با کبد چرب و درمان آن آشنا شوید

برای شناخت کبد چرب و درمان آن باید حقایقی را درباره کبد چرب بدانید. بیماری کبد چرب به شدت در بخش‌های مختلف جهان در حال افزایش است و در حدود ۲۵ درصد جمعیت جهان را تحت تأثیر قرار داده است.

بیماری کبد چرب با چاقی، دیابت نوع ۲ و دیگر اختلالات مرتبط با مقاومت در برابر انسولیت در ارتباط است.

در مورد کبد چرب و درمان آن یک چیز دیگر را نیز باید بدانید، اگر به کبد چرب رسیدگی نکنید، ممکن است به مشکلات جدی‌تر کبد و دیگر مشکلات سلامتی منجر شود.

کبد چرب چیست؟

وقتی چربی بسیار زیادی در سلول‌های کبد انباشت شوند کبد چرب اتفاق می‌افتد. اگرچه داشتن مقدار کمی چربی در این سلول‌ها امر طبیعی است، اگر این چربی‌ها بیشتر از ۵ درصد باشند کبد چرب شمرده می‌شود.

نوشیدن بیش از حد الکل می‌تواند به کبد چرب منجر شود، ولی در بسیاری موارد هیچ نقشی ندارد.

برخی شرایط کبد چرب ذیل دسته‌بندی بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) قرار می‌گیرند که رایج‌ترین بیماری کبد در میان بزرگسالان و کودکان در کشورهای غربی است.

کبد چرب غیر الکلی اولین مرحله برگشت‌پذیر بیماری کبد است. متأسفانه، غالبا تشخیص داده نمی‌شود. به مرور زمان ممکن است NAFL به مشکلات جدی‌تر کبد منجر شود که به عنواان استئاتو هپاتیت غیرالکلی یا NASH شناخته می‌شود.

در NASH مقدار بسیار بیشتری از چربی انباشت می‌شود و التهاب نیز وجود دارد که موجب آسیب وارد شدن به سلول‌های کبد می‌شود. این امر می‌تواند به فیبروز، یا بافت اسکار، منجر شود چرا که سلول‌های کبد مکررا مورد آسیب قرار می‌گیرند و می‌میرند.

مطلب مرتبط: چربی کبد: علائم، علت‌ها و مشکلات ناشی از آن

متأسفانه، پیش بینی این‌که آیا کبد چرب به NASH پیشرفت خواهد کرد یا نه کار دشواری است. ابتلا به NASH ریسک سیروز (اسکار شدید که عملکرد کبد را مختل می‌کند) و سرطان کبد را افزایش می‌دهد.

NAFLD نیز با افزایش ریسک بیماري‌های دیگر در ارتباط است، از جمله بیماری قلبی، دیابت و بیماری کلیوی.

چه چیزهایی موجب کبد چرب می‌شوند؟

فاکتورهای متعددی وجود دارند که ممکن است موجی بروز یا تشدید کبد چرب شوند.

• چاقی : چاقی شامل التهاب درجه پایین است که ممکن است ذخیره چربی کبد را بیشتر کند. برآورد می‌شود ۳۰ تا ۹۰ درصد از بزرگسالان چاق به NAFLD مبتلا باشند و در کودکان نیز به خاطر اپیدمی شدن چاقی کودکان، در حال افزایش است.
• چربی شکمی زیاد : افرادی که وزن نرمال دارند نیز ممکن است به کبد چرب مبتلا شوند اگر چربی شکمی داشته باشند، به این معنی که در اطراف کمرشان چربی بسیار زیادی وجود داشته باشد.
• مقاومت در برابر انسولین : مقاومت در برابر انسولین و سطح بالای انسولین می‌توانند ذخیره چربی کبد را در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ و سندرم متابولیک افزایش دهند.
• مصرف بالای کربوهیدرات تصفیه شده : مصرف مداوم کربوهیدرات تصفیه شده موجب افزایش ذخیره چربی کبد می‌شود، به ویژه وقتی مقادیر بالای کربوهیدرات توسط افراد مبتلا به اضافه وزن یا مقاومت در برابر انسولین مصرف شود.
• مصرف نوشیدنی‌های قندی : نوشیدنی‌های شیرین شده سرشار از فروکتوز هستند، که موجب انباشت چربی کبد در کودکان و بزرگسالان می‌شود.
• سلامت ناقص روده : مطالعات اخیر نشان داده‌اند که عدم تعادل بین باکتری‌های روده، مشکل در عملکرد روده (چکه روده) یا دیگر مشکلات سلامتی مرتبط با روده می‌توانند به NAFLD منجر شوند.

مطلب مرتبط: کبد چرب چیست: تشخیص + درمان

علائم کبد چرب

علائم و نشانه‌های متعددی برای کبد چرب وجود دارد، اگرچه ممکن است تمام این علائم در فرد بروز نکنند.

در واقع، ممکن است حتی متوجه نشوید کبدتان چرب است.

• خستگی و ضعف
• درد خفیف یا احساس پر بودن در سمت راست یا مرکز ناحیه شکمی
• سطح بالای آنزیم‌های کبد، از جمله AST و ALT
• سطح انسولیت بالا
• سطح تری گلیسیرید بالا

اگر کبد چرب به NASH پیشرفت کند، ممکن است علائم ذیل بروز کنند:

• از دست دادن اشتها
• تهوع و استفراغ
• درد شکمی متوسط تا شدید
• زرد شدن چشم و پوست

مطلب مرتبط: آزمایش کبد چرب: آزمایش خون کبد بر چه مبنایی سنجیده می‌شود

مهم است که به صورت منظم به پزشک مراجعه کنید و آزمایش‌های استاندارد و آزمایش خون انجام دهید تا کبد چرب در مراحل اولیه و برگشت ‌پذیر تشخیص داده شود.

استراتژی‌های غذایی کبد چرب و درمان آن

چیزهای متعددی وجود دارند که شما می‌توانید برای خلاص شدن از شر کبد چرب و درمان آن انجام دهید.

۱. کم کردن وزن و اجتناب از پرخوری

اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، کاهش وزن یکی از بهترین راه‌های برگشت کبد چرب و درمان آن است.

در واقع، کاهش وزن می‌تواند از دست دادن چربی کبد را در بزرگسالان مبتلا به NAFLD تسریع کند، فارغ از این‌که آیا کاهش وزن به واسطه تغییرات رژیم غذایی به تنهایی به دست آمده است یا در ترکیب با جراحی کاهش وزن یا ورزش.

در یک مطالعه ۳ ماهه که روی بزرگسالان انجام شد، کاهش دریافت کالری تا ۵۰۰ کالری در روز، به صورت متوسط، به کاهش ۸ درصدی وزن بدن و کاهش قابل توجه درجه کبد چرب منجر می‌شود.

به نظر می‌رسد بهبود چربی کبد و حساسیت نسبت به انسولین ممکن است حتی با وجود بازگشت مقداری از وزن‌تان باقی بمانند.

۲. مصرف کربوهیدرات‌ها را متوقف کنید، به ویژه کربوهیدرات‌های تصفیه شده

ممکن است این‌گونه به نظر برسد که منطقی‌ترین راه برای برخورد با کبد چرب حذف چربی غذایی باشد.

با این حال، محققان گزارش کرده‌اند تنها ۱۶ درصد از چربی کبد در افراد مبتلا به NAFLD از چربی غذایی نشأت می‌گیرد. در عوض، اکثر چربی کبد از اسیدهای چرب موجود در خون می‌آید و حدود ۲۶ درصد از چربی کبد در فرآیندی به نام DNL شکل می‌گیرد.

در طول فرآيند DNL مازاد کربوهیدرات‌ها به چربی تبدیل می‌شود. نرخ وقوع DNL با بالا رفتن دریافتی خوراکی‌های و نوشیدنی‌های با فروکتوز بالا افزایش می‌یابد.

در یک مطالعه، بزرگسالان چاقی که به مدت ۳ هفته رژیم غذایی با کالری بالا و کربوهیدرات تصفیه شده داشتند ۲۷ درصد چربی کبدشان افزایش داشت، هرچند وزن آن‌ها تنها ۲ درصد افزایش داشت.

در یک مطالعه، وقتی افراد رژیم مدیترانه‌ای داشتند در مقایسه با زمانی‌که چربی کمتر و کربوهیدرات بیشتر مصرف مي‌کردند چربی کبد و مقاومت در برابر انسولین کاهش بسیار بیشتری داشت؛ هرچند وزن آن‌ها در هر دو رژیم غذایی مشابه بود.

اگرچه رژیم مدیترانه‌ای و رژیم غذایی بسیار کم کربوهیدرات چربی کبد را کاهش می‌دادند، ولی یک مطالعه که این دو رژیم را با هم ترکیب کرده بود نتایج بسیار تأثیرگذاری نشان داد.

در این مطالعه ۱۴ مرد چاق مبتلا به NAFLD از رژیم غذایی کاتوژنیک مدیترانه‌ای پیروی کردند. پس از گذشت ۱۲ هفته،‌۱۳ نفر از این مردان شاهد کاهش چربی کبدشان بودند،‌ به علاوه این‌که سه نفر از آن‌ها کاملا درمان شدند.

مطلب مرتبط: رژیم کبد چرب: چه خوراکی‌هایی را باید مصرف کرد و از چه خوراکی‌هایی اجتناب کرد؟

خوراکی‌هایی را در برنامه‌تان بگنجانید که موجب کاهش چربی کبد می‌شوند

علاوه بر کاهش مصرف کربوهیدرات‌ها و اجتناب از مصرف کالری مازاد، خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های خاصی وجود دارند که ممکن است برای کبد چرب مفید باشند:

• چربی‌های تک غیراشباع : تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف خوراکی‌های دارای اسیدهای چربی تک غیراشباع بالا مانند روغن زیتون، آووکادو و مغزها ممکن است موجب تسریع کاهش چربی کبد شوند.
• پروتئین وی : پروتئین وی تا ۲۰ درصد به کاهش چربی کبد در زنان چاق منجر مي‌شود. به علاوه، می‌تواند به کاهش سطح آنزیم کبد کمک کند و فواید دیگری را برای افراد مبتلا به بیماری پیشرفته کبد داشته باشد.
• چای سبز : مطالعه‌ای که در این زمینه انجام شد به این نتیجه دست یافت که آنتی‌اکسیدان‌های موجود در چای سبز به نام کاتچین به کاهش چربی کبد و التهاب در افراد مبتلا به NAFLD کمک می‌کنند.
• فیبر قابل حل : برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف ۱۰ تا ۱۴ گرم فیبر قابل حل به صورت روزانه ممکن است به کاهش چربی کبد، کاهش سطح آنزیم کبد و افزایش حساسیت به انسولین کمک کند.

ورزش کردن به کاهش چربی کبد کمک می‌کند

فعالیت فیزیکی می‌تواند یک روش مؤثر برای کاهش چربی کبد باشد.

مطالعات نشان داده‌اند انجام تمرینات استقامتی یا تمرینات قدرتی چند مرتبه در هفته می‌تواند کاهش قابل توجهی در میزان چربی انباشته شده در سلول‌های کبد ایجاد کند، فارغ از این‌که آیا کاهش وزن اتفاق افتاده است یا نه.

در یک مطالعه ۴ هفته‌ای که بر ۱۸ بزرگسال چاق مبتلا به NAFLD انجام شد افرادی که ۵ روز در هفته به مدت ۳۰ تا ۶۰ دقیقه ورزش می‌کردند ۱۰ درصد کاهش در چربی کبدشان داشتند، اگرچه وزن بدن‌شان ثابت باقی مانده بود.

منبع: healthline