چرا پروتئین ماده‌ای ضروری برای بدن است؟

«پروتئین» در رشد و نمو، تشکیل و حفظ عضلات و استخوان‌ها، سیستم عصبی، ایمنی، خون‌رسانی، تنفس، گوارش و تمام فعالیت‌های حیاتی بدن بسیار مهم است.

پروتئین‌ها یکی از سه گروه اصلی مواد مغذی هستند که حیات بدن به آنها وابسته است. پروتئین‌ها، مولکول‌های درشتی هستند که مانند یک تسبیح که از دانه‌های کوچکتری تشکیل شده، از واحد‌های کوچکتری به نام اسیدآمینه تشکیل شده‌اند و به علت داشتن عامل نیتروژنی از دو گروه دیگر کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها متمایز می‌شوند. پروتئین‌ها، نقش‌های بسیار متنوع و مهمی در بدن ایفا می‌کنند. سلول‌های بدن برای ادامه فعالیت خود به پروتئین‌ها وابسته هستند.

رشد و نمو، تشکیل و حفظ عضلات و استخوان‌ها، سیستم عصبی، ایمنی، خونرسانی، تنفس، گوارش و تمام فعالیت‌های حیاتی بدن به این ماده مهم یعنی پروتئین وابسته است. پروتئین‌های بدن از مجموعا ۲۱ نوع اسیدآمینه تشکیل شده‌اند که بدن تنها می‌تواند ۱۳ نوع آنها را خودش تولید کند و ۸ مورد باقیمانده باید از طریق مصرف مواد غذائی تأمین شود. این هشت مورد با عنوان اسید‌های آمینه ضروری نامگذاری شده‌اند. مواد غذائی حیوانی بهترین منبع برای دریافت پروتئین کامل هستند، پروتئین کامل تمام هشت اسید آمینه ضروری را دارا است. از سوی دیگر پروتئین‌های غیرکامل که بیشتر منبع گیاهی دارند، فقط تعدادی از این اسیدآمینه‌ها را دارا می‌باشند.

عدم دریافت کافی پروتئین با مشکلاتی از جمله عقب ماندگی رشد، ضعف بدن، افزایش ابتلا به عفونت‌ها، تحلیل عضلات، ادم، ریزش مو، کاهش یادگیری، کم خونی و ... همراه است. جالب است بدانید که کمبود پروتئین فقط در افراد کم وزن و لاغر بوجود نمی‌آید و افراد با اضافه وزن که الگوی غذایی پرچرب و پرکربوهیدرات بدون توجه به منابع پروتئینی را داشته باشند نیز در معرض کمبود پروتئین قرار دارند.

برای تامین پروتئین مورد نیاز لازم است منابع آن را شناخته و در برنامه غذایی روزانه خود بگنجانیم. منابع حیوانی شامل انواع گوشت‌ها، لبنیات و تخم‌مرغ هستند. در مصرف گوشت‌ها خصوصا از نوع قرمز به علت داشتن چربی اشباع و کلسترول و افزایش خطر بیماری‌های قلبی عروقی، باید محدودیت‌هایی را در نظر داشت. حبوبات و سویا نیز از جمله منابع خوب پروتئین‌های گیاهی هستند.

نکته‌ای که باید مدنظر قرار داد این است که به علت ناکامل بودن پروتئین‌های گیاهی لازم است آنها را در ترکیب با یکدیگر مصرف کرده تا از کفایت اسید‌های آمینه اطمینان حاصل شود. برای مثال ترکیب کردن حبوبات با غلات یا غلات با لبنیات. در نتیجه یک وعده عدس پلو یا ترکیب نان با ماست وعده کاملی از نظر پروتئین محسوب می‌شود.

باتوجه به افزایش قیمت منابع غذایی حیوانی و احتمال عدم امکان مصرف کافی این مواد برای بعضی از اقشار جامعه، لازم است که آموزش‌های لازم در زمینه تنظیم سبد غذایی خانوار به جهت دریافت کافی پروتئین‌ها، با توجه به توان اقتصادی خانواده، خصوصا در ارتباط با کودکان، سالمندان و خانم‌های باردار مورد توجه قرار گیرد./ باشگاه خبرنگاران جوان