بایدن در آفساید

وطن امروز: رهبر انقلاب با اشاره به اظهارات مقام‌های آمریکایی و اروپایی در قضیه تحریم‌ها، گفتند: اولا در جمهوری اسلامی هیچ‌کس گوشش بدهکار مهمل‌گویی‌های افراد بدون استحقاق در آمریکا و اروپا نیست. ایشان افزودند: ثانیا بر اساس منطق و استدلال، آمریکا و ۳ کشور اروپایی که تعهدات برجامی خود را زیر پا گذاشته‌اند، حق تعیین شرط و شروط برای برجام ندارند. رهبر انقلاب اسلامی تأکید کردند: آنها صرفا در یک برهه بسیار کوتاه در اول کار، بعضی از تحریم‌ها را موقتا تعطیل کردند اما بعدا تحریم‌ها را برگرداندند و حتی افزایش هم دادند، بنابراین حق گذاشتن شرط و شروط ندارند. رهبر انقلاب اسلامی تأکید کردند: طرفی که حق دارد برای ادامه کار برجام شرط بگذارد، جمهوری اسلامی ایران است، چرا که از اول به همه تعهدات برجامی خود عمل کرد ولی آنها تعهدات خود را نقض کردند. ایشان در ادامه سیاست قطعی، غیرقابل بازگشت و عدول‌ناپذیر جمهوری اسلامی درباره برجام را که مورد اتفاق همه مسؤولان کشور است، به این شکل بیان کردند: اگر می‌خواهند ایران به تعهدات برجامی خود برگردد باید آمریکا تحریم‌ها را در عمل و نه با زبان یا روی کاغذ، کلا لغو کند، آن‌گاه پس از راستی‌آزمایی صحت لغو تحریم‌ها، جمهوری اسلامی به تعهدات برجامی خود باز خواهد گشت.

رهبر انقلاب در حالی شروط واضح ایران را در برابر دولت جدید آمریکا و ۳ کشور اروپایی بیان کردند که اعضای سیاست خارجی و امنیت ملی دولت بایدن، با شرط‌گذاری برای ایران، هرگونه تصمیم‌گیری این کشور درباره برجام را منوط به بازگشت تهران به محدودیت‌های مفاد توافق هسته‌ای سال 2015 کرده‌اند.

تونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا در این رابطه چهارشنبه 8 بهمن تصریح کرد: «بایدن بسیار شفاف بوده؛ اگر ایران به پایبندی کامل به تعهدات خود ذیل برجام بازگردد، آمریکا نیز همان کار را می‌کند». بلینکن ادامه داد: «سپس، از آن - بازگشت به توافق- به عنوان بستری برای ایجاد توافقی قوی‌تر و طولانی‌تر که دیگر مسائل مشکل‌زا در روابط با ایران را برطرف کند، با کمک متحدان خود استفاده می‌کنیم اما هنوز فاصله زیادی با آن نقطه داریم».

وزیر خارجه دولت جدید آمریکا اضافه کرد: «ایران در چندین حوزه در تناقض با برجام است و مدتی طول می‌کشد اگر تصمیم بگیرند به تابعیت بازگردند و ما باید ابتدا راستی‌آزمایی کنیم که در حال تبعیت هستند». بلینکن تصریح کرد: «اگر ایران تصمیم بگیرد به پایبندی به برجام بازگردد، ما نیز تیم قدرتمندی از کارشناسان تشکیل خواهیم داد تا ابعاد مختلف این موضوع را بررسی کنیم».اعضای دولت جدید آمریکا با وجود انتقادات فراوان به سیاست خارجی ترامپ در قبال ایران و برجام در جریان مبارزات انتخاباتی 2020 نه‌تنها به نقض برجام توسط دولت ترامپ اشاره‌ای نمی‌کنند، بلکه با زیاده‌خواهی و استفاده از اهرم تحریم -که طبق اعتراف صریح اعضای دولت روحانی به لحاظ کمیت و کیفیت گسترده‌تر شده- در پی محقق کردن هدف ترامپ یعنی توافق مکمل برجام با گستردگی‌هایی که شامل چالش‌های دیگر آمریکا با ایران بود هستند که این به معنای عبور دولت بایدن از برجام و پس زدن توافق هسته‌ای با مختصات سال 2015 است. با این وجود و با درک شرایط جدید در کاخ سفید، ایران هم قاعدتا شروط جدیدی روی میز گذاشته و شرایط خود را به‌روز‌رسانی می‌کند، از این رو بیانات رهبر انقلاب در چنین فضایی قابل فهم است. ایران منتظر بازگشت روی کاغذ آمریکا به برجام نیست و تنها مساله‌ای که می‌تواند معادله بین تهران- واشنگتن را تغییر دهد، خنثی کردن تحریم‌ها و گرفتن این ابزار فشار از دست دولت بایدن است، بنابراین از نظر ایران ارائه هرگونه مشوق محدود از سوی آمریکا که با هدف ترغیب تهران برای بازگشت به مفاد برجام صورت پذیرد، مردود است. هر تفسیر دیگری از شروط اعلامی ایران توسط رهبر انقلاب یا هرگونه راه‌حل‌های جانبی متفاوت - نظیر طرح بحث‌هایی که این روزها درباره مکانیزم بازگشت همزمان ایران و آمریکا به برجام مطرح می‌شود- که آدرس غلط به طرف مقابل بدهد، خلاف منافع ملی و مصالح کلان کشور است. دستگاه سیاست خارجی کشور نباید ایران را منتظر بازگشت ایالات متحده به برجام نشان دهد. با کوهی از تحریم‌ها تهران قرار نیست براحتی به ژانویه 2016 برگردد.