خاتمی به کدام سمت می‌رود؛ رادیکال‌ها یا میانه‌روها؟

به گزارش فردا، با پایان انتخابات ریاست‌‌جمهوری و شوراها و البته بعد از انتخابات مجلس یازدهم که در سال98 جبهه اصلاحات در شرایطی سراسر از ابهام قرار دارد. از یک‌سو اصلاح‌طلبان با رأی مردم از مناصبی مانند نمایندگی مجلس، نمایندگی شوراها و در نهایت از حضور در دولت محروم شدند و از سوی دیگر آینده خود را باتوجه به کاهش شدید سرمایه اجتماعی در معرض خطر می‌بینند زیرا اگر نتوانند اعتماد مخاطبانشان را احیاء کنند، عملا دیگر نمی‌توانند در پرتوی سیاسی کشور نقش‌آفرین باشند.

در این وضعیت بغرنج نیروهای اصلاح‌طلب به دو شقه تقسیم می‌شوند؛ آنهایی که باور دارند باید با تندکردن فضا و به سمت اپوزیسیون حرکت‌کردن، جامعه را متوجه خود کنیم و آنهایی که هنوز بر فعالیت داخل چارچوب‌های قانونی مقعتقدند و می‌کوشند از رادیکال‌شدن فضای اصلاح‌طلبی برهیز کنند. البته این دوگانه در روند انتخابات ریاست‌جمهوری هم به چشم می‌خورد؛ به‌نحوی در نهاد اجماع‌ساز اصلاح‌طلبان برخی می‌گفتند نباید از نامزدهای موجود حمایت کنیم و برخی نیز باور داشتند که با همین بضاعت هم می‌شود در انتخابات مشارکت کرد که در نهایت نهاد اجماع‌ساز به تبعیت از افکار حزب اتحاد ملت که متشکل از نیروهای مشارکت و سازمان مجاهدین انقلاب هستند، نظر نهایی‌اش عدم ارائه نامزد شد. اما یک روز بعد از تصمیم نهایی این تشکل انتخاباتی 14 حزب اصلاح‌طلب از عبدالناصر همتی حمایت کردند تا مشخص شود که شکاف میان اصلاح‌طلبان تا چه اندازه گسترده است. همین دوگانه تا امروز هم ادامه دارد و به نوعی تندروی-اعتدال مهم‌ترین چالش مجموعه جبهه اصلاحات که با آن درگیر است.

حالا پرسش این است که بعد از این سید محمد خاتمی در کدام سمت خواهد ایستاد؟ آیا به سمت اندیشه‌های رادیکال تندروها می‌رود یا سعی می‌کند با آرام‌کردن فضا، زمینه فعالیت مجدد سیاسی را فراهم کند؟ پاسخ به این پرسش چندان راحت نیست زیرا خاتمی هم در ماه‌های اخیر به شدت دچار تناقض بوده است؛ از یک‌سو او بارها گفت که نظر نهایی نهاد اجماع‌ساز را تأیید می‌کند و از سوی دیگر وقتی نظر نهایی نهاد اجماع‌ساز مبنی بر عدم حمایت از نامزدی به خصوص بود، او دو روز پیش از انتخابات در جمعی گفت که باید به نامزد موجود رأی داد. او نام همتی را بر زبان نیارود اما وقتی از اصلاح‌طلبان فقط همتی در صحنه باقی مانده بود، معلوم بود که او مخاطبان خود را به حمایت از همتی دعوت کرد. در واقع در این مقطع خاتمی نزدیک به طیف‌هایی از اصلاح‌طلبان شد که هنوز باور به مشارکت در انتخابات دارند اما پیشتر جامعه روحانیت مبارز که ریاستش با خاتمی است در بیانیه‌ای رادیکال اعلام کرده بود که به هیچ‌وجه از هیچ نامزدی حمایت نمی‌کنیم که در اینجا حزب متبوع خاتمی به سمت تندروها نزدیک شد.

حالا و در شرایط بعد از انتخابات در بیانیه خاتمی مشاهده می‌کنیم که او تمایل دارد به سمت رادیکال‌ها حرکت کند زیرا اولا اتهامات متعددی را علیه نظام انتخابات در ایران وارد کرده و ثانیا عینا حرف کسانی را تکرار کرده که سال‌هاست با ادعای بازگشت به جامعه و دوری از سیاست رسمی، سعی در تندکردن فضای سیاسی داشته‌اند.

نقش خاتمی در آینده می‌تواند بر سرنوشت جریان اصلاحات تأثیر گذار باشد، هرچند او دیگر نفوذ کلام سابق در میان مردم را ندارد.