نسخه رضایتمندی

گروه سیاست سایت فردا – طبیعی و واضح است که تحلیل‌گران در عرصه سیاست به موضوعات مختلف از منظر خود و با گرایش سیاسی خود می‌نگرند و می‌نویسند. در اینجا اما سعی داریم با کنار هم قرار دادن این تحلیل‌ها ، مسائل را فارغ از جناح‌بندی‌های سیاسی بررسی کنیم.

در بسته پیش‌رو تحلیل‌های سیاسی را فارغ از جناح‌بندی‌های سیاسی بخوانید.

فصل دِروی این کشت است

عباس عبدی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در یادداشت امروز خود برای «اعتماد» نوشت: « انتخابات تمام شده و هفته دیگر دفتر ریاست‌جمهوری دست به دست خواهد شد. ذهن بخش مهمی از دست‌اندرکاران متوجه چینش کابینه است. از سوی دیگر در عرصه عمومی شاهد مشکلات و اعتراضات هستیم. تورم در حال رکورد زدن است. مذاکرات برجام متوقف شده است. اختلال در وضعیت آب و برق به عنوان دو زیرساخت حیاتی مردم بر کسی پوشیده نیست. بودجه کشور در شرایطی قرار دارد که چشم‌انداز قابل تحملی را تا پاییز و زمستان ایجاد نمی‌کند. در سیاست خارجی اوضاع افغانستان با پیشروی طالبان نامطلوب و خطرناک شده است. کشیدن دیوار در مرز ترکیه و ایران، علامت منفی از چگونگی وضع آینده است. وضعیت کرونا نیز مطلقا قابل قبول نیست. ایران وارد موج پنجم شده و ظاهرا هنوز به نقطه اوج این موج نیز نرسیده‌ایم. مشکلات واکسیناسیون عمومی همچنان وجود دارد، هر چند تا حدی تخفیف پیدا کرده، ولی در مقایسه با کشورهای دیگر اصلا مطلوب نیست و مهم‌تر اینکه چشم‌اندازی هم از حل آن دیده نمی‌شود. تازه در سطح جهانی هم کرونا همچنان یکه‌تازی می‌کند و معلوم نیست در چه افقی قابل مهار است.  مرگ و میر ناشی از کرونا بسیار بیشتر از ارقام رسمی است و به همین دلیل و برای پنهان‌کاری انتشار آمار رسمی ثبت احوال متوقف شده است، این مثل این است که کسی تب دارد، برای اینکه فکر کنیم تب ندارد، دسترسی به دماسنج را ممنوع کنند!! یا مثل این است که آزمایش کرونا نکنیم تا آمار کرونایی‌ها بالا نرود! خب فقط به بهداشت جامعه لطمه زده‌ایم و کرونا را شایع کرده‌ایم و هیچ دستاورد دیگری ندارد.  وضعیت آموزش دچار یک پسرفت جدی شده است. اگر در مهرماه نتوانیم مدارس و دانشگاه‌ها را باز کنیم، معلوم نیست که در آینده چه وضعی بر سر آموزش کشور خواهد آمد. ... با وجود چنین تصویری در جامعه باید دید که رفتارها و اولویت‌های ساختار رسمی چیست؟ تقریبا هیچ موضع و برنامه روشنی برای هیچ‌کدام از این مسائل گفته نمی‌شود. به عبارت دیگر مردم و جامعه نمی‌دانند که برنامه حکومت برای حل این مسائل چیست؟ مردم باید در انتظار چه اقداماتی باشند؟ همه نظرات و راه‌حل‌ها از طرف عرصه عمومی و نخبگان مطرح می‌شود. در مقابل از طرف ساختار قدرت سکوت پشت سکوت است. حرف‌های کلی زدن هیچ دردی را درمان نمی‌کند. یکی، دو نفر هم منحرف می‌زنند چنان تصویر مبتذلی از موفقیت‌های خیالی ارایه می‌کنند که موجب چندش مخاطب می‌شود. اینکه توصیه شود باید مسائل را حل کرد، کمکی به حل هیچ مساله‌ای نمی‌کند. سخنان پراکنده و اقتضایی و باری به هر جهت جز اینکه ناامیدی را بیشتر می‌کند، هیچ زخمی را  التیام  نمی‌بخشد.  مشکل فقط این سکوت نیست، جاهایی هم که اقدام می‌کنند، عجیب است و بحران را تشدید می‌کند و این ناراحت‌کننده‌تر است. در چنین شرایطی پلیس درگیر مبارزه سگ‌گردانی حتی وجود سگ در خودرو شده است، مجلس درصدد ایجاد محدودیت‌ها در فضای مجازی است که ده‌ها میلیون نفر از آن استفاده می‌کنند و نزدیک به 1،7 میلیون نفر به نحوی از این طریق شاغل هستند!! و 1،8 برابر جمعیت 18 سال به بالای کشور حداقل از یکی از این شبکه استفاده می‌کنند (هر فرد بیش از یک شبکه) عده‌ای دیگر دوچرخه‌سواری زنان را تبدیل به مساله خود کرده‌اند. عده‌ای مشغول تعیین‌تکلیف رنگ و طرح مانتوی بانوان هستند. با این حساب باید بگوییم اگر امروز به اینجا که هستیم نرسیده بودیم جای تعجب داشت، لذا علت شکست را نباید پرسید که این وضعیت طبیعی است. اکنون فصل دِروی محصولی است که از گذشته کاشته شده است.»

اعتراضات اجتماعی و ضرورت هوشمندی دوجانبه

عباس سلیمی‌نمین، فعال سیاسی اصولگرا در یادداشتی برای «جهان صنعت» از الزامات برخورد درست با اعتراضات اخیر گفته و نوشته است: « آنچه مسلما باید صورت می‌گرفت و به نظر من صورت هم گرفت این بود که نیروی انتظامی صبورانه و بردبارانه در کنار مردم حضور یافت تا کسی نتواند از این ابراز ناراحتی و انتقال پیام به دولتمردان سوءاستفاده کند. این امر بسیار شایسته‌ای بود ... بنابراین برخورد با این وضعیت نیاز به یک هوشمندی دوجانبه از سوی مردم و مسوولان و نیروهای امنیتی و انتظامی دارد. حالا که در کشورما احزابی مسوولیت این امور را به عهده بگیرند، اجتماعات را شکل داده و مطالبه مشخصی را مطرح کنند، ضرورت دارد که مردم و نیروهای امنیتی بیشتر هوشمند باشند ... این امر ضرورت هوشمندی و دقت را بیشتر می‌کند. قطعا باید ما در این زمینه به گونه‌ای مطالبات خود را مطرح کنیم که هم بتوانیم اصلاحات لازم را به انجام رسانیم و هم به بدخواهان فرصت ندهیم. این اما به معنی آن نیست که صرفا از مردم انتظار هوشمندی داریم. مسوولان نیز باید توجه ویژه‌ و هوشمندی بیشتری داشته باشند. مسوولیت مسوولان در این شرایط بسیار خطیر است و آنها هستند که باید امنیت مردم را در این رخدادها حفظ کنند.»

چرا اغلب ناراضی‌اند؟

حمزه نوذری . جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در سرمقاله امروز «شرق» به موضوع نارضایتی جامعه پرداخته و نوشته است: « نارضایتی از وضع موجود فقط مربوط به گروه‌های فرودست، کم‌بضاعت، فقیر و بی‌کار جامعه نیست؛ گروه‌هایی که به لحاظ اقتصادی تا حدودی تأمین‌اند و حتی گروه‌های پردرآمد جامعه نیز از وضع موجود ناراضی‌اند و حتی مدیران و مسئولان نیز منتقد وضع موجود جامعه هستند. ... به نظر می‌رسد دولت و حاکمیت برای ایجاد رضایت در میان گروه‌های مختلف اجتماعی باید به چند موضوع اساسی توجه کند؛ ثبات اقتصادی، نظم و توسعه آزادی‌های اجتماعی. درباره اهمیت و ضرورت ثبات اقتصادی و نقش آن در رضایت از زندگی و ایجاد آرامش سخن بسیار گفته شده است. کنترل تورم، بهبود فضای کسب‌و‌کار و... برای ثبات اقتصادی ضروری است. وام‌درمانی و پول‌‌پاشی برای ایجاد رضایت در میان گروه‌های مختلف اجتماعی وضعیت را بدتر می‌کند. افزایش حجم نقدینگی بدون رشد اقتصادی اوضاع را به‌شدت بی‌ثبات کرده است. بخش زیادی از ثبات اقتصادی به فراهم‌کردن زیرساخت‌ها و کالاهای عمومی باکیفیت مانند هوای پاک، آب آشامیدنی سالم، بهداشت و آموزش مؤثر و همچنین ارتباطات اقتصادی و سیاسی با سایر کشورها وابسته است. اما ثبات اقتصادی کافی نیست. بی‌نظمی در ارائه خدمات به جامعه نیز نارضایتی را بیشتر کرده است. بی‌نظمی‌های مکرر در تمامی امور آرامش شهروندان را به هم ریخته است. نظم در امور یکی از معیارهای تمایز کشورهای پیشرفته از سایر کشورها است. بیشترین بی‌نظمی در خدمات دولتی است. متأسفانه بی‌نظمی‌ها ندید گرفته می‌شود و ظاهرسازی جای تلاش برای سامان‌دهی را گرفته است. بوروکراسی بزرگ متزلزل نه‌تنها بی‌نظمی را بیشتر کرده، بلکه به نابرابری در ارائه خدمات نیز دامن زده است. بی‌نظمی در ارائه خدمات زیرساختی مانند آب و برق این روزها برجسته‌تر شده است. نمونه‌های دیگری از بی‌نظمی در ارائه خدمات در مواقع بروز حوادث طبیعی یا تهیه و توزیع واکسن ویروس کووید 19 می‌توان مشاهده کرد. بی‌نظمی، ناامیدی و نارضایتی می‌آورد. بخشی از بی‌نظمی‌ها به نبود شایسته‌سالاری برمی‌گردد. مدیرانی که شایستگی، تخصص و شجاعت لازم را ندارند؛ اینها گروهی هستند که فقط در پست‌ها و مقام‌های دولتی جابه‌جا می‌شوند و اگر در برخی مواقع جایگاه مدیریتی‌شان از دست برود، به‌دلیل نفوذشان در بوروکراسی دولتی در شرکت‌های شبه‌دولتی به کار گرفته می‌شوند. مدیرانی که لیاقت و شایستگی لازم ندارند، نه آینده‌پژوهی را درک می‌کنند و نه عملا حوصله شنیدن و خواندن گزارش‌های علمی مربوط به مدیریت خود را دارند و از همه مهم‌تر اینکه شجاعت تصمیم‌گیری‌های مهم را ندارند بنابراین از هیچ نوآوری و خلاقیتی برای برون‌رفت از مسائل حمایت نمی‌کنند. بوروکراسی دولتی عملا گروگان عده‌ای است و در خدمت انسان‌ قرار ندارد.  

علاوه‌بر ثبات اقتصادی و نظم، آزادی اجتماعی بسیار اهمیت دارد و بخش زیادی از نارضایتی زنان، جوانان، نوجوانان و سایر گروه‌های اجتماعی به عدم امکان تجربه آزادی‌های اجتماعی در چارچوب قانون اساسی برمی‌گردد. آزادی سبک زندگی، آزادی تشکیل اجتماعات، به رسمیت شناخته‌شدن حریم خصوصی افراد، محدودنکردن انتخاب‌های مختلف، کاهش قید و بندهای اجتماعی در چارچوب آزادی‌های اجتماعی قرار دارد. در شرایط کنونی، بی‌ثباتی اقتصادی و بی‌نظمی با کاهش آزادی‌های اجتماعی همراه شده است. گسترش آزادی‌های اجتماعی و به رسمیت‌شناختن جامعه مدنی و تلاش برای تقویت آن بهترین راهکار برای نشاط اجتماعی و کاهش نارضایتی است. در شرایط کنونی دولت می‌تواند نشان دهد که در شرایط سخت اقتصادی آزادی‌های اجتماعی را گسترش می‌دهد. باید مانع برخورد سلیقه‌ای با آزادی‌های اجتماعی شد و به بهانه‌های مختلف اجبارها و الزام‌های اجتماعی زائد و غیرضرور را بیشتر نکنیم. گروه‌های مختلف اجتماعی آزادی‌های اجتماعی در سایر کشورها را با جامعه خودشان مقایسه می‌کنند. دولت می‌تواند ایده چگونگی توسعه آزادی‌های اجتماعی را از جامعه مدنی بگیرد. خلاصه اینکه توسعه آزادی‌های اجتماعی و گسترش تسامح و تساهل در جامعه متکثر ایران ضروری است. لازم است کانال‌های مشروع برای بیان خواست‌ها، مطالبات آزادی‌خواهانه و مساوات‌طلبانه اجتماعی بیشتر شود تا کمتر جنبه خشونت‌آمیز به خود بگیرد. »

سایه روشن برجام

حسن هانی‌زاده تحلیلگر مسائل بین‌الملل در یادداشتی برای «آرمان ملی» نوشت: «مذاکرات ایران و کشورهای 1+4 در وین به نقطه‌ای قابل اتکا رسید؛ ولی به‌دلیل فرآیند انتقال قدرت در جمهوری اسلامی ایران و اینکه همه نگاه‌ها متوجه کابینه آقای ابراهیم رئیسی است، لذا این مذاکرات به خروجی قابل قبولی نرسید. هرچند که تیم مذاکره‌کننده ایرانی در طول مذاکرات وین روند مذاکرات را به یک نقطه مطلوب رساندند، اما به‌دلیل انتخابات ایران و اینکه سیاست دولت سیزدهم در رابطه با برجام شفاف نیست، روند مذاکرات به یک نقطه توقف رسید. برآیند تحلیل‌ها این است که دولت سیزدهم همان سیاستی را دنبال خواهد کرد که در گذشته وجود داشته به این مفهوم که از تجارب تیم دولت آقای روحانی برای ادامه مذاکرات استفاده خواهد کرد، اما شاکله این مذاکرات و ادبیاتی که تیم دولت آقای رئیسی دنبال خواهد کرد، قطعا با گذشته تفاوت خواهد داشت. به‌همین دلیل به‌نظر می‌رسد شرایط در آینده کاملا فراهم خواهد بود؛ لذا اکنون آقای رئیسی درصدد تشکیل یک تیم کاملا باتجربه و آگاه به ادبیات گفتمانی است و قطعا در تیم دولت سیزدهم افرادی نیز حضور دارند که در گذشته در تیم مذاکرات بودند...

 از سوی دیگر کشورهای 1+4 و نیز آمریکا درصدد شفاف‌شدن سیاست خارجی دولت سیزدهم هستند تا در پرتوی آن بتوانند خروجی مناسبی از مذاکره با ایران داشته باشند. به‌همین دلیل مرداد ماه جاری درواقع زمان تلف شده است، ولی در ماه‌های آینده مذاکرات روند سریع‌تری به خود خواهد گرفت. از طرفی یکسری مشکلات قانونی در ایالات‌متحده وجود دارد، اما باید نهادی در جامعه جهانی تضمین دهد، اگر توافقنامه جدیدی بین ایران و آمریکا و کشورهای 1+4 صورت گیرد و آمریکا مانند گذشته نتواند تعهدات خود را زیر پا بگذارد. به‌همین دلیل ایران از کریدورهای قانونی و با تکیه بر نفوذ چین و روسیه در شورای امنیت سعی خواهد کرد که تضمین قابل قبولی برای جلوگیری از خروج مجدد آمریکا از توافقنامه احتمالی داشته باشد. درواقع به‌نظر می‌رسد که چاره‌ای جز احیای برجام وجود ندارد و نباید شطرنج مذاکرات را برهم ریخت؛ درحالی که در طول ماه‌های گذشته تیم مذاکره‌کننده ایران زحمات زیادی برای احقاق حقوق ملت ایران متحمل شده و نباید این زحمات به هدر برود».

غدیر، تأکید الهی بر اصل شایسته‌سالاری

سید محمد سعید مدنی، در یادداشت امروز «کیهان» نوشته است: «امروز، کشور شاید بیش از هر وقت دیگر و مثل دوران دفاع مقدس به مدیریتی جهادی و مومنانه احتیاج دارد. ... باید آستین همت را بالا زد و همراه و هم‌نفس با مردم وارد میدان کار و خدمت بی‌وقفه و خستگی‌ناپذیر شد. وانگهی همه علی‌الخصوص برخی از مسئولان کشور و خاصه مسئولان و مدیران ارشد باید باور داشته باشند و هرگز فراموش نکنند که اینجا یک کشور به تمام معنا انقلابی است. انقلابی اصیل و از جنس قیام انبیاء بزرگ الهی با همان اهداف و آرمان‌ها و همان دوستان و دشمنان. ...  منطق و تاریخ و تجربه (نه صرفا هیجان و عواطف) می‌گوید برای حل مشکلات مردم، پیشرفت کشور و تحقق اهداف انقلابی، باید علی‌الخصوص از دشمن مستکبر قطع امید کرد.به‌جای ژست دمکراتیک و روشنفکری گرفتن و تلاش برای به‌دست آوردن دل دشمن نابکار و دنباله‌های داخلی و پرمدعایش (که هیچ وقت دلشان با انقلاب و عزت مردم و استقلال ایران صاف نمی‌شود) با روش‌های انقلابی برخاسته از باورها و اعتقادات، «مردم» را که ۴۲ سال پای کار انقلاب ایستاده‌اند، دریابید. ظرفیت‌های درون، سرمایه‌های مادی و طبیعی خداداده و نیروی سرشار و توانمند انسانی را اجر و ارج نهید و با مدیریت، برنامه‌ریزی، تدبیر، دلسوزی و غیرت برگرفته از ایمان، از آن در جهت تحقق اهداف ملی و آرمان‌های اعتقادی استفاده بهینه کنید. این کاری است که رهبری انقلاب از اولین روز پیروزی تا همین امروز بر آن تکیه داشته و آن را باطل‌السحر تهدید‌ها و تحریم‌ها و خباثت‌های دشمنان علیه این ملک و ملت مطرح کرده‌اند. ... یکی از دستاوردهای بی‌گفت‌وگوی عدالت‌گستری و فسادستیزی، حفظ حرمت مردم و کرامت انسانی آنهاست. برای همین است که بزرگ‌ترین ماموریت پیامبران الهی حاکمیت عدالت است، فقط و فقط در سایه قسط و عدالت است که بزرگ‌ترین هدف رسالت آنها که «انسان‌سازی» است متحقق می‌شود. جامعه‌ای که در آن عدالت جدی گرفته نمی‌شود هرچه باشد بی‌تردید جامعه الهی و اسلامی نیست. ناگفته پیداست که حاکمیت عدالت و حفظ کرامت انسانی مثل هر چیز دیگر با حرف و سخن میسر نمی‌شود و به عوامل و ابزاری نیاز دارد‌. یکی از کارسازترین این ابزار که مادر و مولد ابزار و عوامل تاثیرگذار بعدی است «شایسته‌سالاری» است. همان که باز علاوه‌بر تاکید علم و تجربه بشری به‌شدت از سوی رهبران الهی بر آن توصیه و سفارش شده و در سیره و سنت آن بزرگواران به کرات دیده شده. «ماجرای غدیر» یکی از بارزترین و مشهور‌ترین نمونه‌ها برای نشان دادن جایگاه رفیع اصل شایسته‌سالاری در نزد انبیا و بالاتر از آنان خدای خالق است. با رعایت این اصل و سپردن کار مردم و امور جامعه به دست شایستگان است که اولا عملا حرمت مردم حفظ شده و کرامت انسانی آنان رعایت شده و ثانیا اصلا می‌توان به حاکمیت عدالت و سلامت جامعه امیدوار بود. »