تغییرات برجامی در دولت رئیسی

گروه سیاست سایت فردا – محمدجواد جمالی نوبندگانی، عضو کمسیون امنیت ملی در مجلس دهم در یادداشتی اختصاصی برای سایت فردا به بررسی مختصات برجام و مذاکرات در دولت رئیسی پرداخت و نوشت: « یکی از مهم‌ترین و مورد توجه‌ترین مسائل در دولت سیزدهم بحث مذاکرات برجامی و آینده برجام است. به خصوص که در ماه‌ها و هفته‌های اخر دولت روحانی نیز در وین شاهد مذاکراتی هستیم که علی‌رغم امیدواری‌هایی که ایجاد کرده بود، هنوز به نتیجه نرسیده است.

در دولت سیزدهم اما احتمالا شاهد تغییرات قابل توجهی در این زمینه هستیم. نخست تغییر احتمالی نیز به این برمی‌گردد که کدام نهاد مسئولیت پیگیری مذاکرات را به عهده خواهد داشت. یک زمانی این مسئولیت به عهده شورای عالی امنیت ملی بود و در مقاطعی آقایان روحانی، لاریجانی و جلیلی عهده‌دار آن بودند. با رئیس جمهور شدن آقای روحانی اما این کار به وزارت خارجه سپرده شد. اکنون دولت تغییر می‌کند ممکن است که پرونده هسته‌ای نیز بار دیگر به شورای عالی امنیت ملی برگردد. علاوه بر دو گزینه وزارت خارجه و شورای عالی امنیت ملی اما تصور می‌کنم که احتمال سومی نیز در کار باشد. 

به عقیده من احتمال دارد یک دستیار ویژه برای به عهده گرفتن این مسئولیت مشخص شود. 

مساله حائز اهمیت بعدی نیز آن است که مسئول مستقیم مذاکرات در جایگاه دبیر شورای عالی امنیت ملی، وزیر خارجه و یا دستیار ویژه چه کسی است. اکنون البته اخباری مبنی بر اینکه آقای باقری‌کنی از سوی آقای رئیسی مامور به پیگیری مسائل برجام در تعامل با دولت دوازدهم شده‌اند، وجود دارد که گمانه سپردن این مسئولیت به وی را تقویت می‌کند. 

نکته مهم دیگر این است که مذاکرات در دولت سیزدهم ادامه یافته، متوقف و یا اصلاح‌ می‌شود؟ من خوشبین هستم که مذاکرات ادامه داشته باشد اما تصور می‌کنم که قطعا با تغییراتی همراه خواهد بود.

پیش‌تر نیز در مصاحبه‌ها گفته بودم، تفاوت در مذاکرات آتی و قبلی این است که در سال 92 دولت مذاکرات را انجام داد و نهایتا موافقت مجلس نهم و شورای نگهبان را جلب کرد. این بار اما مصوبه مجلس با عنوان اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها نقشه راه مذاکرات خواهد بود و دولت ملزم است که بر اساس آن پیش رفته و قبل از هر توافقی نیز موافقت مجلس را جلب کند. 

ضمن اینکه اکنون با توجه به خروج ترامپ از برجام و مسائلی که در پی آن ایجاد شد، دیوار بی‌اعتمادی بین طرفین بلندتر و خواسته‌های جدی‌تری مطرح شده است. برخی از طرف‌های برجامی مثل روسیه از حل شدن 90 درصد مسائل و باقی ماندن 10 درصد موضوعات می‌گویند اما من تصور می‌کنم که این 10 درصد از جدیت و اهمیت بیشتری برخوردار است. به هرحال همیشه موضوعات مهم‌تر برای توافق در دقیقه نود می‌ماند و توافق روی آن نیز سخت‌تر است. بر این اساس رسیدن به توافق در ادامه مذاکرات کار دشوارتری است و بستگی به این دارد که طرفین تا چه اندازه انعطاف به خرج دهند. افزون بر این نباید از نقش دست‌های پنهانی مثل اسرائیلی‌ها و سعودی‌ها و ... که فشار می‌آورند تا از این فضای بی‌اعتمادی به نفع خود استفاده کنند نیز غافل شد.