قاب آخر؛ خداحافظی طولانی آقای ظریف

گروه سیاست سایت فردا – دولت روحانی رفت اما درباره رفتن برخی از نیروهایش خیلی هم نمی‌توان مطمئن بود؛ مثلا محمد جواد ظریف. نه اینکه قرار باشد ظریف را بار دیگر در وزارت خارجه و دولت جدید ببینیم، او از این رو رفتنی به نظر نمی‌رسد که جریان سیاسی حامی وی هنوز هم به ظرفیت‌هایش امیدوار هستند. 

هرچه باشد ظریف که در دوران احمدی‌نژاد به حاشیه رفته بود، بعد از انتخابات 92 با قدرت به صحنه دیپلماسی برگشت و حضورش مایه دلگرمی حامیان مذاکره و برجام بود. در دولت اول که خوب هم عمل کرد و به هدف خود و دولت متبوعش یعنی امضای توافق دست پیدا کرد. همین بود که جماعتی برای استقبالش تا فرودگاه رفته و شعار «وزیر اهل منطق، یادآور مصدق» می‌دادند. 

خیلی‌ها تصور می‌کردند که مقصد بعدی او ریاست جمهوری باشد و در انتخابات 1400 نامزد شود. این گمانه را از همان وقتی که ظریف و برجام در اوج بود مطرح کردند اما نه خود ظریف از این ایده استقبال کرد نه پیشرفت امور این فرصت را به او داد. بعد از خروج ترامپ از برجام و افول این تنها دستاورد دولت، جایگاه ظریف نیز تضعیف شد. آنقدر که بعضا از نادیده انگاشته شدن‌ها ناراحت شده و استعفا هم داد. روحانی اما می‌خواست که او تا آخر راه در کنار دولت باشد و نپذیرفت. 

بعد از افشای آن فایل صوتی که اظهارات ظریف درباره دوگانه میدان و دیپلماسی که معلوم هم نشد چه کسی آن را منشتر کرد، وضعیت ظریف زیر و رو شد. علنا به حاشیه رفت و حتی دیگر از روند مذاکرات هسته‌ای نیز کنار گذاشته شد. شاهد آنکه در همه جلسات برجامی وین عباس عراقچی معاون وی عهده‌دار مسئولیت بود. 

به هر ترتیب، روحانی توانست برای حفظ ظاهر هم که شده ظریف را تا لحظه آخر کنار خود نگه دارد، جایگاه او در ساختار رسمی کشور آنقدر تحلیل رفته که به نظر نمی‌رسد جایی داشته باشد و یا غیر از همان که خودش گفت – یعنی دعا کردن برای موفقیت دولت سیزدهم – کاری بتواند انجام دهد.

نسبت ظریف و اصلاح‌طلبان اما قدری فرق دارد. این جریان سیاسی از مدت‌ها قبل دل به توانایی ظریف بسته و تصور می‌کرد می‌تواند در عرصه سیاست داخلی نیز روی او حساب کند. شاهدش آن همه اصراری که به کاندیداتوری او داشتند و رای بالایی که در لیست چهارده‌نفره جبهه اصلاحات ایران داشت. ظریف نپذیرفت و نامزد نشد اما به نظر نمی‌رسد که اصلاح‌طلبان دل از او کنده باشند. به خصوص حالا که به حاشیه رفته و باید راهکاری برای بازگشت به قدرت پیدا کنند. تا جایی برخی معتقدند باید منتظر بازگشت ظریف در آینده‌ای نه‌چندان دور باشیم.