آیت‌الله هاشمی شاهرودی دعوت حق را لبیک گفت

خبرگزاری ایسنا: آیت‌الله هاشمی شاهرودی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام که به دلیل بیماری در یکی از بیمارستان‌های تهران بستری شده بود دعوت حق را لبیک گفت و به دیار باقی شتافت.

آیت‌الله العظمی سیدمحمود هاشمی شاهرودی در سال ۱۳۲۷ هجری شمسی در شهر نجف و در خانواده مذهبی و از سادات منسوب به امام حسین (ع) چشم به جهان گشود. پدرش مرحوم آیت الله سید علی حسینی شاهرودی، از شاگردان برجسته مرحوم آیه الله العظمی خویی (ره) بود که بحث‌های اصول و فقه استاد خود را به رشته تحریر درآورد.

آیت الله العظمی سیدمحمود هاشمی شاهرودی تحصیلات ابتدایی را در مدرسه علوی نجف به پایان رسانید و سپس به تحصیلات حوزوی روی آورد. او با توجه به موقعیت علمی خانوادگی و نیز با توجه به هوش و استعداد سرشار و کوشش فراوان خود، در مدتی اندک توانست دروس دوره سطح را به پایان رساند.

پس از آن به حلقه درس آیت الله العظمی شهید سید محمد باقر صدر (اعلی الله مقامه الشریف) پیوست و سال‌ها در خدمت استاد خود، مبانی اجتهاد در اصول و فقه را به خوبی آموخت و در درس دیگر مراجع آن روز نجف ـ. از جمله امام خمینی (ره) و آیت الله العظمی خویی (ره) ـ. نیز با جدیت شرکت جست و بهره‌های فراوان برد.

آیت‌الله العظمی سیدمحمود هاشمی شاهرودی در سال‌های تحصیل خود از محضر استادان بسیاری بهره برد. مهم‌ترین و اصلی ترین استاد او در درس خارج آیت الله العظمی شهید سیدمحمد باقر صدر بود. آن شهید سعید که از افتخارات شیعه و مرجعیت به شمار می‌آید، شاگردان بسیاری را به عالم اسلام، تقدیم داشته است. شهید صدر که از حافظه و استعدادی سرشار برخوردار بود، توانست با نوآوری‌های فراوان در فقه و اصول و دیگر علوم اسلامی و به روز ساختن مباحث علوم دینی و نیز نگاشتن کتب درسی در زمینه‌های یاد شده، گام مهمی برای تعالی اسلام و تشیع بردارد و از این رهگذر، شاگردان او، همچون آیت‌الله العظمی سید محمود هاشمی شاهرودی، این خدمات و اندیشه‌ها را پی گرفتند.

از دیگر استادان آیت الله العظمی هاشمی شاهرودی، حضرت امام خمینی (ره) و حضرت آیت الله العظمی خویی (ره) را می‌توان نام برد. معظم له سال‌ها در محضر ایشان به تحکیم مبانی اجتهادی خود می‌پرداخت.

آیت‌الله العظمی هاشمی شاهرودی تاکنون فعالیت‌های بسیاری را در زمینه‌های علمی و فرهنگی به انجام رسانده است. در یکی از دیدار‌های اعضاء مجلس اعلای عراق، امام خمینی (ره) با توجه به شناخت خود، از ایشان می‌خواهد که تدریس در حوزه علمیه قم را بر هر کاری ترجیح دهد و به تربیت طلاب مستعد در زمینه‌های علمی و اخلاقی بپردازد. معظم له نیز با ورود به ایران ـ. در فروردین ۱۳۵۸ ـ. به تدریس درس خارج فقه و اصول می‌پردازد که این تدریس تا هم اکنون نیز ادامه دارد و طلاب بسیاری از محضر ایشان بهره‌مند شده‌اند. ویژگی درس ایشان دقت فراوان، تسلط بر مباحث و نوآوری در زمینه‌های متعدد و مختلف علمی است.

آیت الله العظمی هاشمی شاهرودی ریاست دو کنگره مهم نقش زمان و مکان در اندیشه امام خمینی (ره) و نخستین کنگره دایرة المعارف فقه اسلامی را بر عهده داشت که هر دو کنگره با استقبال بزرگان و فضلاء حوزه و دانشگاه و اندیشمندان خارجی و داخلی مواجه شد.

از خدمات دیگر ایشان، ریاست مؤسسه دایرة‌المعارف فقه اسلامی با حکم مقام معظم رهبری است. مقام معظم رهبری در حکم خود، خطاب به ایشان می‌فرماید: «جناب‌عالی را که چهره درخشانی در علم و عمل بوده و بحمدالله از مقام والایی در فقه و علوم مرتبط با آن برخوردارید، برای انجام این اقدام بزرگ، شایسته دانسته و مسؤولیت ایجاد و اداره مؤسسه‌ای برای تهیه این دایرة المعارف را به جناب عالی محول می‌کنم».

از آیت‌الله العظمی هاشمی شاهرودی (مد ظله) مقالات فراوانی در فصلنامه فقه اهل بیت (علیهم السلام) به چاپ رسیده است. همچنین وی در زمینه‌های گوناگون کتاب‌هایی منتشر کرده است که برخی از آن‌ها به شرح زیر است‌:

بحوث فی علم الاصول (تقریرات درس‌های اصول شهید صدر در ۷ جلد)، کتاب الخمس (۲ جلد)، مقالات فقهیه، قاعده فراغ و تجاوز، حکومت اسلامی، جهان بینی اسلامی، تفسیر موضوعی بخشی از نهج البلاغه، تفسیر آیه «مودت ذی القربی»، بحوث فی الفقه الزراعی، محاضرات فی الثورة الحسینیة، الصوم، تربیة و هدایة، کتاب الاجارة (۲ جلد)، کتاب الزکاة (۴ جلد)، کتاب المضاربة، قراءات فقهیه معاصره (۲ جلد)، بحث‌هایی پیرامون اصول فقه، درسنامه اصول فقه، رساله توضیح المسائل، مناسک حج فارسی و عربی، الصوم مسائل وردود، پرسش‌ها و پاسخ‌هایی پیرامون روزه، الصراط (اجوبه الاستفتاءات)، کتاب الحج، اضواء و آراء (۳ جلد)، منشور قضاء، صحیفه عدالت (۸ جلد) و...

آیت‌الله العظمی هاشمی شاهرودی در سال‌های تحصیل و تدریس، فعالیت‌های سیاسی بسیاری را پدید آورده است. در پی یورش مزدوران رژیم صدام به علما و اندیشمندان در سال ۱۹۷۴ میلادی، آیت‌الله العظمی هاشمی شاهرودی به زندان افتاد و شکنجه‌های فراوان بدنی و روحی را به جان خرید. او در پی تظاهرات مردم عراق پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام (ره)، به ویژه در نجف و در گرامیداشت این پیروزی، تحت پیگرد رژیم بعث قرار گرفت و به سفارش شهید صدر (ره) به وطن خود بازگشت تا وکالت عام شهید صدر و نمایندگی او را نزد امام خمینی (ره) بر عهده گیرد.

او با ورود به ایران به خدمت امام خمینی (ره) مشرف شد و با موافقت ایشان، رابط امام (ره) و شهید صدر (ره) شد و پیام‌های علمی نجف را به سمع امام (ره) می‌رساند. او با دستور آیت‌الله العظمی خامنه‌ای که در آن زمان با حکم امام (ره) مسئولیت نهضت‌های اسلامی را بر عهده داشت، تشکیلاتِ جامعه روحانیت مبارز و مجلس اعلی عراق را به راه انداخت و آن را مدیریت و سازماندهی کرد.

او که به دستور امام (ره) تدریس و بررسی مسائل فقهی، بویژه احیای فقه حکومتی استوار بر ادله استنباط جواهری را بر عهده داشت، در طول سالیان انقلاب از هیچ کوششی در جهت اعتلای انقلاب اسلامی ایران، دریغ نورزید.

آیت الله العظمی هاشمی شاهرودی سال‌ها از اعضای فق‌های شورای نگهبان بود ودر این نهاد مقدس به خدمت اشتغال داشت تا اینکه با حکم مقام معظم رهبری به ریاست قوه قضائیه منصوب شد. او در طول مسؤولیت خود در قوه قضائیه، خدمات بسیاری را انجام داد که توسعه قضایی، تسریع در رسیدگی به پرونده‌ها و ایجاد ارتباط مردمی از جمله آنهاست. پس از مسئولیت در قوه قضایه حضرت آیة الله العظمی هاشمی شاهرودی با شروع مجدد درس‌های فقه و اصول خود در شهر مقدس قم در کنار فعالیت‌های مؤثر سیاسی و استمرار خدمات شایان خود به نظام مقدس اسلامی، مسئولیت خطیر مرجعیت دینی را نیز بر عهده گرفت.