برگی جدید در دفتر قدرت موشکی ایران

توان موشکی نیروهای مسلح ایران امروز به اصلی‌ترین بعد قدرت دفاعی کشور تبدیل شده و روند طی شده در سال‌های گذشته حاکی از تقویت، به‌روزرسانی و پویایی صنعت موشکی در کشور است چراکه همواره شاهد نوآوری در این حوزه و پیشروی آن همگام با نیاز عملیاتی و فناوری‌های روز دنیا هستیم.

ناگفته پیداست که آنچه امروز در حوزه موشکی نیروهای مسلح در ارتش و سپاه می‌بینیم بسیار متفاوت‌تر از سال‌های گذشته است؛ البته منظورمان از گذشته، گذشته خیلی دور نیست، توان امروزی حتی قابل مقایسه با چند سال گذشته هم نیست و شاهد این ادعا هم، اذعان یکی از کارشناسان و تحلیلگران غربی است که پس از عملیات موشکی حمله به عین‌الاسد می‌گوید «ما شاهد یک جهش کوانتومی در توان موشکی ایران هستیم».

این جهش کوانتومی به طور خاص طی چند سال اخیر شاهد مثال‌های قابل توجهی دارد که پیش‌تر به تفصیل به هرکدام از آنها پرداخته شده است؛ اما به طور خلاصه می‌توان آن را در مواردی همچون افزایش قدرت سرجنگی‌ها، توسعه قابلیت‌های تاکتیکی (سکوهای پرتاب متحرک)، بهینه‌سازی موشک‌ها از نظر بُرد، استفاده از الیاف سبک و کربن در ساختار موشک‌ها و ... و برخی اقدامات ابتکاری و نادر مانند پرتاب موشک‌های بالستیک از زیر زمین، سامانه‌های پرتاب متوالی موشک (رگبار موشکی)، پرتاب موشک از محفظه و ... نام برد.

پرتاب موشک‌های بالستیک از زیر زمین تحت عنوان مزرعه موشکی

اخیرا آیین الحاق تجهیزات نوین رزمی به نیروی زمینی سپاه برگزار شد که در آن برای نخستین بار شاهد الحاق سامانه‌های موشکی بالستیک به این نیرو بودیم؛ پیش از این توپخانه نیروی زمینی سپاه به سامانه‌های راکتی از انواع فجر (فجر-5 و فجر-3) و راکت‌های زلزال و نازعات مجهز بود، اما الحاق سامانه موشکی بالستیک برای نخستین بار بود که به نزسا انجام می‌شد.

با اینحال سامانه ملحق شده به نزسا نیز از جمله خاص‌ترین سامانه‌های موشکی ایران است؛ موشک فتح با پرتابگر محفظه‌ای (کن پرتاب).

پرتابگرهای محفظه‌ای موشک نیروی زمینی سپاه (کنیستر)

نخستین‌بار در رزمایش پیامبر اعظم ۱۴ سپاه پاسداران بود که تصاویری از شلیک یک موشک بالستیک مشابه موشک‌های خانواده فاتح اما با ابعاد کوچکتر از سکوهای پرتاب با ظاهر غیرنظامی منتشر شد؛ کمی بعدتر در مرداد سال 1399 و در جریان نمایش دستاوردهای وزارت دفاع، موشکی تحت عنوان فتح به نمایش درآمد که مشابه همان موشک استفاده شده در رزمایش سپاه بود.

موشک فتح (قرمز) در کنار موشک فاتح (زرد)

تاکنون اطلاعات دقیقی از موشک فتح منتشر نشده است، اما در صورت مفروض قرار دادن این گزاره که ابعاد موشک فتح نصف موشک فاتح-۱۱۰ باشد، با توجه به طول ۸.۸ متری و قطر ۶۱ سانتی‌متری موشک فاتح-۱۱۰، برای موشک فتح می‌توان طول حدودا ۴ متری، قطر حدودا ۳۰ سانتی‌متری و وزنی حدودا ۱۵۰۰ کیلوگرمی برای آن در نظر گرفت.

با این حال ویژگی دیگر سامانه موشکی که به نیروی زمینی سپاه تحویل داده شده است، برخورداری آن از پرتابگرهای محفظه‌ای (کنیستر) است. در این نوع پرتابگرها، هر موشک درون یک محفظه استوانه‌ای که به آن «کن» گفته می‌شود قرار می‌گیرد و این کن‌ها بر روی پرتابگر نصب می‌شوند. پرتابگرهایی که به نیروی زمینی سپاه ملحق شده از نوع ۶ تایی است که قابلیت شلیک 6 موشک از یک پرتابگر را فراهم می‌کند.

پرتابگر محفظه‌ای چه مزیتی دارد؟

از جمله قابلیت‌های عمده‌ای که با استفاده از پرتابگرهای محفظه‌ای می‌توان به آن رسید، نگهداری و حفظ موشک از خطرات و عوامل محیطی از جمله خطرات بیرونی است و کن برای موشک مانند یک محافظ در برابر عواملی چون باران، گرد و غبار، تابش و ... عمل می‌کند.

مزیت دیگر، قابلیت نصب تعداد بالای کنیستر بر روی پرتابگر است که این موضوع به افزایش قدرت و حجم آتش موشکی کمک شایانی می‌کند؛ ذکر این نکته ضروری است که هرچه تعداد شلیک‌های موشکی بیشتر باشد، به همان اندازه می‌تواند کارایی سامانه‌های پدافند ضدموشکی دشمن تضعیف شود چراکه مقابله با تمام اهداف موشکی برای این سامانه‌ها ممکن نیست و در صورتی هم که بتوانند با همه اهداف درگیر شوند، با اتمام ذخیره موشک (NumOut) مواجه می‌شوند.

پرتاب یک موشک خانواده ذوالفقار از پرتابگر محفظه‌ای (نیروی هوافضای سپاه)

قابلیت استتار و حمل و نقل راحت و ایمن‌تر موشک‌ها از دیگر ویژگی‌های استفاده از این نوع پرتابگر است؛ در نمونه تحویل داده شده به نیروی زمینی سپاه، این پرتابگرها قابلیت استتار هم دارند که در نهایت خودرو حامل آنها مانند یک کامیون تجاری خواهد بود.

تقویت توپخانه موشکی؛ سرکوب دفاع هوایی

اسفندماه سال گذشته نیز در آیینی، تعداد قابل توجهی از موشک‌های کن پرتاب به نیروی دریایی سپاه تحویل داده شد که علاوه بر پرتابگرها، تعداد زیادی از موشک و کنیستر نیز در شهرهای موشکی زیر زمینی به ندسا تحویل داده شد و حالا هم شاهد تحویل این موشک‌ها به نیروی زمینی سپاه هستیم؛ موضوعی که به نظر می‌رسد در کنار افزایش قدرت و دقت آتش موشکی، قابلیت عمده آن برای سرکوب دفاع ضدموشکی دشمن باشد.

اما اینکه چگونه می‌توان دفاع هوایی دشمن را با موشک‌های بالستیک سرکوب کرد، در حقیقت به اتمام ذخایر موشکی آن برمی‌گردد. بعنوان مثال هر سامانه پاتریوت قابلیت درگیری همزمان با 8 هدف را دارد؛ تصور کنید در یک زمان واحد زمانی که 8 موشک بالستیک به سمت آن شلیک شود، اگر حتی بتواند با تمام آنها درگیر شود و آنها را منهدم کند، حال با یک مشکل اساسی مواجه است و آن هم اتمام ذخیره موشک چراکه شارژ مجدد موشک‌های سامانه امری زمان‌بر است و در همین مدت زمان که دفاع هوایی دشمن بدون موشک است، سایر یگان‌ها می‌توانند عملیات خود را اعم از موشکی، هوایی و یا پهپادی اجرا کنند.

به طور کلی بررسی روند طی شده در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که در کنار افزایش کیفیت و اثرگذاری موشک‌ها در حوزه سرجنگی و مواد منفجره، مهمترین نکته مشهود در توسعه توان موشکی، تمرکز بر قابلیت شلیک تعداد زیاد موشک در بازه زمانی کم است چراکه این حجم زیاد هم دفاع هوایی دشمن را ناکارآمد می‌کند و هم با ضربه سنگین به استحکامات آنها، توان پاسخگویی را از آنها سلب کرد./فارس