حالا انتقاد ها به اظهارات برجامی روحانی

 حسن روحانی از ابتدای ریاست جمهوری خود در دولت یازدهم و در ادامه در دولت دوازدهم بارها وعده لغو تحریم‌ها را داد؛ دولتی که مدعی است یکبار در سال 94 تحریم‌ها را با امضای برجام شکسته و حالا در جریان مذاکرات وین بارها صحبت از بسته شدن پرونده تحریم کرده، حالا موانع داخلی را مانع به ثمر نشستن اقدامات دولت می‌داند.

حالا کمتر از 40 روز به پایان دولت دوازدهم باقی مانده و روحانی با گلایه از آنچه بروکراسی پارلمانی می‌نامد، می‌گوید: «اگر بوروکراسی نبود تحریم تمام شده بود. دولت کار تحریم را انجام داده اما فعلا در بوروکراسی افتاده است. خداوند ما را از شر بوروکراسی نجات دهد.»

پیش از این هم روحانی در کنار وعده پایان تحریم‌ها در سال 1400 صحبت از موانع داخلی کرده بود و حتی در جریان انتخابات ریاست جمهوری و در این فضای انتخاباتی در دهم اردیبهشت ماه گفته بود: « مردم به سنگ‌اندازها بر سر راه رفع تحریم رای نمی‌دهند.»

چند روز بعد در 15 اردیبهشت باز هم از روحانی شنیدیم که «به عنوان رییس دولت به مردم اعلام می‌کنم تحریم شکسته شده است و اگر همه با هم متحد باشیم به زودی تحریم برداشته می‌شود. طرف ما می‌داند راهی جز بازگشت به تعهدات خود و موافقتنامه برجام ندارد.» و در 20 خرداد 1400 هم روحانی بار دیگر تکرار کرد که «این دولت یکبار تحریم را در سال ۹۴ و در سال ۱۴۰۰ هم یکبار دیگر تحریم را خواهد شکاند.این وظیفه و اراده ما است، اینکار را خواهیم کرد. شکاندن این تحریم در ۱۴۰۰ در قدم های آخر است.»

* و حالا بهانه بروکراسی پارلمانی 

حالا روحانی صحبت از بروکراسی پارلمانی می‌کند. زمانی که روحانی از رابطه دولت و مجلس سخن می‌گوید قاعدتا یکی از مجالس نهم، دهم و یا یازدهم را مد نظر دارد و نکته قابل توجه این است که مجلس نهم که با رویکردی کاملا مثبت به استقبال برجام رفت و ماجرای تصویب 20 دقیقه ای برجام در آن مجلس حکایت از سادگی بروکراسی پارلمانی در این باره بود. 

بعدها علی لاریجانی و نزدیکان او بارها از این اقدام مجلس دفاع کردند و آن را حاصل حداقل 2 ماه کار کارشناسی معرفی کردند. علی مطهری در این مورد گفته بود: «توافقنامه‌هایی شبیه برجام که توافق میان دو یا چند دولت است و پس از سال‌ها مذاکره روی کلمات آن توافق شده است، زمانی که به مجلس می‌آید، نمایندگان یا باید آن را رد کنند و یا تصویب. اگر بخواهند با پیشنهادهای خود متن توافق را تغییر دهند به این معنی است که آن دولت‌ها دوباره باید بنشینند و متن جدیدی بنویسند، که این امر در مورد برجام امکان‌پذیر نبود و طرفین متن مورد توافق را متن نهایی اعلام کرده بودند. در واقع تصویب پیشنهادهای جدید توسط مجلس به معنی رد توافق بود. لذا مجلس یا باید توافق برجام را به همین شکل که هست قبول می‌کرد و یا رد می‌کرد. این‌گونه توافقنامه‌ها با لایحه و طرح که دست‌ نمایندگان در تغییر آن باز است متفاوت است.»

* علی مطهری: 20 دقیقه هم برای تصویب برجام زیاد بود

وی تاکید کرده بود: « 20 دقیقه هم برای تصویب برجام زیاد بود، اما 20 دقیقه‌ای که مسبوق به چهل پنجاه ساعت کار کارشناسی نمایندگان روی برجام بود که آنها را به آری یا نه رسانده بود و طبعاً دادن رأی آری یا نه، نیاز به 20 دقیقه زمان نداشت.»

با این همه اما کارشناسان حتی در همان زمان هم رفع تحریم‌ها را صرفا روی کاغذ قلمداد کرده و تاکید دارند که رفع تحریم ها اگر فقط روی کاغذ باشد فایده ای ندارد.

ابراهیم متقی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به مذاکرات وین، می‌گوید: اگر رفع تحریم ها مانند گذشته روی کاغذ باشد هیچ فایده ای ندارد و اگر واقعاً انجام شود حداقل تا مهر و آبان تاثیری در گشایش‌های اقتصادی وابسته به این تحریم‌ها نخواهد داشت.

این استاد روابط بین الملل و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با اشاره به مذاکرات وین، شرط گشایش های اقتصادی را برقرار شدن کامل سوئیفت های بانکی، بیمه های بین المللی و کشتیرانی در رابطه با رفع تحریم ها عنوان و تاکید می کند: اگر رفع این تحریم ها مانند گذشته روی کاغذ باشد هیچ فایده ای ندارد.

* برجام و 4 هدف ناکام

روحانی  23 تیرماه 94 و شب امضای توافق هسته‌ای یا همان برجام، 4 هدف از مذاکرات را حفظ توانمندی و فعالیت‌های هسته‌ای در کشور، لغو تحریم‌ها، لغو تمامی قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران و در نهایت خروج پرونده هسته‌ای ایران از فصل هفتم شورای امنیت اعلام و تاکید کرده بود:  در روز اجرای توافق، تمامی تحریم‌های اقتصادی (مالی، بانکی، حمل‌و‌نقل، بیمه، پتروشیمی، فلزات گرانبها ) و حتی تحریم‌های موشکی، تسلیحاتی و اشاعه‌ای لغو می‌شود و نه تعلیق.

برجامی که فرجام آن به خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت ماه سال ۹۷ ختم شد اما دولت ایران همچنان اصرار بر حفظ آن داشت و بعدها هم در دوران بایدن با شروط نامتعارف آمریکایی ها برای بازگشت به برجام مواجه شد. در بهمن ماه ۱۳۹۹ رهبر معظم انقلاب در واکنش به شروط غیرمتعارف آمریکایی‌ها مبنی بر اینکه ابتدا ایران باید به تعهدات برجامی‌اش عمل کند و سپس ایالات متحده به برجام باز خواهد گشت، فرمودند: «اگر می‌خواهند ایران به تعهدات برجامی -که چند تعهد آن را لغو کرده- برگردد، باید آمریکا تحریم‌ها را کلاً لغو کند؛ آن هم نه به زبان و روی کاغذ که بگوید لغو کردیم؛ نه، باید در عمل تحریم‌ها را لغو کنند و ما راستی‌آزمایی کنیم؛ این سیاست قطعی جمهوری اسلامی است».

* قانون اقدام راهبردی برای چه تصویب شد

اما در مجلس یازدهم طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریمها برای نخستین بار در جلسه علنی ۱۳ آبان ماه سال گذشته، در پاسخ به روند اقدامات خصمانه آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران و همراهی کشورهای اروپایی با آن، از جمله تشدید ظالمانه و بی‌وقفه تحریم‌ها علیه ملت ایران، اقدام تروریستی علیه سردار شهید حاج قاسم سلیمانی، اقدام خرابکارانه در تأسیسات نطنز و تلاش غیرقانونی آمریکا برای بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل، مطرح شد و یک‌فوریت آن به تصویب رسید اما پس از شهادت شهید فخری‌زاده، دوفوریت این طرح در جلسه علنی ۹ آذرماه مطرح و سه روز بعد به قانون تبدیل شد. 

مجلس در مصوبه خود الزاماتی را برای دولت و سازمان انرژی اتمی قید و رفع کامل تحریم‌ها را پیش‌شرط دسترسی به آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای عنوان کردند.  براساس آنچه طراحان طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران در مقدمه طرح مذکور عنوان کرده‌اند، جمهوری اسلامی ایران طبق برجام، به‌ازای «پذیرش حق غنی‌سازی» و «رفع کامل تحریم‌ها» حاضر به پذیرش اعمال محدودیت در زمینه برنامه هسته‌ای شده بود و طبق ۱۵ گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌عنوان مرجع راستی‌آزمایی اجرای تعهدات ایران ــ حتی تا یک سال پس از خروج آمریکا از برجام ــ جمهوری اسلامی ایران به تمام تعهدات خود پایبند بوده اما در مقابل بد عهدی اروپا و آمریکا و در ادامه عقب نشینی گام به گام ایران از تعهدات برجامی این طرح به تصویب رسیده بود. 

بار دیگر مجلس یازدهم در مقام مشورتی و تحت عنوان جلسات کارگروه مقابله با تحریم‌ها ، در ماه های اخیر ۳ پیشنهاد برای راستی آزمایی لغو تحریم‌ها به صورت واقعی و قابل اطمینان به دولت ارائه داد اما در عمل این دولت است که در مذاکرات حضور دارد و از نظرات مشورتی و حتی قانون مصوب مجلس با بی اعتنایی عبور می‌کند.

* اگر بروکراسی پارلمانی نبود چه بسا کار به مبادله طلا در برابر غذا می‌کشید

حالا در حالی رئیس جمهور مدعی است که بروکراسی پارلمانی مانع لغو تحریم ها بوده که روشن نیست دقیقا کدام مجلس و کدام بروکراسی را می گوید. محسن علیزاده نماینده مردم سپیدان و بیضاء و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در واکنش به این اظهارات می‌گوید:« اگر نظارت مجلس یا به قول جناب حقوقدان بروکراسی پارلمانی نبود امروز چه بسا کار مملکت به مبادله طلا در برابر غذا می کشید.»

او خطاب به روحانی تاکید می‌کند: «آقای ‎روحانی فعلا چیزی که مردم بی‌صبرانه منتظر اتمامش هستند عمر دولت شماست.»

* دولت بگویدکدام پارلمان اجازه برداشته شدن تحریم ها را نداد؟

در همین مورد عباس مقتدایی، نائب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار فارس این اظهار نظر را فرافکنی از سوی دولت تلقی کرده و می‌گوید: حتی اگر این ادعا واقعیت هم داشته باشد آقای رئیس جمهور باید بگوید کدام پارلمان اجازه برداشته شدن تحریم ها را نداد؟

این نماینده مجلس تاکید می‌کند: جای تعجب است رئیس جمهوری که در یک سال عمر مجلس یازدهم حتی یک بار به مجلس نیامده و حتی یکبار لایحه‌ای را در این خصوص به مجلس ارسال نکرده است؛ چگونه می تواند مدعی شود که مقصر مجلس بوده است. 

مقتدایی می‌گوید: اگر مجلس می‌تواند این تأثیرگذاری را داشته باشد، چرا رئیس جمهور به مجلس و مجلسیان هیچ اعتنایی نکرده؟ این اشتباه عظیم آقای رئیس جمهور است. اشتباه بزرگ رییس جمهور ایران بود که نتوانست از ظرفیت مجلس بهره بگیرد در حالی که موضع مجلس در تصویب قانون اقدام راهبردی کمک به دولت بوده است. 

‌هادی بیگی‌نژاد، نماینده ملایر  و عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی هم در توئیتی نوشت: «آقای ‎روحانی گفتند به خاطر بروکراسی ‎تحریم‌ ها باقی مانده است. حتی در روزهای آخر عمر دولت هم، ایشان دست از حرف های غیر واقعی برنمی‌دارد.»

او خطاب به روحانی نوشت: «جناب رئیس جمهور مستقر هشت سال گذشته و شما هنوز سر نقطه‌ی اول هستید!»

* بعد از 8 سال سر نقطه اول

حسن روحانی در حالی حالا مشکل عدم لغو تحریم ها را به ساز و کار پارلمانی نسبت می دهد که در فروردین 94 به صراحت گفته بود: آنها در زمینه لغو تحریم‌ها ،ابتدا می‌گفتند باید ماه‌ها بگذرد و اعتماد پیدا کنیم، آنگاه تحریم‌ها را نه لغو، بلکه تعلیق می کنیم و بعد از سال‌ها اگر آژانس گزارش مثبت داد و اعتماد پیدا کردند قدم به قدم لغو می شود اما امروز به ملت شریف ایران اعلام می‌کنم که طبق این توافق، در روز اجرای توافق، تمامی تحریم‌ها، حتی تحریم‌های تسلیحاتی، موشکی هم به صورتی که در قطعنامه بوده، لغو خواهد شد. تمام تحریم‌های اقتصادی شامل مالی، بانکی، بیمه، حمل و نقل، پتروشیمی و فلزات گرانبها به طور کامل لغو خواهد شد و نه تعلیق و حتی تحریم تسلیحاتی هم کنار گذاشته می‌شود ، برای 5 سال نوعی محدودیت و پس از آن لغو خواهد شد.

او در بهمن ماه همان سال تکرار کرده بود که شکسته شدن و ترک برداشتن دیوار تحریم را دو سال پیش اعلام کردم و امروز این ساختمان تحریم و دیوار بی‌اعتمادی در برابر دیدگان جهانیان فروریخت و افتخار آن از آن جناح، حزب، دولت و فرد خاصی نیست بلکه از آن ملت بزرگ ایران است.

این سال هم زمان با استقرار مجلس نهم بود که در تصویب برجام بیشترین همراهی را با دولت داشت.

*اگر نظارت مجلس درست اعمال می شد،کلاه برجام برسر ملت نمی رفت

حالا و در انتقاد به اظهارات اخیر روحانی، عزت اله اکبری تالارپشتی نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی و رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس در توئیتی نوشت: ‌در وضعیتی که تولید ملی زیرچرخ سیاست ها و بروکراسی دولتی لِه شده،جناب روحانی  منتقد بروکراسی پارلمانی شدند! اگر نظارت مجلس درست اعمال می شد،کلاه برجام بر سر ملت نمی رفت و تحریم ها دوبرابر نمی شد.

ابراهیم عزیزی نماینده مردم شیراز و نائب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم به فارس می‌گوید:  الان زمانی است که دولت روحانی باید بگوید در هشت سال گذشته چه کرده است اما دستانش خالی است و لذا آنچه مطرح شده از سوی رئیس‌جمهور تحلیل مبتنی بر واقعیت نیست بلکه نوعی فرافکنی و فرار به جلو تلقی می شود./فارس