این غده بدن چه کارهایی که نمی‌کند!

بدن انسان را می‌توان به یک سیستم بسیار پیچیده تشبیه کرد که از اجزای مختلف تشکیل شده و هر یک از آن‌ها هم وظایف خاص خود را دارند.   در این بین یکی از اجزای مهم بدن غدد هستند. غده‌هایی که در قسمت‌های مختلف بدن وجود داشته و هر یک کار مخصوص به خود را انجام می‌دهند. غده تیروئید یکی از مهم‌ترین غدد بدن است و اهمیت آن به دلیلی این دلیل موضوع است که این غده هورمون‌های زیادی را تولید کرده و وارد جریان خون می‌کند. هر یک از این هورمون‌ها هم نقش و جایگاه خاصی در بدن دارند.بنابراین تمام هورمون‌های تولید شده توسط تیروئید مهم و حیاتی هستند. در برخی موارد عواملی سبب می‌شوند تا تیروئید به میزان زیادتر یا کمتر هورمون تولید کند که به هر دو حالت اختلال تیروئید گفته می‌شود. شهین یاراحمدی،رئیس اداره غدد و متابولیک وزارت بهداشت دانشیار، مدیر برنامه کشوری غربالگری بیان داشت: بیماری کم کاری تیرویید نوزادان در سال 2008، 25 می (5 خرداد) توسط انجمن‌های علمی تیرویید بین‌المللی به عنوان روز جهانی تیرویید و سپس با توجه به اهمیت تیرویید در سلامت، هفته اطلاع رسانی تیرویید تعیین شد.هدف از این نام گذاری روز و هفته تیرویید، ارتقای دانش همگانی و همچنین افزایش توانایی و مهارت علمی پزشکان و دیگر ارایه دهندگان خدمات سلامتی در ارتباط با غده تیرویید و نقش آن در سلامت بوده است.

اختلالات تیروییدی (به خصوص کم کاری و پرکاری تیرویید) می‌توانند در بروز بیماری‌های غیرواگیر از جمله چاقی، دیابت، تصلب شرایین و بیماری‌های قلبی-عروقی، اختلالات رشد، فشارخون، پوکی استخوان، ناباروری، اختلالات جنسی و بعضی از بدخیمی‌ها موثر باشند.بروز اختلالات تیروییدی در زنان 8 الی 10 برابر بیشتر از مردان گزارش شده است. وزارت بهداشت، درمان، و آموزش پزشکی از سال‌های پیش با اجرای کشوری برنامه‌هایی موفق از جمله: غنی سازی نمک با ید، غربالگری بیماری کم کاری تیرویید نوزادان، و استفاده از فولیک اسید و مولتی ویتامین‌های غنی شده با ید در زنان باردار، نقش مهمی در کنترل مشکلات تیروییدی از جمله گواترهای چند گره ایی، عقب ماندگی ذهنی نوزادان، و کاهش عوارض ناشی از کمبود ید در زنان باردار (سقط، زایمان زودرس، مرده زایی، و بروز ناهنجاری‌های جنینی) ایفا کرده است.

- از آن زمان تاکنون در ایران نیز، در این هفته اقدامات موثری توسط وزارت بهداشت و دانشگاه‌های زیر مجموعه انجام می‌شود. اختلالات غده تیرویید در همه دنیا و در همه سنین دیده می‌شود و حدود 1.6 میلیارد نفر در دنیا مبتلا به و یا در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های تیروییدی هستند. این مشکلات در زنان باردار، نوزادان، کودکان و سالمندان شایع تر و عوارض بیش تری دارند.اختلالات غده تیرویید می‌توانند به صورت بیماری‌های مهمی بروز کنند (کم کاری و پرکاری، التهاب‌ها، گره‌ها و سرطان‌های تیرویید).عوامل خطر بروز اختلالات تیروییدی متعدد هستند.

از مهم ترین آنها می‌توان به سابقه فامیلی، اختلالات ید دریافتی روزانه (کم یا زیاد بودن)، آلودگی هوا، آلودگی آب با مواد شیمیایی و پسماندهای صنعتی و شهری، مصرف داروهای با ید بالا (مصرف بتادین در ضدعفونی کردن پوست و یا زخم ها، استفاده بیش از حد از داروهای حاوی ید مثل شربت های خلط آور و ...)، جنس مونث، سن بیش تر از 60 سال، سابقه اشعه درمانی در سر و گردن، ابتلا به بیماری های خودایمنی مثل دیابت نوع 1 و سلیاک، مصرف سیگار و دیگر دخانیات، رژیم غذایی ناسالم، صدمات فیزیکی به تیرویید، ابتلا به بعضی از بیماری های روحی و روانی، عوامل ژنتیکی، بارداری و غیره.مطالعات نشان داده‌اند که بیماری‌های غیرواگیر، بار بیماری زیادی بر سیستم های سلامت در کل جهان تحمیل می‌کنند. از طرف دیگر، مطالعات در سال های اخیر، آشکار کرده‌اند که بین اختلالات تیروییدی (به خصوص کم کاری و پرکاری تیرویید) و بیماری های غیرواگیر ارتباط وجود دارد.اختلالات تیروییدی (به خصوص کم کاری و پرکاری تیرویید) می‌توانند در بروز بیماری های غیرواگیر از جمله چاقی، دیابت، تصلب شرایین و بیماری‌های قلبی-عروقی، اختلالات رشد، فشارخون، پوکی استخوان، ناباروری، اختلالات جنسی و بعضی از بدخیمی‌ها موثر باشند.

برنامه‌های در حال اجرا و اقدامات آتی در دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر در راستای کاهش بار بیماری ناشی از اختلالات تیروییدی در کشور و با هدف پیشگیری از بروز، تشخیص به هنگام، درمان مناسب و موثر و کنترل عوارض:- حفظ اجرای موفق برنامه کشوری غربالگری بیماری کم کاری تیرویید نوزادان با هدف پیشگیری از عقب ماندگی ذهنی ناشی از این بیماری- تدوین و بومی سازی دستورالعمل های علمی و اجرایی تشخیص و مدیریت بیماری های تیروییدی در کشور- آموزش پزشکان و دیگر ارایه دهندگان خدمات در ارتباط با تشخیص، درمان و پیگیری بهینه اختلالات تیروییدی در کشور- ارتقای دانش همگانی در ارتباط با اهمیت غده تیرویید و مراقبت از آن و جلب همکاری بهتر و بیشتر خانواده ها در پیشگیری از بیماری و عوارض آن و مراقبت بهتر از مبتلایان و اشاعه خودمراقبتی

همکاری بین بخشی با دیگر وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها در راستای کنترل عوامل خطر  قابل مداخله اختلالات تیروییدی و پیشگیری از بروز عوارض جدی آن ها -جلب همکاری و مشارکت ذی نفعان (درون و برون بخشی) در راستای کاهش آلودگی هوا، آب و مواد غذایی در راستای کاهش بروز اختلالات تیروییدی- جلب مشارکت مراکز تحقیقاتی و انجمن های علمی شناسایی  در بررسی و شناسایی تاثیرات غده تیرویید بر بروز دیگر بیماری ها از جمله بیماری های غیرواگیر- تعیین اپیدمیولوژی ژنتیک بیماری کم کاری تیرویید نوزادان در کشور، شناسایی مناطق پر خطر- توجه بیش تر به جمعیت زنان و مشکلات تیروییدی در آنها، به دلیل شیوع بیش اختلالات تیروییدی در جنس مونث و همچنین عارضه‌های مهم  این اختلالات در دوران بارداری و به علاوه به دلیل احتمال بروز بی عدالتی در برخورداری از خدمات سلامتی در این جمعیت- جلب همکاری و حمایت بیش تر سازمان های بیمه گر در راستای مدیریت بهینه اختلالات تیروییدی و  همکاری و هماهنگی بیش تر با سازمان‌های مردم نهاد است./فارس