لاریجانی: حرکت‌های انقلابی مدرس از حساس‌ترین دوران تاریخ ایران بود

خبرگزاری فارس: علی لاریجانی در نطق پیش از دستور خود در نشست علنی امروز مجلس (۱۱ آذر ۹۷) با تبریک روز مجلس، گفت: در ۱۰۰ ساله اخیر قیام‌های بزرگی به رهبری روحانیت در ایران صورت پذیرفت مثل نهضت تنباکو به رهبری میرزای شیرازی یا قیام مشروطیت به رهبری مراجع نجف و تهران یا حرکت شهید شیخ فضل‌الله نوری یا انقلاب عراق به رهبری میرزای شیرازی یا حر کت‌های انقلاب مرحوم مدرس در چند دوره مجلس که اتفاقا از حساس‌ترین دوران تاریخ ایران بود و همینطور قیام مرحوم خیابانی و قیام میرزاکوچک خان جنگلی.

رئیس مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: در هر یک از این قیام‌ها نکته‌های آموختنی نهفته است و دانستن آن‌ها ضرورت دارد و به همین جهت رهبر معظم انقلاب به جوانان بخصوص دانشجویان توصیه فرمودند: با تاریخ آ‌شنا شوید، تاریخ درس است از تاریخ درس‌های بسیاری می‌توان آموخت.

وی ادامه داد: ملک‌الشعرای بهار درباره شهید مدرس می‌گوید (یکی از شخصیت‌های بزرگ ایران که از فتنه مغول نظریش بدان کیفیت و استعداد و تمامی وجوه از حیث صراحت لهجه و شجاعت و ویژگی‌های فنی در علم سیاست و خطابه و امور اجتماعی دیده نشده سید حسن مدرس است. ما رجال اصلاح‌طلب و شجاع وفداکاری مانند امیرکبیر، سیدجمال، ملک المتکلمین و ... داشته و داریم، اما مدرس از حیث تمامی امور چیز دیگری بود).

لاریجانی خاطرنشان کرد: در چند دوره‌ای که این مرد بزرگ در مجلس حضور داشت گاه به عنوان مجتهد ناظر مصوبات و گاه به عنوان نماینده مردم برای استقرار استقلال در ایران جایگاهی جز مجلس قائل نبود. در مجلس ششم فرمود: مجلس مرکز ثقل قضا و قدر مملکت ایران است. اگر یک روز هم به عمر مجلس شورای ملی باقی بماند یک کسی برخلاف اساس مشروطیت اقدام کند از وکالت م۲نعزل است.

رئیس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: همین تفکر را در آراء امام (ره) نیز بار‌ها ملاحظه کرده‌ایم که فرمود: (من تکرار می‌کنم مجلس بالاترین مقام در این مملکت است مجلس اگر رای داد و شورای نگهبان همان رأی را پذیرفت هیچکس حق ندارد یک کلمه راجع‌به این بگوید و در جای دیگر فرمود: کسانی که با قانون مخالفت می‌کنند با اسلام مخالفت می‌کنند.

وی افزود: علت تاکید اساسی شهید مدرس و امام (ره) و مقام معظم رهبری در جایگاه مجلس این است که مظهر اراده ملت است و مردم سالاری از نظر آنان یک امر فانتزی نبود و مجلس را مرجع بحث‌های جدی برای مصالح کشور می‌دانستند.

لاریجانی خاطرنشان کرد: نکته نخست در نگاه مدرس برای حفظ کیان چنین جایگاهی آزادگی روحی بود که در پناه آزادی، ازادی اخلاقی محقق می‌شود. او آزادی اخلاقی را زیربنای همه‌ی آزادی‌ها می‌داند. او که خود فقیهی مبرز و اسلام‌شناسی بزرگ بود می‌فرمود: باید جان انسان از هر قید و بندی آزاد باشد تا مراتب انسانیت و آزادگی خویش را حفظ کند.

رئیس مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: مرحوم آیت‌الله شیخ حسنعلی نخودکی یکی از نوادر آن روزگار که هم حجره مدرس بود می‌گوید مدرس اهل تهجد و نماز شب بود، تمامی ایامی که من با او بودم نماز شب‌اش ترک نشد از جمله اکثر شب‌ها در پشت‌بام مدرسه صدر به سر می‌بردیم او اهل نماز، دعا و مطالعه بود و میرزای شیرازی بزرگ می‌گوید او پاکدامنی اجدادش را دارا است. قوه قضاوت او در حد کمال و نهایت درستکاری و تقوا است.

وی افزود: نکته دوم در تفکر مدرس این است که عامل استحکام مجلس را حضور عقاید گوناگون و رعایت حقوق آنان می‌دانست و فرمود: من عقیده دارم که مجلس شورای ملی مجلس انس نیست در مجلس تمام عقاید و مطالب باید گفته و حلاجی شود. در جایی دیگر می‌گوید هر کس باید عقاید سیاسی خودش را بگوید، اما به عقیده دیگری نباید تعرض داشته باشد.

لاریجانی خاطرنشان کرد: مدرس واقعا باور داشت مجلس جای عقاید مختلف است که باید تحمل آن را داشت لذا خود می‌گوید من خودم صاحب عقیده خلاف بودم. در قرارداد وثوق‌الدوله آقایان بودند که مخالفت کردیم، صاحبان عقاید مختلف بودند لکن خدا شاهد است که من یک لفظ توهین‌آمیز نسبت به موافقین قرارداد نگفتم، زیرا این یک اختلاف‌نظر سیاسی بود.

رئیس مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: نکته سوم درباره مدرس این است مدرس تفکر راهبردی داشت و به شدت با مردم فریبی و ظاهرسازی چه در دوره قاجار و چه در دوره رضاخان مخالف بود. پس از افتتاح کارخانه وطن مدرس از بخش‌های گوناگون آن بازدید کرد. مهندس آلمانی توضیحاتی را ارائه کرد و در پایان از مدرس اجازه خواست مجسمه‌اش را طراحی و نصب کند شهید مدرس گفت: آقا مجسمه من خوب است در قلوب مردم باشد و اصولا پیشوایان مذهبی ما هرگونه تظاهر را منع کرده‌اند.

وی افزود: او بسیاری از فعالیت‌های عمرانی را پایه‌گذاری کرد، اما اسمی را از خود در میان نمی‌آورد مثلا اندیشه انتقال آب شرب اصفهان از منطقه کوهرنگ از ابتکارات شهید مدرس بود. او وقتی در سال ۱۳۴۴ قمری نماینده مجلس بود و می‌خواست بعد از مدت‌ها از تهران به اصفهان بازگردد چند مهندس را نیز همراه خود آورد تا درباره چگونگی و انتقال آب کوهرنگ به اصفهان مطالعه و طراحی کنند. مهندسین منطقه نقشه اولیه را در این زمینه تهیه کردند که بعد‌ها به اجرا درآمد.

لاریجانی خاطرنشان کرد: به قول ملک‌الشعرای بهار حقایق در افکار مدرس بسیار متمرکز بود تا ظاهرسازی و عوام‌فریبی و او به هیچ وجه حتاک و بی‌نزاکت نبود این همان نکته‌ای است که امام در اصالت مجلس روی آن تاکید داشتند و فرمودند: مجلس باید مسائل را طرح کند و بدون جار و جنجال و بدون هیاهو مسائل را بگویند، کسی که مخالف است مخالفتش را بدون هیاهو بگوید آنکه موافق است موافقتش را بدون جار و جنجال بگوید بعد هم رای بگیرند.

رئیس مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: به نظر مدرس و امام مجلس جای مباحثه عقلانی است که نمایندگان متقاعد شوند و از سر تکلیف رای دهند، جنجال و هیاهو، تهمت و افترا و تهدید رویه کسانی است که می‌خواهند کمبود منطق عقلانی را با این ابزار‌ها جبران کنند که همان عوام‌فریبی در عرصه سیاست است.

لاریجانی خاطرنشان کرد: نکته چهارم در تفکر و عمل سیاسی مرحوم مدرس گذشت بود در عالم سیاست اشتباهات و اظهارات غیردقیق کم نیست، مخصوصا اگر افراد کمتر مراقب خویش باشند و دچار نصیان از روز رستاخیر شوند، غفلت از این معانی آنان را به اشتباهاتی سوق میدهد و کدورت‌ها سرمایه‌های کشور را هدر می‌دهد.

رئیس مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: حادثه‌ای نشان می‌دهد که شهید مدرس چقدر به این امر توجه داشت، عشقی شاعر در دوره چهارم مجلس اشعاری علیه مدرس سرود بعد متوجه اشتباه خود شد از مرحوم ملک‌الشعرای بهار خواست با او نزد مدرس بیاید. عشقی به محض ورود به منزل مدرس خواست اظهار ندامت و شرمندگی کند، مدرس دستی به سر و صورت او کشید و فرمود: پسرعموجان بیا که نوبت صلح است و دوستی و سلامت به شرط آ‌نکه نگویی از آنچه رفت حکایت، گذشته را فراموش کنید و همین الان شروع کنید به فریاد علیه این دیکتاتور که دارد می‌آید. در شرایط امروز که آمریکا و متحدین او به طور واضح علیه ملت ایران صف‌آ‌رایی کرده‌اند بیش از گذشته لازم است به این منش مدرس توجه کنیم.

لاریجانی با تاکید بر اینکه نکته پنجم توجه به اتحاد ملی است که در منظومه فکر مدرس جایگاه مهمی دارد، تصریح کرد: مدرس به اتحاد و همگرایی در میان ملت ایران و در مرحله بعد در جهان اسلام باور عمیق داشت و توجه اصلی مدرس به مسائل اصولی کشور بود نه امور فرعی و جزئی و فرمود که به عینه می‌بینم که دستی در کار است تا بین مردم اختلاف بیاندازد و علما را خانه نشین کند و بر شماست که ایستادگی کنید.

وی با بیان اینکه شهید مدرس در جلسه ۲۰۲ دوره دوم فرمود که حفظ کشور و مجلس موهوف و کلمه جامعه اتحاد، یعنی اتحاد در غرض و نه اتحاد در سلیقه می‌دانم، افزود: شأن وکلا، اجل از این است که از روی غرض و عمد اقدامی که موجب ضعف و سستی این اساس شده باشد، انجام دهد و بنده خواهشمندم که به نحو اخوت و یک جهتی از رئیس و مرئوس و تمام کسانی که عاشق اساس مشروطیت هستند، این جزئیات را متارکه به اصل غرض و اصل مقصودی که برای تمام مسلمان است، بپردازد.

رئیس قوه مقننه کشورمان ادامه داد: شهید مدرس تاکید کرد که ابداً از یکدیگر نکته گیری نکنید و فرمود که اگر آقایان صلاح بدانند خوب است که نحوی رفتار کنند که خود را تقلیل نکرده و تکثیر کنیم و دسته دسته از خودمان جدا نکنیم.

وی با بیان اینکه شهید مدرس حزب بازی افراطی و باندبازی را عامل تفرقه می‌دانست و هشدار‌هایی به برخی احزاب همانند حزب دموکرات داده است، اظهار داشت: مدرس موافق حزب بود و مخالفت وی با باندبازی بود که در این باره می‌گوید متاسفانه در این ۲۰ ساله مشروطیت، حزبی ایجاد نشده و هر چه که بوده اسم بلارأس بوده و زود از بین رفته است که این یک بدبختی بوده که دامن جامعه را گرفته و بر هر ذی حسی لازم است که بذل جهد کرده و حزبی از روی عقیده و اساس به نام حزب وطنی تشکیل و در تشهید مبانی آن کوشش کند و من حاضرم عضویت چنین حزبی را قبول و به صورت اجماعی و هماهنگ به وطن و مردم خدمت کنیم.

لاریجانی با اشاره به اینکه برخی مشکلات در ایران ریشه صدساله دارد، افزود: پس از این همه سال ریشه یکی از مشکلات سیاسی امروز کشور همان است که مدرس آن روز نگران آن بود و رفع نشده است.

وی با بیان اینکه نکته ششم تفکر راهبردی مدرس در سیاست خارجی است، ادامه داد: شهید مدرس نماد مبارزه با استبداد داخلی رضاخانی و استعمارو سلطه اجانب بود و در این مبارزه گاهی یک تنه در برابر خصم ایستادگی کرد که ایستادگی وی در مقابل توافق وثوق الدوله، ایستادگی وی در برابر اولتیماتوم روس نمونه‌هایی از موثر بودن این شخصیت در صحنه‌های مهم سیاست داخلی و خارجی کشور را نشان می‌دهد.

رئیس نهاد قانونگذاری کشورمان اظهار داشت: شهید مدرس موسس تفکر مثاوقت سیاست و دیانت و تئوری توازن عدمی است و بیان کرد که من از هر کسی که بر ضدمان باشد، می‌ترسم و از هر دولتی که بخواهد ذره‌ای دخالت در امور ما انجام دهد، می‌ترسم و باید توازن عدمی را نسبت به همه مراعات کرد و نه توازن وجودی را.

وی با بیان اینکه شهید مدرس در استقامت و شجاعت در منافع ملت یکی از شاخص‌ترین رجال تاریخ ایران است و چند توصیه مهم در سیاست خارجی دارد، افزود: نخستین توصیه این بوده که، چون از ناحیه ما از لحاظ زیان سیاسی و پولیتیکی نیست، نسبت به سایر دولت‌ها به ویژه همسایگان لازم است همیشه در سیاست و اقتصاد روابط حسنه داشته باشیم و بلااستثناء از غرب و شرق تا شمال و جنوب؛ و در توصیه دوم مدرس پیشرفت پایدار ایران را در پرتو همبستگی جهان اسلام می‌دانست نه اینکه نسبت به تحولات جهان اسلام بی تفاوت باشد، بنابراین در ماجرای دخالت انگلیس در عراق نطق صریحی داشت و در آنجا گفت که بیشتر مسلمانان دنیا به ویژه ایرانیان قلبشان متوجه بین النهرین است و ما روحاً و جسماً، از هر جهت به آن زمین و اهالی آن علاقمند بوده و نسبت به دخالت انگلیس اظهار تنفر می‌کنیم.

لاریجانی ادامه داد: شهید مدرس در فتنه وهابیت و تخریب اماکن مقدسه در مکه و مدینه در سال ۱۳۰۴ سخنرانی و عنوان کرد که این اتفاقی که امروز رخ داده، ویرانه شهر مدینه و حرکت به سوی عراق برای ویرانی قبور ائمه اطهار، ضایعه بزرگی بوده و دستوراتی به دولت داد.

وی با بیان اینکه شهید مدرس در توصیه سوم، صحنه سیاستی بین المللی را صحنه قدرت طلبی و بی عدالتی می‌دانست، تاکید کرد: شهید مدرس مصلحت سیاست خارجی را حفظ ایران و منافع آن می‌دانست و فرمود: سیاست ایرانیان باید سیاست بز کوهی باشد، که سیاست بز کوهی این است که همیشه بین الطلوعین چرا می‌کند که به قدری هوا روشن باشد که علف را ببیند و به قدری روشن نباشد که صیاد او را صید کند، لذا سیاست ایرانیان باید به گونه‌ای باشد که زندگی کند، اما صیاد ما را صید نکند.

رئیس مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه توصیه چهارم شهید مدرس این بوده که پس از جنگ جهانی سیاست دنیا بر محور اقتصاد شده است و در کشور ما باید این اصل حاکم باشد، افزود: شهید مدرس می‌گوید که از ابتدای دوره چهارم مجلس که

در حقیقت پس از جنگ عمومی دنیاست، در تمام دنیا مسئله اقتصاد اهمیت فوق العاده پیدا کرده است، به ویژه در ایران و در میان عموم مردم و مجلس مسئله اقتصاد، اهمیت فوق العاده‌ای دارد و همیشه دولت‌هایی که تشکیل شد اهتمام داشتند که در این زمینه خدماتی ارائه دهند، اما متاسفانه تا امروز تمام آن به حرف گذشته است که نشان می‌دهد برخی بیماری‌های سیاستی در ایران به اندازه صدسال مزمن و توجه شهید مدرس به سمت گیری دنیا در دیپلماسی بر محور اقتصاد فوق العاده مهم است

لاریجانی با بیان اینکه نکته هفتم این بوده که شهید مدرس برای توسعه اقتصادی کشور چند محور قائل بود، ادامه داد: نخستین محور حراست از مالکیت بوده که شهید مدرس فرمود: آبادانی کشور و آبادانی در تولید مشروط به محترم شمردن حقوق کسی بوده که زحمت کشیده و محصول به دست آورده است.

وی تصریح کرد: دومین محور امنیت سرمایه گذاری و سومین مورد کاهش تصدیگری دولت است که شهید مدرس در این باره می‌گوید که برابر تجربیاتی که در کشور دیده ایم که شاید در ممالک دیگر نیز اینگونه باشد، این بوده که دولت نمی‌تواند ملاکی، تجارت، چهارپا داری و اتومبیل داری کند و تاکنون هر اقدامی در این زمینه انجام داده، ضرر کرده است.

رئیس نهاد قانونگذاری کشورمان با بیان اینکه چهارمین محور شهید مدرس برای توسعه اقتصادی کشور مساعدت دولت با سرمایه گذاری وطنی است، افزود: شهید مدرس در این باره عنوان می‌کند که عقیده من بر این است که باید ترغیب و تحریص که هر شخصی که پول دارد، کارخانه بسازد تا هم خودش منفعت ببرد و هم اهل ایران و از وی نباید مالیات گرفت، بلکه باید مساعدتی شده و اگر این فرد کمبودی دارد دولت باید به آن به عنوان قرض کمک کند.

وی با اشاره به اینکه پنجمین محور شهید مدرس برای توسعه اقتصادی عِرق ملی برای خرید کالای وطنی است، ادامه داد: شهید مدرس در جا‌های مختلف به این موضوع پرداخت و امام خمینی (ره) نیز در بخش‌های مختلف این موضوع را عنوان کرد که شهید مدرس لباس کرباس می‌پوشید.

لاریجانی با بیان اینکه ششمین محور برای توسعه اقتصادی از نظر شهید مدرس توسعه و توجه به صادرات است، اظهار داشت: شهید مدرس تاکید کرد که کشور ما محتاج است و باید صادرات آن افزایش یابد و از صادرات محصولات نباید گمرک بسته شده و باید اقدامی انجام داد که واردات بر صادرات افزایش نیابد.

وی با اشاره به اینکه یکی از توصیه‌های دیگر شهید مدرس توازن در بودجه است، افزود: شهید مدرس گفت: امروز که برنامه هیات دولت را آورده اند، بنده دو امر را تصدیق کردم، نخست اینکه مخارج کشور باید از داخل ممکلت تهیه شود و دیگری اینکه جلوی مخارج زائد گرفته شود که شهید مدرس با زندگی ساده خود این تفکر را راهبری می‌کرد.

رئیس قوه مقننه تاکید بر تولید مایحتاج کشاورزی در داخل و انتظام امور مالیاتی را از دیگر محور‌های مورد توصیه شهید مدرس برای توسعه اقتصادی عنوان کرد و ادامه داد: شهید مدرس فرمود که باید از تحمیل مالیات سنگین جلوگیری کرده و مالیات باید بر برج تحمیل شود نه بر حرج و مالیات باید بر عواید باشد نه بر مخارج و تا آنجا که ممکن است نباید از ارزاق عمومی همانند گندم، برنج، جو و... مالیات گرفت، اما از چای، بلورآلات، خرازی و بنزین باید مالیات اخذ شود.

وی با بیان اینکه دهمین محور شهید مدرس برای توسعه اقتصادی این بوده که دولت باید به دیون مردم متعهد باشد، تاکید کرد: شهید مدرس فرمود: دولت همانگونه که طلب‌های خود را دریافت می‌کند باید دیون خود را پرداخت کند و این مطلب اساسی است که سبب اطمینان خاطر مردم به دولت می‌شود.

لاریجانی با اشاره به اینکه سرمایه گذاری در صنایع یازدهمین محور مورد تاکید شهید مدرس برای توسعه اقتصادی کشور است، بیان کرد: شهید مدرس عنوان کرد که امروز باید در ذوب آهن و هواپیماسازی سرمایه گذاری شود که تفکر این مرد اصولی، دقیق و همه جانبه و آینده نگرانه بود و در بحث بودجه مدرس حرف دقیق خود را همراه با مزاحی در یکی از روز‌ها که رضاخان لایحه بودجه را به مجلس ارائه کرد، برای نعل اسب‌های قشون می‌خواستند چندین تن آهن از خارج وارد کنند و برای هر سرباز یک لحاف خریداری شود که شهید مدرس گفت: مخالف این موضوع هستم چرا که باید مشخص شود چه تعداد اسب کاری داریم و هر اسب چه تعداد نعل نیاز دارد و حساب آن معین شود و بی حساب و کتاب نمی‌توان آهن وارد کرد. ثانیاً آن زمانی که من در مدرسه حاج عبدالحمید قمشه طلبه بودم یک لحاف داشتم که زمستان‌ها رو انداز بوده و تابستان‌ها زیرانداز و پس از سه سال آن لحاف را به طلبه دیگری دادم، لذا سال قبل برای سربازان لحاظ خریدیم، بنابراین این لحاف‌ها چه شد که در ضمن سخنان مدرس چند نفر خندیدند و مدرس عنوان کرد نمی‌دانم چرا زمانی که صحبت از لحاف می‌شود همه می‌خندید؟ معلوم می‌شود که تمام دعوا‌ها بر سر لحاف است و لایحه سردار سپه رد شد.

رئیس مجلس شورای اسلامی با خواندن شعر این کاخ که می‌بینی گاه از تو گاه از من جاوید نخواهد ماند، خواه از تو خواه از من؛ که شهید مدرس در زمان دستگیری و تبعید شهید مدرس بر زبان وی جاری شده بود، تصریح کرد: بر روح بزرگوار این شهید درود می‌فرستیم که تفکری بنیادین برای مجلس به یادگار گذاشت که حفظ حرمت این شهید پیمودن راه آن است.