اهداف ظریف از سفر به مسکو و باکو

خبرگزاری فارس: محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران قرار است در این هفته سفری به مسکو و باکو داشته باشد و براساس اعلام سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه، موضوع قره باغ و مناسبات دوجانبه از جمله موضوعات در دستورکار این گفت‌وگوهاست. البته خطیب زاده در گفت‌وگویی با فارس اعلام کرد که سفر ظریف به ارمنستان هم در حال برنامه ریزی است و در دستورکار قرار دارد، ولی با توجه به تغییرات در این کشور در جریان بودن استقرار وزیر خارجه جدید ارمنستان، تاکنون سفر به ایروان در برنامه پیش رو تنظیم نشده است.

به گزارش فارس، این سفر در حالی صورت می‌گیرد که اوایل آبان ماه نیز سید عباس عراقچی در سفری به چهار کشور منطقه شامل جمهوری آذربایجان، روسیه، ارمنستان و ترکیه، طرح پیشنهادی جمهوری اسلامی ایران برای حل مناقشه قره باغ را به مقامات این کشور‌ها معرفی کرد.

حال در این شرایط و پس از برقراری آتش بس بین باکو و ایروان در پی توافق صورت گرفته در مسکو، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران قرار است سفری به منطقه داشته باشد.

*تلاش کنیم ابتکار عمل را در جهت استقرار صلح در منطقه به دست بگیریم

در همین زمینه «محسن پاک آیین» سفیر پیشین ایران در باکو در گفت‌وگویی با خبرنگار گروه سیاست خارجی خبرگزاری فارس، در خصوص سفر رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران بیان کرد: مقطع فعلی برای سفر آقای دکتر ظریف به مسکو و باکو مقطع بسیار خوب و مناسبی است و باید در این مقطع حتما تلاش کنیم ابتکار عمل را در جهت استقرار صلح در منطقه به دست بگیریم.

وی افزود: مقام معظم رهبری فرمودند که جنگ بین دو همسایه یک حادثه تلخ است و هر چه سریع‌تر باید تمام شود و این می‌تواند موضع اصولی ما باشد برای اینکه به منظور برقراری صلح در منطقه تلاش کنیم.

پاک آیین با بیان اینکه در جریان توافق صلح اخیر در مسکو برخی از دیدگاه‌های ایران هم تامین شد، اظهار داشت: برای مثال ایران از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان حمایت می‌کرد و خواهان بازگشت اراضی اشغال شده توسط ارمنستان به جمهوری آذربایجان بود و در عین حال مخالف تغییر مرز‌های جغرافیایی بود که این‌ها محقق شده است و در عین حال ایران مخالف حضور تروریست‌ها در کنار مرز‌های خود و در این جنگ بود که به نظر می‌رسد بعد از هشدار مقام معظم رهبری و مواضع قاطعانه‌ای که مقامات نظامی و امنیتی کشور اتخاذ کردند، تروریست‌ها یا از منطقه خارج شده‌اند یا به مناطق دورتری رفته‌اند.

سفیر پیشین ایران در باکو بیان کرد: در این مقطع نیاز داریم بقیه اهداف خودمان برای استقرار صلح را تامین کنیم.

وی با بیان اینکه سفر در مقطع فعلی از یک لحاظ دیگر هم مقطع خوبی است، عنوان کرد: به دلیل اینکه روابط جمهوری آذربایجان و ایران در حال حاضر روابط بسیار خوبی است و الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان نیز در آخرین اظهارات خود این موضوع را بیان و ابراز خرسندی کرد از اینکه ایران اجازه نداده از مرزهایش سلاح به ارمنستان ارسال شود.

*رای منفی جمهوری آذربایجان به قطعنامه حقوق بشری کانادا

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل خاطرنشان کرد: در عین حال جمهوری آذربایجان برای اولین بار به قطعنامه کانادا که با انگیزه سیاسی در ارتباط با وضعیت حقوق بشر در ایران تهیه شده بود، به نفع ایران رای منفی داد و این اولین بار است که بعد از استقلال این کشور این اتفاق می‌افتد و نکته مثبتی در روابط فیمابین است.

پاک آیین بیان کرد: سفر آقای ظریف در این مقطع برای پیگیری مفاد طرح ایران و تأکید بر ضرورت استقرار صلح در منطقه بسیار مهم تلقی می‌شود. در عین حال همانطور که در بیانات مقام معظم رهبری بود، ما به دنبال این هستیم که امنیت ارامنه در قره باغ تامین شود و این موضوع حتما از طرف مسکو و ایران با جمهوری آذربایجان مطرح و راهکار‌هایی پیشنهاد خواهد شد.

وی سفر ظریف به باکو و مسکو برای پیگیری طرح صلح و تثبیت موقعیت فعلی که مسیری مثبت به سوی استقرار صلح است را اقدام خوبی برشمرد.

* در توافق مسکو راهکاری برای وضعیت و حاکمیت قره باغ وجود ندارد/ مناقشه قره باغ باید حل شود تا آتش بس تثبیت شود

پاک آیین در ادامه این گفتگو درباره حل دائمی مناقشه قره باغ نیز خاطرنشان کرد: به اعتقاد من همانطور که از نام آن پیداست مناقشه قره باغ باید حل شود. در توافق مسکو راهکاری برای اینکه موضوع قره باغ حل و مشخص شود که در این جمهوری چه کشوری حاکمیت دارد، دیده نمی‌شود. یعنی مشخص نیست که آیا قره باغ به تمامیت ارضی آذربایجان برمی‌گردد؟ یا به صورت فعلی جمهوری خودخوانده باقی خواهد ماند؟ وضعیت و حاکمیت آن معلوم نیست و این موضوع مهمی است.

وی توضیح داد: قطعا جمهوری آذربایجان، قره باغ را جزو تمامیت ارضی خود می‌داند و از آن صرفنظر نخواهد کرد و ارامنه قره باغ هم مطالباتی برای تعیین حق سرنوشت خودشان دارند. شاید راهکاری که در آن قره باغ جزو تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان باشد، ولی نوعی خودمختاری فراگیر و همه جانبه به اهالی قره باغ داده شود، بتواند راه‌حلی باشد که هم نظر آذربایجان تامین شود و هم نظر ارامنه قره باغ.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل عنوان کرد: در مجموع مناقشه قره باغ باید حل شود تا آتش بس تثبیت شود و ما شاهد صلح عادلانه و پایدار باشیم.

* عواملی که باید از این موضوع فاصله بگیرند/ حضور ترکیه به نفع صلح در منطقه و حتی جمهوری آذربایجان نیست

وی با بیان اینکه عواملی هستند که باید از این موضوع فاصله بگیرند و اجازه دهند آذربایجان و ارمنستان به صورت دوجانبه یا با میانجیگری ایران و روسیه سعی کنند مذاکره و مسائل خود را حل کنند، اظهار داشت: آقای الهام علی اف نیز اخیرا اعلام کرد که آماده عادی سازی روابط با ارمنستان است.

پاک آیین یکی از این عوامل را ترکیه برشمرد و گفت: ترکیه به دلیل اینکه در منطقه قبرس، یونان و مدیترانه با کشور‌های اروپایی دارای مشکل جدی است، الان سعی دارد با تبلیغات، خودش را در کنار جمهوری آذربایجان نشان دهد و خودش را یکی از جناح‌ها و کشور‌های پیروز اعلام کند که این مسئله موجب حساسیت اروپا و آمریکا خواهد شد آن هم به دلیل اختلافاتی که با ترکیه دارند.

وی افزود: هم آمریکا و هم فرانسه و اتحادیه اروپا از اینکه ترکیه در حال ورود به این موضوع است ابراز نگرانی کردند و اخیرا نیز رئیس ستاد مشترک ارمنستان اعلام کرد دشمن ما ترکیه و جمهوری آذربایجان است. از سوی دیگر ترکیه هم از سال ۱۹۱۵ با ارمنستان خصومت دارد و با یکدیگر رابطه‌ای ندارند.

وی افزود: حضور ترکیه در این مسئله و تبلیغاتی که انجام می‌دهد تا خودش را وارد این مسئله کند به نفع صلح در منطقه و حتی به نفع جمهوری آذربایجان هم نیست و مقامات جمهوری آذربایجان باید به این موضوع توجه کنند که قره باغ یک موضوع داخلی جمهوری آذربایجان است و نهایتا باید با ارمنستان بنشینند و مذاکره کنند و همانطور که الهام علی اف گفت و موضوع را به این شکل حل و فصل کنند.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل خاطرنشان کرد: ورود کشور‌هایی مثل ترکیه که رابطه خوبی با ارمنستان ندارند و تحرکات آن‌ها که موجب حساسیت اروپا و آمریکا نیز هست و قرار گرفتن در کنار جمهوری آذربایجان به حل موضوع قره باغ کمک نمی‌کند و هر چه ترکیه بیشتر از این موضوع فاصله بگیرد بهتر است.

پاک آیین در عین حال یادآور شد: البته ترکیه می‌تواند مواضع سیاسی خود را اعلام و از جمهوری آذربایجان حمایت خود را داشته باشد، ولی ورود نیرو‌های نظامی ترکیه در کنار نیرو‌های جمهوری آذربایجان در صحنه به اعتقاد من حساسیت‌های بیشتری را برخواهد انگیخت و مانعی برای استقرار صلح در منطقه خواهد شد و این را هم روس‌ها مطرح کرده‌اند و هم آقایان پوتین ولاوروف به صورت تلویحی از حضور نظامی ترکیه ابراز نگرانی کرده و گفته‌اند اگر ترکیه می‌خواهد حضور یابد در قالب ارتش آذربایجان بیاید نه به عنوان نیروی حافظ صلح.

*باید به دنبال راه‌حل‌های عاقلانه برای استقرار صلح باشیم

وی با بیان اینکه ما باید به دنبال راه‌حل‌های عاقلانه برای استقرار صلح باشیم، اظهار داشت: صلح به نفع همه است. اگر صلح در این منطقه مستقر شود تمام کشور‌های منطقه منتفع خواهند شد از جمله جمهوری آذربایجان و ارمنستان و علاوه بر این، برای ارمنستان که حدود ۲۵ سال است به خاطر این مناقشه مشکلات جدی اقتصادی پیدا کرده و در وضعیت تحریم به سر می‌برد، حتما فضای خوبی برای توسعه این کشور ایجاد خواهد شد. از سوی دیگر، ارامنه قره باغ که در مشکلات جدی معیشتی قرار دارند حتما وضعیت بهتری را پیدا خواهند کرد و می‌توانند از مسیر لاچین و ارمنستان نیز تردد کنند.

*فرصت‌هایی که نصیب ایران می‌شود

پاک آیین گفت: جمهوری اسلامی ایران به دلیل مجاورت با این دو کشور و همچنین بازسازی مناطق ویران شده در طول جنگ، حتما فرصت‌های اقتصادی خوبی برای همکاری با جمهوری آذربایجان پیدا خواهد کرد و حتی ترکیه هم می‌تواند از فضای امنیت در منطقه بیشتر بهره‌مند شود. مضاف بر اینکه استقرار صلح در منطقه دیگر بهانه‌ای برای حضور رژیم صهیونیستی به همراه نخواهد داشت، به دلیل اینکه این رژیم در شرایط جنگ به جمهوری آذربایجان اسلحه می‌فروشد و به عنوان یک غریبه در این منطقه به دنبال آتش افروزی است.

سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان با ذکر این نکته که در شرایط صلح به طور طبیعی رژیم صهیونیستی نیز منزوی خواهد شد و همه کشور‌های منطقه از صلح بهره مند می‌شوند، اظهار داشت: به اعتقاد من همه باید تلاش کنند این اتفاق رخ دهد و معتقدم یکی از اهداف آقای ظریف از سفر به مسکو و باکو نیز تلاش جدی ایران برای خاتمه دادن به این حادثه تلخ و اتمام مناقشه و جنگ و استقرار صلح عادلانه و منطقی در منطقه است.