روحانی: فهم ما از قانون اساسی یکی نیست!/قانون اساسی میتواند بازنگری شود

خبرگزاری مهر: حجت‌الاسلام حسن روحانی رئیس‌جمهور صبح امروز(دوشنبه) در نشست حقوق اساسی و شهروندی با اشاره به نقش امام خمینی (ره) و تحولات پیش از انقلاب برای رسیدن به جمهوری اسلامی در ایران، گفت: این فکر بسیار مهمی بود که نظام ما به عنوان جمهوری اسلامی مدنظر گرفته شود، زیرا اگر نظام ما جمهوریت نبود و انتخابات مبنا نبود، من بعید می‌دانم تا امروز این نظام مانده بود.

وی افزود: جمهوریت و انتخابات و آرای مردم به عنوان بنیان و اساسی است که این نظام را به خوبی حفظ کرده است، یعنی مردم اگر اشکالی هم می‌بینند می‌توانند این اشکال را در انتخاب فردی صالح‌تر و بهتر رفع کنند.

رئیس جمهور با اشاره به اینکه نمایندگان مجلس شورای اسلامی، نمایندگان مجلس خبرگان رهبری و رئیس جمهور با آرای مستقیم مردم تعیین می‌شوند، اظهار داشت: این مساله بسیار مهم است که مبنای حکومتمان آرای مردم و رای مردم است، البته اسلامیت نظام به عنوان یک رکن همواره مدنظر بوده است.

روحانی با بیان اینکه یکی از مسائل مهمی که قبل از پیروزی انقلاب به آن فکر می‌شد این بود که اگر انقلاب پیروز شد شکل حکومت چگونه خواهد بود، اظهار داشت: سال ۵۶ در جلسه‌ای در محضر شهید بهشتی و بعد هم در جلسه‌ای در محضر شهید مطهری این موضوع مطرح می‌شد. این دغدغه بعد از آن بود که مباحث امام در نجف راجع به ولایت فقیه در درس بیع مطرح شده بود و به شکل جزوه‌ای هم چاپ شده بود.

وی خاطرنشان کرد: آن زمان سوال این بود که نقش مردم و رأی آن‌ها در نظام آینده چیست؟ و آیا نظام پارلمانی خواهد بود یا به شکلی دیگر؟ امام هم در نوفل لوشاتو بود و برخی از این عزیزان مثل شهید مطهری و شهید بهشتی و دیگران به دیدار امام آمدند که نظام حکومتی ما چه خواهد بود. اگر یادتان باشد مردم می‌گفتند آزادی استقلال یا استقلال آزادی، حکومت اسلامی. این شعار، از زمانی تغییر کرد و به «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» تغییر کرد که امام در پاریس مطرح کرد که نظام آینده ما جمهوری است.

رئیس جمهور با اشاره به اینکه این هم مبتنی بود بر مباحثی که در تهران بود و مباحثی که در پاریس در محضر امام مطرح شد، افزود: برخی از آن جلسات که مهم بود را به یاد دارم و برخی را هم من نبودم و متأسفانه عزیزانی که آن موقع بحث می‌کردند اکثرشان شهید شده‌اند یا فوت کرده‌اند. حالا ممکن است نوشته باشند و در آثارشان موجود باشد.

روحانی با بیان اینکه این فکر مهمی بود که نظام ما به‌عنوان جمهوری اسلامی مدنظر قرار گیرد، ‌گفت: نظر من که تا حدی در زمینه امنیت ملی کار کرده‌ام این است که اگر نظام ما جمهوری نبود و انتخابات مبنا نبود، بعید می‌دانم تا امروز این نظام مانده بود.

وی با اشاره به اینکه وقتی شما در حکومتی به آرای مردم اتکاء می‌کنید که مردم باید رای دهند، اگر سیستم حزبی نداشته باشید کار مقداری سخت می‌شود، افزود: یعنی با جنجال و سر و صدا نزدیک انتخابات و شعارهای مختلف ممکن است در هدایت مردم برای اینکه چه کسی و چه کسانی را انتخاب کنند مقداری سخت و مشکل ‌شود.

رئیس جمهور تاکید کرد: اما اگر نظام حزبی باشد راحت تر است، در نظام حزبی مدام بحث و گفتگو و چارچوب را مشخص می‌کنند نظام و قانون اساسی ما هم حزبی نیست و بر مبنای حزب بنا نشده است یعنی در انتخابات به فرد را می‌دهیم به حزب رای نمی‌دهیم. در ریاست جمهوری هم فیلتر حزبی نداریم.

روحانی با بیان اینکه هر کشوری در انتخابات فیلترهایی دارد اما ما فیلتر حزبی نداریم، اظهار داشت: این فیلتر از طریق شورای نگهبان اعمال می‌شود و حزبی نیست و ما اشکالات این چنین داریم که باید روی آنها فکر کنیم.

وی اضافه کرد: مثلا در بحث بازنگری قانون اساسی نیز در یک زمانی که مورد نیاز باشد که اشکالی هم ندارد. البته قانون اساسی معمولا دیر به دیر در دنیا اصلاح می‌شود ولی الان سی و یک سال است قانون اساسی تغییر نکرده، قبلا قانون اساسی یک فرصت ۱۰ ساله بود، اصلاحاتی در پایان عمر حضرت امام(ره) انجام گرفت اما در این سی و یک سال قانون اساسی تغییر نکرده و ممکن است زمانی لازم باشد تغییر کند.

رئیس جمهور با طرح این پرسش که یکی از مباحثی که جای آن خالی است، اینکه آیا نظام حزبی خوب است داخل قانون اساسی بیاید یا نه؟، اظهار داشت: وقتی در مجمع تشخیص هم درباره قانون انتخابات بحث می‌کردیم، چارچوبی را در کمیسیون تصویب کردیم که آن زمان به دلایلی متوقف شد.

روحانی با بیان اینکه در صحن مجمع ۴ ماده تصویب و بعد متوقف شد، گفت: در آن چارچوب سیاست‌های کلی قانون انتخابات ما نظام حزبی را پیش‌بینی کردیم یعنی مردم می‌توانستند به جای فرد به حزب دهند.

وی با تاکید براینکه قانون اساسی ما یکی از قانون‌های قابل توجه در سطح جهان است و می‌توانیم به آن ببالیم، اظهار داشت: از سال ۵۸ که این قانون اساسی تدوین شده و مخصوصاً جاهایی که درباره حقوق ملت آمده فصل ۳ قوانین روشن و اصول واضح و مدرن و چیزی است که می‌توان آن را در دنیا به عنوان یک قانون اساسی مدرن عرضه کرد.

رئیس جمهور گفت: متاسفانه فهم همه از قانون اساسی یکی نیست البته در قانون پیش بینی شده اگر در بخشی از قانون نیاز به تفسیر بود، چه نهادی باید تفسیر لازم را انجام دهد. اما قبل از آنکه به تفسیر قانون برسیم، برداشت و فهم خیلی مهم است که از این قانون اساسی ما چه برداشت و چه فهمی داریم.

روحانی تصریح کرد: فهم ارکان حکومت یعنی دولت، مجلس و قوه قضاییه فهم مشترکی از قانون اساسی ندارند، این قوا به مانند هم نمی اندیشند و ممکن است در مسائل فنی و مهم اختلاف نظر باشد؛ گاهی اوقات می شنویم که بعضی از نمایندگان مجلس می گویند ما باید بر کار وزار نظارت کنیم که این نشان از برداشت ناقص از قانون اساسی است.

وی با بیان اینکه البته نمایندگان در یک مفهمومی ممکن است از وزار سوال کنند اما در قانون نظارت بر کار وزرا وجود ندارد و این رئیس جمهور است که بر کار وزیر، نظارت می کند، گفت: بنابراین، نظارت بر کار وزیر از وظایف رئیس جمهور است و او [رئیس‌جمهور] اختلاف دو وزیر را حل می کند و هماهنگی بین دو وزیر یا چند وزیر بر عهده وی است.

رئیس جمهور با تاکید براینکه مجلس در جاهایی که صلاح می داند می تواند استیضاح را در دستور کار قرار دهد، و همچنن تحقیق و تفحص هم در جاهایی که می داند می تواند به مفهوم نظارت انجام دهد، افزود: اما در قانون کلمه نظارت مجلس بر کار دولت نیامده است.

روحانی با بیان اینکه برنامه را برای دولت باید چه کسی بنویسد؟، گفت: البته در زمان رژیم گذشته به عنوان نمونه برنامه پنج‌ساله و شبیه آن نوشته می‌شد اما در جمهوری اسلامی و برنامه طبق اصل ۱۳۴ و اجرای قانون بر عهده رئیس‌جمهور است و به صراحت در قانون ذکر شده که خط‌مشی و برنامه به عهده او است و ذکر شده که وقتی برنامه و خط‌مشی بر عهده رئیس‌جمهور است، چندبار باید برنامه تعیین کنیم.

وی یادآور شد: زمانی رئیس ‌جمهور برنامه لازم را تعیین می‌کند تا انتخاب شود و در انتخابات برنامه را ارائه می‌کند و در مصاحبه با مردم و در اجتماعات برنامه‌هایش را اعلام می‌کند.

رئیس جمهور با اشاره به اینکه فهم ما از قانون اساسی یکی نیست، افزود: درست است که پیش‌بینی شده اگر جایی تفسیر لازم بود، چه نهادی قانون اساسی را تفسیر کند. اما قبل از اینکه به تفسیر برسیم، برداشت و فهم خیلی مهم است که از این قانون اساسی چه برداشت و چه فهمی داریم.

رئیس جمهور اظهار داشت: حتی دولت، مجلس، قوه قضائیه، نیز فهمشان مشترک نیست و مثل هم نمی اندیشند. گاهی در مسائل حتی مهم ممکن است اختلاف نظر باشد.

وی با بیان اینکه نکته بسیار مهم قانون اساسی این است که مسئول اجرای قانون اساسی چه کسی است؟ تاکید کرد: اصل ۱۱۳ قانون اساسی چند مسئله دارد؛ اولاً جایگاه رئیس جمهور را تعریف می‌کند و می‌گوید رئیس جمهور دومین مقام کشور است و عالی‌ترین مقام رسمی کشور بعد از رهبری، رئیس‌جمهور است بلافاصله بعد از این می‌گوید مسئول اجرای قانون اساسی است، یعنی کسی که بعد از رهبری بالاترین مقام کشور است، مسئولیت اجرای قانون اساسی را به عهده دارد و جز مواردی که البته بر عهده رهبری است.

رئیس جمهور با بیان اینکه این موضوع خیلی روشن و شفاف است، اظهار داشت: وقتی اول و آخر این قانون خوانده می‌شود معنای آن این است که رئیس ‌جمهوری در قوه مجریه مسئول اجرای قانون اساسی است. گفتن این حرف لغو است، معلوم است هر کسی در بخش خود مسئول اجرای قانون است، این موضوع گفتن ندارد.

روحانی با بیان اینکه این حرف بی‌خاصیت و بی‌معنایی است!، گفت: یکی از جاهایی که تفسیر نمی خواهد همین‌جا است و اختلاف برداشتی در این زمینه وجود ندارد.