شش دلیل برای ترجیح شرق به غرب

دفتر حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری: مدت‌هاست که رهبر معظم انقلاب سخن از تعامل گسترده با دنیا در حوزه‌های مختلف از جمله حوزه اقتصادی می­گویند و مسئولین کشور را از شراکت محدود اقتصاد با چند کشور اروپایی و صرف بلوک غرب نهی می­کنند. دیروز نیز رهبر انقلاب در این‌باره چنین فرمودند: «در سیاست خارجی، ترجیح شرق بر غرب، ترجیح همسایه بر دور، ترجیح ملّت‌ها و کشور‌هایی که با ما وجه مشترکی دارند بر دیگران، یکی از اولویّت‌های امروز ما است.» درباره‌ی مزیت ترجیح شرق به غرب، از نقطه‌نظر اقتصادی، به طور خلاصه می‌توان موارد زیر را برشمرد: دسترسی به بازار‌های بزرگ مجموع جمعیت اروپا و آمریکا چیزی قریب به ۱.۳ میلیارد نفر است. قاره آسیا به تنهایی با بیش از ۴.۵ میلیارد نفر جمعیت، ۶۰ درصد جمعیت جهان را در خود جای داده است که این نمایانگر یک ظرفیت بزرگ در حوزه کشور‌های آسیایی نسبت به حوزه غرب از حیث بازار‌های متنوع برای اقتصاد ایران است. توازن تجاری مناسب کشور‌های غربی غالبا کشور‌هایی توسعه یافته هستند که بیشتر رابطه تجاری ما با آن‌ها از نوع تامین مواد اولیه مورد نیاز صنایع آن‌ها در قبال واردات محصولات مصرفی است. به دلیل ریشه دار بودن صنایع نیز توان رقابت با محصولات آن‌ها بسیار کمتر از کشور‌های آسیایی در حال توسعه است. همین نیز موجبات تضعیف اقتصاد ملی هم از حیث تولیدشده و هم به بیکاری دامن می­زند؛ لذا تعامل با شرق، امکان برقراری توازن تجاری و رقابت بالایی را برای اقتصاد ایران به وجود می­آورد. منافع مشترک بالا گره خوردن بسیاری از منافع سیاسی و اقتصادی و امنیتی کشور‌های آسیایی با کشورمان به دلیل مواردی از قبیل: همسایه بودن و نزدیک بودن فرهنگ­ها، کم بودن هزینه‌های مبادلاتی و مواردی از این دست، زمینه تجارت ایران را با کشور‌های آسیایی افزایش داده و می­تواند رقم زننده مناسبات اقتصادی بهتری نسبت به غرب باشد. تشکیل و تقویت پیمان­ها و مجموعه‌هایی مانند Asean و شانگ‌های و ایجاد قدرت­های منطقه­ای جدید، می­تواند ضمن کاهش هزینه‌ها و رونق اقتصادی، به گره زدن بیش از پیش منافع کشور‌ها کمک کرده و کاهش آسیب پذیری ایران از تحریم‌ها را به ارمغان بیاورد. اثرگذاری کمتر دشمنان بر حوزه شرق وجود رقابت قدیمی میان شرق و غرب از یک سو و وابستگی کمتر کشور‌های آسیایی نسبت به کشور‌های اروپایی به آمریکا از دیگر سو، سبب تبدیل شدن کشور‌های آسیایی به شرکایی امن­تر و مطمئن‌تر نسبت به کشور‌های غربی و اتحادیه اروپا شده است. فراموش نکنیم که در زمان اوج تحریم‌ها (و حتی همین حالا) این کشور‌های غربی بودند که عین سیاست‌های آمریکا در قبال ایران را پیاده می‌کردند، و در عین حال، کشور‌های شرقی در همان زمان، سطح تعامل بهتری با ایران برای دور زدن تحریم‌ها را داشتند. همچنین وجود کشوری مانند روسیه که در عرصه بین‌المللی دارای وضعیتی مشابه ایران است، می­تواند عامل مهمی در جهت همبستگی اقتصادی برای رفع نیاز‌های اقتصادی متقابل در دوران تحریم‌ها و حتی پس از آن باشد. توان تکنولوژیکی و فناورانه بالای شرق کشور‌های حوزه شرق در طی ۳۰ سال اخیر رشد چشمگیری در حوزه تکنولوژی داشته­اند و به سطوح قابل قبولی از فناوری دست یافته‌اند. کشور‌هایی از قبیل: چین، هند، روسیه، ژاپن، کره جنوبی، اندونزی از کشور‌های پیشرو در این حوزه هستند و هر یک در حال تبدیل شدن به غول­های تکنولوژی در زمینه‌ای هستند؛ لذا با توجه به نزدیک بودن روابط سیاسی و فرهنگی ایران با کشور‌های آسیایی، تعاملات گسترده با شرق به جای غرب می­تواند مسیر هموارتری را در جهت انتقال تکنولوژی‌های روز به کشور، پیش روی کشورمان قرار دهد. وجود پول­ها و ارز‌های متفاوت و گسترده از آنجایی که عمده کانال اثرگذاری تحریم‌های موجود بر اقتصاد ایران دلار است و از سویی کشور‌های اروپایی هم عمدتا دارای پول واحد یورو هستند که هم در اثر وابستگی به آمریکا و هم به دلیل یگانه بودن واحد پولی امکان تحریم مجدد وجود دارد، لذا تعامل با کشور‌های شرقی که دارای پول­های متنوعی هستند جهت تعاملات دو یا چند جانبه پولی، یکی از راهکار‌های کاهش و از بین بردن فشار‌های اقتصادی دشمن است.

موارد بالا البته بخشی از ادله مرتبط با سیاست تفوق نگاه شرق به غرب، آن هم در حوزه‌ی اقتصادی بوده است، که طبعا می‌توان منافع آن را در حوزه‌های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی نیز مورد بررسی قرار داد.