاری «ایسنا» درباره کابینه دولت سیزدهم گفته است: «اگر به آن حرف‌ها [در مراسم تحلیف و تنفیذ] به‌درستی عمل شود، مبنای انتخاب اعضای کابینه باید شایسته‌‌سالاری باشد و این یعنی از همه نیروهای توانمند جناح‌های مختلف سیاسی و نیز متخصصانی که سابقه دانشگاهی دارند و در کار خود کارشناس هستند، استفاده شود». ابطحی هم در پاسخ به این پرسش که آیا انتخاب محمد مخبر به‌عنوان معاون اول دولت پیامی به اصلاح‌طلبان است یا خیر، به «خبرآنلاین» گفته است: «یکی از ویژگی‌های آقای مخبر، این است که هیچ‌گاه در جناح‌های سیاسی (اگرچه خاستگاهش اصولگرایی است) نبوده و به بیانی در جناح‌بندی‌های سیاسی داخلی، ردپایی از او نیست و دخالتی نکرده است. اگر به همین شکل ادامه پیدا کند، می‌تواند امیدبخش باشد».

او همچنین تحلیل خود از کابینه رئیسی را این‌گونه بیان کرده است: «طبیعی است اولین انتخاب‌ها در همه کابینه‌ها، حول دو انتخاب معاون اول رئیس‌جمهوری و رئیس دفتر رئیس‌جمهور شکل می‌گیرد. رئیس دفتر رئیس‌جمهور باید کارها را سامان دهد. انتخاب آقای اسماعیلی، با توجه با ارتباطات و آشنایی‌های قدیمی و متقابلی که بین آقای رئیسی و اسماعیلی در قوه قضائیه بود، طبیعی تلقی می‌شود. آقای اسماعیلی در مدت‌زمانی که با آقای رئیسی همکاری می‌کرد مثل آقای رئیسی پُرکار و منظم بود. من به‌عنوان یک دوست قدیمی و همشهری که او را می‌شناسم، نقاط قوت فراوانی در همدلی با آقای رئیسی، مشی آقای رئیسی و همراهی با آقای رئیسی دارد. طبعا رئیس دفتر باید فردی باشد که نزدیک‌ترین و معتمدترین فرد رئیس‌جمهور باشد. امیدوارم با مدیریت خوب خود بتواند یک مجموعه بی‌شائبه‌ای را در اطراف رئیس‌جمهور سامان دهد. آقای اسماعیلی بسیار شبیه آقای رئیسی است». محمد عطریانفر هم چند روز پیش در گفت‌وگویی با سایت «فردا» درباره نسبت اصلاح‌طلبان با دولت رئیسی گفته بود: «این یک شعار زیباست که دولت فراگیر و غیرخطی باشد؛ اما تنها در دولت آقای هاشمی‌رفسنجانی شاهد چنین شرایطی در دولت بودیم و تمام دولت‌های قبل و بعدش در انتخاب اعضای کابینه گرایش جناحی داشتند. حالا هم بعید است آقای رئیسی بتواند دولتی فراگیر تشکیل دهد؛ زیرا دوستانی که با او همراهی کردند و در پیروزی‌اش مؤثر بودند، می‌خواهند انقلابی در همه‌چیز ایجاد کنند و می‌گویند هر آنچه در قبل بوده، غلط است. با این نگاه برای آنها پذیرفتنی نیست که نیروهای اصلاح‌طلب در دولت حضور داشته باشند. علاوه بر این شخصیتی که رئیس‌جمهور می‌شود، در وهله نخست سراغ دوستان محتمل خود می‌رود و در این دایره ردپایی از اصلاح‌طلبان دیده نمی‌شود؛ اما آقای رئیسی می‌تواند کسانی را انتخاب کند که در اجرای مسئولیت‌شان نگاهی جناحی نداشته باشند و نگاهشان ملی باشد».

جلال جلالی‌زاده هم نظری همسو با عطریانفر دارد و به «نامه‌نیوز» می‌گوید انتظاری نیست که رئیسی از اصلاح‌طلبان استفاده کند: «رابطه اصلاح‌طلبان و دولت آقای رئیسی بستگی به احترام متقابل آنها با یکدیگر دارد. آقای رئیسی اکنون سکان دستگاه اجرائی کشور را بر عهده دارد و شخص دوم مملکت است. او بعد از انتخابات با اقداماتی که انجام داد، مشخص کرد که می‌خواهد دولتی فراجناحی تشکیل دهد و گفت که بنا دارد از همه شخصیت‌های شایسته کشور استفاده کند. اگر رئیسی بیاید و این سنت را دایر کند که از نیروهای متخصص و دلسوز همه جریان‌ها استفاده کند، حتما گام مهمی در شایسته‌سالاری برداشته است؛ به نحوی که همه احساس خواهند کرد که دولتی ملی تشکیل شده و صرفا برای نجات کشور از مشکلات روی کار آمده است، نه برای تأمین منافع جناحی و سیاسی».

این فعال سیاسی در پاسخ به این پرسش که آیا اصلاح‌طلبان در دولت رئیسی حضور خواهند داشت یا خیر، اظهار کرد: «انتظار نداریم که رئیسی به اصلاح‌طلبان پست و مسئولیت بدهد. به هر حال او با نگاه خاص خودش روی کار آمده و حتما از افراد مورد اطمینان خودش استفاده می‌کند؛ اما انتظار این است که همان افرادی که مسئولیت می‌گیرند، نگاه جناحی نداشته باشند و به منافع ملی بیندیشند. البته خوب است آقای رئیسی از نیروهای اصلاح‌طلب هم استفاده کند،؛ زیرا در جبهه اصلاحات هستند کسانی که توانایی‌های بسیاری دارند». محمدرضا عارف نیز چند روز پیش در گفت‌وگویی با خبرگزاری «ایلنا» همین نکته یعنی عدم انتظار برای استفاده از اصلاح‌طلبان در کابینه را مطرح کرد و گفت: «عموما باید در چینش کابینه شایسته‌سالاری مدنظر قرار گیرد و بین رئیس‌جمهور و اعضای کابینه باید اعتماد و صمیمیت وجود داشته باشد. بنابراین ما توقع نداریم که در رأس کابینه از چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب استفاده شود؛ اما این توقع را داریم که بدنه دولت فعلی قلع و قمع نشود و دولت سیزدهم با استفاده از تمامی ظرفیت‌ها و بر اساس شایستگی، کارآمدی و شاخص‌های توانایی و اقتدار و همراهی تشکیل شود. به نظر من بهتر است با سعه صدر روی توانایی افراد دقت شود. کسانی که موفق بودند و عملکرد مثبتی داشتند و آمادگی همکاری با دولت را دارند، به کار گرفته شوند. اگر آقای رئیسی به شعاری که دادند پایبند باشند و دولتی فراجناحی تشکیل دهند، ما خوش‌بین هستیم که دولت سیزدهم بتواند دولت موفقی شود».

محمود صادقی هم در گفت‌وگو با با «برنا» گفته است: «امیدواریم رئیسی طبق گفته خودش مستقل عمل کند؛ زیرا شرایط به گونه‌ای نیست که با تندروی بتوان کشور را اداره کرد. انتظار می‌رود رئیسی کابینه متعادلی را انتخاب کند و افرادی که ارزش انقلابی دارند مبتنی بر واقعیات انتخاب شوند. دولت سیزدهم مانند دولت نهم و دهم تنش‌زایی نداشته باشد و با توجه به فرصت‌هایی که وجود دارد، مشکلات را برطرف کند. اگر رئیسی بتواند از ظرفیت‌های کشور و مخصوصا از جناح اصولگرا و تجربه‌ای که در جناح اصولگرایان معتدل وجود دارد، استفاده کند، می‌تواند موفق شود. دغدغه اول مردم خروج از این تنگناهای اقتصادی و معیشتی است و باید راه‌حل‌های عقلانی انتخاب شوند. با برنامه چکشی، مطالعه‌نشده و احساسی مسئله مردم حل نمی‌شود. دولت سیزدهم باید سعی کند التهاب ایجاد نشود و آرامش بر بازارها حاکم شود».

در این وضعیت انتظارها برای ایجاد یک دولت فراجناحی بالا رفته است؛ هرچند بعید است رئیسی از اصلاح‌طلبان به‌ویژه در مسئولیت‌های بالای دولت استفاده کند، اما بر اساس وعده‌های خود او این انتظار وجود دارد که نگاه جناحی-سیاسی در کابینه به حداقل خود برسد تا شاید بتوان با تکیه بر امر شایسته‌سالاری از گذرگاه مشکلات کنونی عبور کرد./ شرق