سرویس سیاسی-

پروژه فایل صوتی ظریف، حکایت از یک طراحی ویژه دارد، طرحی برای فرار از ننگ کارنامه خالی.

حواشی ماجرای انتشار فایل صوتی محمدجواد ظریف که ادعاهایی خلاف واقع و مغایر با منافع ملی بوده است، همچنان ادامه دارد.

فارغ از محتوای این فایل صوتی و بانیان و مجریان آن- که در ادامه به آن می‌پردازیم- هدف انتشار این فایل، بسیار مهم و قابل تأمل است.

سابقه اقدامات دولت روحانی در حوزه عملیات روانی حاکی از آن است که هرگاه فشار افکارعمومی بر دولت افزایش می‌یابد و عملکرد دولت زیر ذره بین افکارعمومی قرار می‌گیرد، دولت روحانی به‌جای عذرخواهی و تلاش برای جبران خسارت‌ها و تغییر ریل‌گذاری خود، به ترفند «نارنجک‌های دودزا» روی می‌آورد.

در این عملیات روانی و رسانه‌ای، یک موضوع جنجالی و حاشیه‌ای مطرح شده و افکارعمومی را از موضوعات اصلی و همچنین خاطیان اصلی وضع موجود منحرف می‌کند. حتی حامیان دولت نیز به دفعات اذعان کرده‌اند که کارنامه دولت آقای روحانی، غیرقابل دفاع و بسیار ضعیف است. بر همین اساس و با توجه به سابقه دولت، پروژه فایل صوتی ظریف، حکایت از یک طراحی ویژه دارد، طرحی برای فرار از ننگ کارنامه خالی. دولت روحانی پیش از این با دوگانه دروغین «هسته‌ای- معیشت» خسارت محض برجام را به مردم تحمیل کرد و حالا با تکرار این دوگانه دروغین در قالب «میدان-دیپلماسی» در پی انداختن قصور و تقصیرهای خود به گردن دیگران است. آن هم به گردن‌اشخاصی که اگر ایثار و رشادت‌های آنان نبود، هیچگاه ظریف و اعضای تیم وی در پشت میز به مذاکره با طرف غربی نمی‌پرداختند.

سرقت فایل صوتی!

از سوی دیگر، این فایل صوتی از دو منظر قابل بررسی است. یکی محتوای اظهارات تأمل برانگیز ظریف است و دیگری نحوه سؤال برانگیز و مشکوک افشای این فایل صوتی است.

علی ربیعی، سخنگوی دولت صبح سه‌شنبه در نشست خبری گفت: فایل گفت‌وگوی آقای ظریف به دلایل کاملاً روشن که البته همه ابعاد هنوز روشن نیست ولی بعد توطئه‌آمیز بودن آن روشن است، توسط افرادی که هویت آنها در دست بررسی است به سرقت رفت و منتشر شد.

ربیعی در ادامه گفت:رئیس‌جمهور به وزارت اطلاعات دستور داد تا عوامل این توطئه را شناسایی کنند.

وی افزود: ربایش این اسناد، توطئه‌ای علیه دولت، نظام، انسجام داخلی، نهادهای کارآمد و سرافراز در میدان‌ها و همچنین توطئه‌ای علیه منافع ملی ماست.

ادعای سرقت فایل صوتی در حالی است که پیش از این گفته شد که این مصاحبه ذیل پروژه تاریخ شفاهی دولت روحانی و با مسئولیت حسام‌الدین آشنا - رئیس‌مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری- انجام شده است.

در میان افراد حاضر در این پروژه فردی نیز وجود داشته که چندی پیش از آمریکا تقاضای پناهندگی‌ کرده است!

نکته قابل تأمل اینجاست که نهادهای امنیتی نیز درباره این پروژه، عوامل مشغول در آن و همچنین مخاطراتی که ممکن است به بیرون درز دادن این مصاحبه‌ها ایجاد کند به دولت تذکر داده‌ بودند، ولیکن به این تذکرات توجهی نشده بود.

در همین رابطه مشخصاً به آقای محمود واعظی رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور تذکر داده شده بود. با این حال واعظی صرفاً به امتناع شخص خودش از مصاحبه در این پروژه اکتفا می‌کند اما دولت مانع ادامه یا اصلاح این پروژه توسط گردانندگان آن نمی‌شود.

به گزارش تسنیم، همچنین اطلاعات دیگر حاکیست که نگهداری از این فایل‌ها توسط نهاد زیرمجموعه آشنا در دولت به نحوی بوده که فایل صوتی چندی بعد در بین بعضی سیاسیون حزبی اصلاح‌طلب دست به دست می‌شده و حتی در اختیار تقی کروبی و سپس حسین کروبی از فرزندان شخصیت‌های حاضر در فتنه 88 نیز قرار گرفته بود!

مسلّماً وزارت اطلاعات که مسئول بررسی چگونگی انتشار و انتقال فایل صوتی ظریف به رسانه‌های خارجی شده ابتدا باید آشنا را مورد بازخواست قرار دهد که آیا انتشار این فایل ناشی از سوءنیت بوده یا اهمال‌کاری و آیا فایل سایر مصاحبه‌ها نیز اکنون در حال انتقال به خارج کشور است؟!

سیستمِ آشنا

حسین مرعشی، عضو حزب کارگزاران با‌اشاره به فایل صوتی ظریف گفت:‌اشتباه اصلی را در این روند سیستم ریاست‌جمهوری انجام داده است. این ایده شخص رئیس‌جمهور که وزرا را مکلف و وادار به انجام گفت‌وگوی عملکردی‌ای کند که ناگفته‌هایشان را در زمان مسئولیت بگویند، ایده خوب و دردسرسازی بود که حالا هم کمی دردسر‌ساز شده است. مرعشی افزود: متأسفانه سیستمی که آقای حسام‌الدین آشنا برای جمع‌آوری این گفت‌وگو‌ها پیاده کرده و به‌کار گرفته بودند سیستم امنی نبود. بردن وزرا به یک استودیو در باغ کتاب تهران و گرفتن ناگفته‌های عملکردی از اعضای هیئت دولت کار پرریسکی است و دسترسی خیلی‌ها را به این فایل تسهیل کرده. الان مشخص نیست مخالفان ظریف این کار را کرده‌اند یا دلواپسان یا موافقان ظریف و یا نفوذی‌های خارجی. این روند کاری بود که مراقبت و امنیت بیشتری را می‌طلبید. وی در ادامه گفت: تا آنجا که می‌دانم تقریبا همه اعضای هیئت دولت منهای اسحاق جهانگیری و محمود واعظی این گفت‌وگو‌های عملکردی را انجام داده‌اند و سعید لیلاز و محمدفاضلی نیز مصاحبه‌کننده بوده‌اند. همه گفت‌وگو‌ها هم ‌جز گفت‌وگوی وزیر اطلاعات که در وزارت اطلاعات و توسط بچه‌های آن مجموعه انجام شده، در یک استودیو در باغ کتاب بوده است.

دوگانه دروغین

ظریف در این فایل صوتی با‌اشاره به دوگانه دروغین «دیپلماسی- اقدامات منطقه‌ای» مدعی شده است که همواره دیپلماسی را خرج «میدان» (بخوانید سیاست‌های منطقه‌ای نظام) کرده است.  علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی در همین رابطه طی توییتی نوشت: ‌«سیاست‌های قطعی نظام در میدان و دیپلماسی حاصل گفت‌وگوهای اقناعی و پنهان از نگاه زهر آلود نامحرمان و دشمنان بوده و هست. دوگانه‌ای در اجرای بدون تنازل این سیاست‌ها که منبعث از اصول قطعی ‎انقلاب اسلامی است وجود ندارد.»

زینب سلیمانی، فرزند شهید حاج قاسم سلیمانی در واکنش به انتشار فایل صوتی ظریف با انتشار تصویر منتشر شده از دست سردار سلیمانی پس از ترور، در مطلبی نوشت:«هزینه میدان برای دیپلماسی...#برای_خدا_و _مردم...#جریان_تحریف»

در دنیایی که قانون جنگل بر آن حاکم است، دیپلمات‌هایی که در پشت خود مردان «میدان» نداشته باشند، نه طرف مذاکره قدرت‌های جهانی، که زینت‌المجالس هستند. در حقیقت این سیاست‌های «میدان» و ایثار مردان میدان بود که همواره دست دیپلمات‌های کشورمان را پشت میز مذاکره پُر می‌کرد.

تکیه بر «میدان» برای هموار کردن مسیر «دیپلماسی»

تکیه بر «میدان» برای هموار کردن مسیر دیپلماسی، شیوه‌ای است که حتی آمریکایی‌ها نیز در روند مذاکرات هسته‌ای از آن غافل نبودند.

وندی شرمن عضو تیم آمریکا در مذاکرات برجام در بخشی از کتاب خاطرات خود که با عنوان «من ترسو نیستم» به فارسی ترجمه شده است، تاکید کرده است: «ما موقعیت ارتشمان در خلیج‌فارس را تغییر دادیم و بمبی را در آنجا قراردادیم که می‌توانست تأسیسات فردو را که زمانی مخفیانه فعالیت می‌کرد هدف قرار دهد تا بلکه بتوانیم دیپلماسی را با تهدید نظامی معتبر حمایت کنیم.» وی در جای دیگری تصریح می‌کند: «هیچ کشور دیگری ارتشی ندارد که چنین تهدید به زور باورپذیری را در خدمت به دیپلماسی فراهم کند.»

تاثیر موفقیت منطقه‌ای در افزایش قدرت چانه زنی

سیدمحمد مرندی کارشناس مسائل بین‌الملل و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، با‌اشاره به فایل صوتی منتشر شده از محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه و برخی اظهارات وی درباره نقش نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در منطقه اظهار داشت: آنچه که مسلم است این است که تا قدرت و جایگاه مستحکم و امنیت نداشته باشیم، دیپلماسی فایده‌ای ندارد چون باید دستمان پر باشد تا شرایطی فراهم کنیم تا اصلا به ما اعتنا کنند.

مرندی تاکید کرد: اتفاقا نظام خیلی از میدان‌ها را هزینه دیپلماسی کرد و در خود برجام، نظام بخش عمده‌ای از صنعت هسته‌ای را برای دیپلماسی قربانی کرد و این بخشی از میدان است.

وی ضمن بیان اینکه اگر در سوریه داعش و القاعده دست بالا را می‌داشتند در حوزه دیپلماسی حرفی برای گفتن نداشتیم، تصریح کرد: اگر در عراق، داعش دست بالا را پیدا می‌کرد، دیپلمات‌های ما می‌خواستند در مورد چه چیزی صحبت کنند؟ بنابراین واقعیت‌های میدانی و داخلی و ظرفیت‌ها و توانمندی‌های کشور در داخل و منطقه مجموعا شرایطی را فراهم می‌کنند تا دیپلمات‌ها بتوانند با دیگران صحبت کرده و منافع کشور را با مذاکره دنبال کنند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل ضمن تاکید بر اینکه کاری که حاج قاسم با نجات عراق و سوریه انجام داد قدرت ما را افزایش داد و باعث شد در میز مذاکره توانمندی ده‌ها برابری داشته باشیم، اظهار داشت: قدرتمندی متحدین ایران در منطقه باعث می‌شود که آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها ما را به عنوان یک طرف بسیار قدرتمند ببینند و اگر این قدرت‌ها را از دست می‌دادیم انگیزه اروپا و آمریکا برای مذاکره با ما چه بود.

ظریف در وین حتی یک بار هم از روس‌ها گله نکرد

مرندی با بیان اینکه من تمام مدت که در وین بودم ظریف حتی یک مرتبه از روس‌ها جلوی من گله نکرد و من که آنجا در تعامل دائم با رسانه‌های خارجی بودم، تنها رسانه‌های جهانی که از ما حمایت می‌کرد رسانه‌های روسی و چینی بود و رسانه‌های غربی روایت آمریکایی‌ها را حمایت می‌کردند و به نظرم دکتر ظریف یک مقداری دچار فراموشی شده‌اند، بیان داشت: در آن سه هفته که در وین بودیم، آقای دکتر ظریف حتی یک مرتبه از روس‌ها جلوی من گله نکرد و حتی گفت: دعوا در وین بین ما و آمریکا بود و روس‌ها، چینی‌ها و حتی اروپایی‌ها برای ما مشکلاتی بوجود نیاوردند.

به نظر این کارشناس مسائل بین‌الملل ظریف احتمالا می‌داند که روس‌ها ارتباطی با شکست برجام ندارند، گفت:‌ حتی غربی‌ها تاکنون چنین ادعایی نکرده‌اند و به نظرم آقای دکتر ظریف چون پروژه اصلی خودش به جایی نرسیده ناراحت است و طبیعی هست که مقداری دنبال مقصر باشد وگرنه مسائلی مثل آزمایش یک موشک به برجام هیچ ربطی ندارد و اصلاً در برابر برجام هیچ اهمیتی ندارند.

ذوق زدگی رسانه‌های غربی

رسانه‌های غربی با ذوق زدگی به بازتاب انتشار فایل صوتی ظریف پرداختند.

در همین رابطه گاردین نوشت: وزیر خارجه ایران در یک فایل صوتی از سلطه فرمانده ترور شده سپاه بر دیپلماسی کشور انتقاد و تصدیق کرد که نفوذ خود او بر سیاست خارجی ایران گاه به صفر رسیده است.

گاردین در ادامه نوشت: برخی می‌گویند انتشار این فایل صوتی بی‌اعتبار کردن ظریف در داخل کشور را هدف قرار می‌دهد و برخی دیگر مدعی‌اند که این مصاحبه تلاشی از سوی ظریف برای تبرئه خود از شکست‌های سیاست خارجی ایران است.

روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز نیز در بازتاب انتشار این فایل صوتی نوشت: وزیر خارجه ایران گفت سپاه سیاست‌های کشور را وضع می‌کند. وی در این گفت‌وگو رقابت با فرمانده قدرتمند سپاه را تشریح می‌کند.

این رسانه آمریکایی نوشت: ظریف در این فایل صوتی پشت پرده جنگ قدرت در بین مقام‌های ارشد ایرانی را نشان داد و بیان کرد که سپاه بر تصمیم گیری دولت سلطه دارد و به توصیه‌ها بی‌توجه است.

این رسانه به نقل از ظریف نوشت: «من دیپلماسی را فدای میدان نظامی کردم در حالی که باید در میدان دیپلماسی خدمت می‌کردم.»

فشارها برای استعفای جان‌کری

پایگاه اطلاع‌رسانی کنگره در گزارشی نوشت: «جان‌کری» فرستاده ویژه ایالات متحده برای تغییرات آب و هوایی با درخواست نمایندگان جمهوریخواه و تحلیلگران سیاسی برای استعفا از این سمت روبرو شده است.

روزنامه نیویورک تایمز اعلام کرد که ظریف در فایل صوتی منتشر شده گفته است که جان کری به او گفته که اسرائیل ۲۰۰ بار منافع و مواضع ایران در سوریه را هدف حمله قرار داده است.

مقام‌های دولت بایدن نیز این اتهامات را رد کرده و گفته‌اند: اطلاعاتی که گفته می‌شود «جان کری» با وزیر خارجه ایران به‌اشتراک گذاشته است، در آن زمان به طور گسترده شناسایی شده و عده زیادی نسبت به این اطلاعات آگاه بودند.

«جان‌کری» نیز با انتشار توئیتی اتهامات مطرح شده را قاطعانه رد کرد و نوشت: این اتفاق هرگز نیفتاده است، چه زمانی که من وزیر خارجه بودم و چه پس از آن.

احضار ظریف به مجلس

ابوالفضل عمویی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس طی نامه‌ای از آقای ظریف خواسته است که در اولین جلسه پیش روی کمیسیون امنیت ملی حاضر شود.

وی افزود: موضوع جلسه دو بحث است؛ اولا ارائه توضیحات از سوی ظریف درباره فایل صوتی درز پیدا کرده، ثانیا تعدادی سؤال از عملکرد وزارت خارجه در دستور کار است.

معرفی خاطیان به قوه قضائیه

علی کریمی فیروزجایی، عضو هیئت‌رئیسه با تاکید بر ورود کمیسیون امنیت ملی پارلمان به موضوع انتشار فایل صوتی وزیر امور خارجه، گفت: با بررسی دقیق این ماجرا، خاطیان به دستگاه قضایی معرفی خواهند شد.

دبیر هیئت‌رئیسه مجلس یازدهم گفت: ماجرای انتشار فایل صوتی وزیر امورخارجه نباید برچسب سیاسی یا جناحی بخورد و باید از دریچه امنیت ملی به آن نگریست.