تبریزی‌ها با چه سکانسی قیام کردند؟
تاریخ معاصر آذربایجان، در کمتر از یک قرن دو نقش عمده در تحولات ایران ایفا کرده است؛ قیام مردم تبریز در دوره استبداد صغیر و شکست محمدعلی شاه و قیام ۲۹ بهمن ۵۶ علیه محمدرضا شاه که هر دو تأثیر شگرفی در روند تاریخ معاصر ایران به جا گذاشته است.
خبرگزاری فارس: در واقع به عقیده تحلیلگران این حوزه حرکت‌های سیاسی ـ. مذهبی مردم شهر تبریز در طول تاریخ نهضت امام خمینی (ره) از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است که تبلور عینی آن قیام ۲۹ بهمن در سال ۵۶ است که این اربعین سرسلسله اربعین‌های مختلف و نهاتاً منجر به شکل‌گیری قیام‌های انقلاب شد.
از این رو قیام ۲۹ بهمن تبریز نقطه عطف تاریخ انقلاب اسلامی ایران است. این قیام حلقه ارتباط قیام مردم قم و قیام حماسه آفرینان یزد و جهرم است که در چهلم شهدای قیام خونین طلاب قم، شهر تبریز به طور ناگهانی و غیرمنتظره ضربه‌ای بر سلطنت ۵۰ ساله پهلوی وارد ساخت و در بررسی مسیر حوادث منجر به پیروزی انقلاب اسلامی، قیام ۲۹ بهمن تبریز اولین حلقۀ زنجیره‌ای بود که قیام ۱۹ دی قم را به قیام‌های پی در پی ایران زمین متصل نمود.
با این وجود، بسیاری از اندیشمندان و متفکران حوزه سیاسی و مذهبی بر این باورند که عامل مذهب از قوی‌ترین و اصلی‌ترین عواملی است که در پیدایش و پیروزی انقلاب اسلامی نقش به سزایی داشته است و در این میان با مرور ادبیات سیاسی رایج در روند وقوع قیام ۲۹ بهمن و انقلاب اسلامی، شعارها، سخنرانی‌ها و بیانیه‌های انقلابیون و رهبران نهضت، بیانگر این واقعیت است که از میان عناصر مذهبی، فرهنگ عاشورا و نهضت امام حسین (ع)، نقش به سزایی در این زمینه ایفا نموده است.
سرآغاز این قیام اینگونه بازگو می‌کنند «ساعت ۹ صبح روز بهمن ۵۶، مردم جهت شرکت در مراسم اربعین در مقابل مسجد قزللی تجمع کردند و منتظر شروع مراسم بودند، در این حال، حق شناس، رئیس کلانتری ناحیه شش تبریز دستور داد که در مسجد را ببندند، وقتی دوباره مراجعه کرده بود دیده بود همچنان مردم در حال رفت و آمدند. این بار با لحن اهانت آمیزی گفت؛ مگر من نگفته بودم درِ این طویله را ببندید! مردم که تاب تحمل اهانت به مسجد را نداشتند، حرکت او را بی‌جواب نگذاشتند. جوانی از بین مردم بلند شد و به جسارت رئیس کلانتری پاسخ داد.
همهمه و سر و صدا در بین مردم بلند شد و مردم به حرکت در‌آمدند. در این هنگام، نیرو‌های شهربانی شروع به تیراندازی کردند، محمد تجلایی، اولین شهیدی که در آن روز به دست سرگرد حق شناس به شهادت رسید. به دنبال این جریانات، مردم به خروش آمده و جنازه شهید تجلایی را بالای دست گرفته و تظاهرات گسترده‌ای را آغاز کردند. حرکت مردم به سمت مرکز شهر آغاز شد و جوانان پرشور و انقلابی با آتش زدن سینما‌ها و مشروب فروشی‌ها و مقر حزب رستاخیز و بانک صادرات (که در اختیار بهائی‌ها بوده) خشم خود را نسبت به رژیم بروز داده و با شعار «مرگ بر شاه» و «درود بر خمینی» خط قرمز‌ها را شکستند».
نباید این نکته را فراموش کنیم که قیام ۲۹ بهمن تبریز مجزا و مجرد از نهضت امام خمینی معنی و مفهومی ندارد، به سخن دیگر نتایج قیام تبریز فصل مشترک حرکت مردم سراسر ایران است.
از سویی دستاورد‌های این قیام آ. نقدر برای پیشبرد اهداف آرمان‌های نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران با ارزشمن بود که امام خمینی (ره)، پیامی به همین مناسبت صادر کردند؛ «سلام بر اهالی شجاع و متدین آذربایجان عزیز! درود بر مردان برومند و جوانان غیرتمند تبریز! درود بر مردانی که در مقابل دودمان بسیار خطرناک پهلوی قیام کردند و با فریاد «مرگ بر شاه» خط بطلان بر جزافه گویی‌های او کشیدند! زنده باشند مردم مجاهد عزیز تبریز، که با نهضت عظیم خود مشت محکم بر دهان یاوهگویانی زدند که با بوق‌های تبلیغاتی، "انقلاب خونین استعمار" را که ملت شریف ایران با آن صد در صد مخالف است "انقلاب سفید شاه و ملت" می‌نامند و این نوکر اجانب و خود باختۀ مستعمرین را نجات دهنده کشور می‌شمارند؛ من نمی‌دانم با چه زبانی به اهالی محترم تبریز و به مادران داغدیده و پدران مصیبت کشیده، تسلیت بگویم. با چه بیانی این قتل عام‌های پی در پی را محکوم کنم...».
تحلیلگرانی که روند انقلاب را دنبال می‌کنند اذعان دارند؛ ۲۹ بهمن ۵۶ یک نقطه آغازین مردمی برای انقلاب اسلامی در خارج از حوزه قم محسوب می‌شد. پس از قیام مردم تبریز، سخنرانان و خطبا با بیان آتشین خود، ماجرای تبریز را با شرح و بسط در خور توجه، در همه شهر‌ها پخش کردند و به یک معنا، نخستین الگوی مبارزاتی عرضه شد و با تداوم حماسه‌ها تا ۲۲ بهمن ۵۷، پیروزی انقلاب اسلامی را به ارمغان آورد.
دیدگاه تان را بنویسید