نگاه تحلیلگر/ گفت‌وگوی «فردا» با پیرمحمد ملازهی
به احتمال زیاد در آینده شاهد حکومت طالبان در افغانستان خواهیم بود/ ایدئولوژی طالبان تغییر نمی‌کند
پیرمحمد ملازهی گفت: طالبان یک گروه ایدئولوژیک و از نظر فکری نزدیک به عربستان سعودی است. اینکه تصور شود طالبان از نظر فکری تغییر کرده است، به دور از واقعیت است.
گروه سیاست سایت فردا: وضعیت افغانستان بسیار مبهم است و مشخص نیست در آینده‌ای نه‌چندان طولانی شاهد تغییر حکومت در این کشور به نفع طالبان خواهیم بود یا خیر؟ از سوی دیگر حتما به قدرت‌رسیدن طالبان در این کشور بر مناسبات سیاسی و البته اقتصادی کشورهای همسایه افغانستان از جمله ایران تأثیرات مهمی خواهد گذاشت و حالا کشورهایی مانند ایران باید ارزیابی کنند که چه باید چه راهکاری در قبال طالبانِ قدرت‌یافته اتخاذ کنند.
پیرمحمد ملازهی، تحلیلگر مسائل سیاست خارجی درباره آنچه در افغانستان در حال وقوع است، به «فردا» گفت: «سه دلیل برای پیدایی تهاجم گسترده طالبان در افغانستان می‌توان ذکر کرد؛ نخست آنکه در مذاکرات دوحه و استانبول عملا بن‌بست به وجود آمد و طالبان از این مذاکرات کنار کشید. دوم آنکه اشرف غنی و عبدالله عبدالله به دلیل اختلافاتی که داشتند، نتوانستند یک دولت مرکزی قدرتمند را به وجود آورند و به همین دلیل نظامیان روحیه خود را از دست دادند؛ از سوی دیگر به دلیل فساد گسترده مالی، اعتماد عمومی هم از دست رفت. سومین عام هم خروج آمریکا از افغانستان است که به هیچ‌وقت در زمان مناسبی انجام نشد و مطلقا مسئولانه نبود؛ تا حدی که شائبه توافق پنهانی آمریکا و طالبان را به وجود آورد و هرچه پیش می‌رویم این فرضیه قوی‌تر هم می‌شود و چنین استنباط شد که پشت پرده مذاکرات دوحه توافقی پنهانی صورت گرفته که عملیات اجرایی‌اش همین جنگی است که می‌بینیم».
او در پاسخ به این پرسش که آیا در آینده‌ای نزدیک با تغییر حکومت افغانستان به نفع طالبان مواجه خواهیم شد، بیان کرد: «احتمال احیای حکومت طالبان بر افغانستان بسیار بالاست اما مسیر دست‌یابی طالبان به حکومت صرفا از طریق نظامی نخواهد بود و با آمدن آقای خلیل‌زاد به قطر به نظر می‌رسد که مذاکرات با طالبان از سر گرفته شود و طالبان هم، همزمان با مذاکره خواهد جنگید تا هم در افغانستان پیش روی کند هم از نظر تبلیغاتی بگوید که جنگ فقط برای ما نیست. به هر روی بسیار محتمل است که در آینده شاهد حکومت طالبان در افغانستان باشیم».
این تحلیلگر مسائل دیپلماتیک درباره نقش ایران در این میان اظهار کرد: «ایران همسایه افغانستان است و عملا نزدیک‌ترین کشور از نظر اشتراکات تاریخی، فرهنگی، زبانی و مذهبی به افغانستان است. ببینید اکنون تمام مرزهای مشترک افغانستان با ایران در اختیار طالبان است و حتما ایران برای تجارت با این کشور دچار مشکلات فراوانی می‌شود و گرچه باید با دولت مرکزی افغانستان تجارت کرد اما باید حق گمرک به طالبان پرداخت شود. متأسفانه در ایران برداشت واقع‌بینانه‌ای نسبت به تحولات افغانستان وجود ندارد و نهادهای مختلف در این موضوع تصمیم‌گیرنده هستند؛ درصورتی که باید یک مرکزیت واحد برای تصمیم‌گیری وجود داشته باشد. هرچند به طور شکلی شورای عالی امنیت ملی تصمیم‌گیرنده است اما در واقعیت مشخصا درباره افغانستان این‌طور نیست».
او درخصوص این ادعا که طالبان تغییر کرده است، یادآور شد: «طالبان یک گروه ایدئولوژیک و از نظر فکری نزدیک به عربستان سعودی است. اینکه تصور شود طالبان از نظر فکری تغییر کرده است، به دور از واقعیت است. حتما طالب‌ها از نظر سیاسی پخته‌تر شده‌اند و حالا یاد گرفته‌اند که چه طور می‌توان از ظرفیت اینترنت استفاده کرد، انگلیسی حرف می‌زنند و متوجه شده‌اند که باید در عرصه بین‌المللی مذاکره را بپذیرند اما همه اینها تاکتیک است برای رسیدن به قدرت سیاسی و هیچ تفاوتی در نگاه ایدئولوژیک آنها ایجاد نشده است زیرا اگر آنها ایدئولوژی خود را کنار بگذارند دیگر طالبان نیستند».
ملازهی در پایان در پاسخ به پرسشی دیگر مبنی بر اینکه آیا با قدرت گرفتن طالبان در افغانستان، پاکستان هم قدرت می‌گیرد و در این صورت آیا امنیت ایران به خطر می‌افتد یا خیر، گفت: «حتما اگر طالبان در افغانستان به قدرت برسد، پیش از همه پاکستان پشت سرش می‌ایستند و قاعدتا قدرت پاکستان بیش از گذشته می‌شود و برای مثال دیگر نمی‌توانیم شاهد آن باشیم که هند به عنوان رقیب اصلی پاکستان بتواند در افغانستان کارهای عمرانی و اقتصادی بکند و احتمالا رابطه هند و افغانستان در حد وجود سفارت تقلیل می‌یابد. به باور من برنده اصلی قدرت‌گرفتن طالبان در افغانستان کشورهای پاکستان، عربستان، امارات متحده عربی و با در نظر داشتن شرایطی ترکیه خواهد بود و حتما کشورهای ایران، روسیه و چین متضررهای این قدرت‌یافتن طالبان هستند اما با نظر داشتن تمام اینها در بلندمدت پاکستان هم ضرر می‌کند و این‌طور نیست که در پی حکومت طالبان برنده حتمی و قطعی، پاکستان باشد زیرا طالبان دو شعبه دارد؛ طالبانِ پشتون با ملیت افغانی و طالبانِ پشتون با ملیت پاکستانی و ممکن است در پی قدرت گرفتن طالبان در افغانستان طالبانِ پاکستان هم تهدیدی برای دولت مرکزی این کشور محسوب شود».
دیدگاه تان را بنویسید