جنگ رسانه‌ای

روزنامه حمایت؛ محمدحسن قدیری ابیانه نوشت: اگر چه به لحاظ کاربردی، ریشه‌های «جنگ رسانه ای» را می‌توان همزمان با پیدایش رسانه‌ها بخصوص شبکه‌های مجازی و ماهواره‌ای جستجو کرد، اما این اصطلاح از جمله کلید واژه‌هایی است که زمان زیادی از مطرح شدن آن در سطح روابط بین الملل نمی‌گذرد. در منابع مرجع، جنگ رسانه‌ای عبارت است از «تضعیف کشور هدف و بهره گیری از توان و ظرفیت رسانه‌ها (اعم از مطبوعات، خبرگزاری ها، رادیو، تلویزیون، اینترنت، ماهواره‌ها و شبکه‌های اجتماعی) به منظور دفاع از منافع ملی کشور مهاجم.» از این منظر، جنگ رسانه‌ای را باید یکی از برجسته‌ترین مصادیق «جنگ نرم» (Soft War) و جنگ‌های جدید بین المللی برشمرد. بر این اساس، جنگ رسانه‌ای را می‌توان بخشی از «جنگ روانی» نیز دانست که حیطه کارکرد آن به وسعت عملکرد رسانه‌ها است. دلایل بسیاری وجود دارد که مؤید تأثیرات غیر قابل انکار رسانه‌ها در مدیریت و شکل دهی افکار عمومی است. جنگ‌هایی که در این میدان رخ می‌دهند، به وسیله تسلیحات جنگی و در معرکه کلید نمی‌خورند، بلکه از ناحیه تصوراتی رخ می‌دهند که رسانه‌های جمعی به مردم القاء می‌شود، چراکه رسانه‌ها در شکل دادن به تصورات مردم و هدایت افکارعمومی نقش تعیین کننده‌ای دارند. به بیان دیگر، این افکار عمومی مهندسی شده توسط رسانه‌ها هستند که در جنگ پیروز می‌شوند و هنگامی که قواعد جنگ بر پرپایه شانتاژ و سمپاشی بنا شود، «حقیقت»، اولین قربانی است. ​​​​​​​با این مقدمه باید گفت که جنگ رسانه‌ای در همه جبهه‌هایی که تاکنون علیه جمهوری اسلامی گشوده شده، بکار گرفته شده، ولی با توجه به جنگ اقتصادی که در حال حاضر علیه کشورمان ساری و جاری است، از اهمیت ویژه و بسزایی برخوردار است. به فرموده رهبر حکیم انقلاب: «امروز نظام اسلامی با یک جنگ همه جانبه اقتصادی مواجه است که از یک اتاق جنگ و با دقت و اهتمام کامل هدایت می‌شود، اما در کنار این جنگ، یک جنگ مهم رسانه‌ای و تبلیغاتی نیز در جریان است که بیشتر اوقات از آن غفلت می‌شود. این جنگ رسانه ای، از قبل هم وجود داشته، ولی اکنون شدت آن بیشتر شده است. اهداف این جنگ رسانه ای، ایجاد اضطراب، یأس، ناامیدی و احساس بن بست و بدبین کردن مردم نسبت به یکدیگر و نسبت به دستگاه‌های مسئول و همچنین بیشتر و بزرگ‌تر نشان دادن مشکلات اقتصادی در ذهن جامعه است.» (۱۵ شهریور ۹۷) کشوری که از قابلیت بهره گیری از ابزار کنترل و مدیریت انگاره‌های ذهنی برخوردار باشد، می‌تواند پشت دشمن را به خاک بمالد و نیرو‌های خودی را در جبهه دفاع از اهداف خود سازماندهی کند. از این رو، قدرت‌های سلطه گر برای تحقق اهداف امپریالیستی خود، به کارکرد مؤثر رسانه‌ها در جنگ و طرح ریزی جنگ رسانه‌ای یا جنگ نرم توجهی جدی دارند. رسانه‌ها می‌توانند حقایق را وارونه نمایش دهند، کتمان کنند، تحریف یا سانسور کنند و یا با انعکاس برخی اخبار واقعی و غیر واقعی به تهییج و تحریک افکار عمومی بپردازند. در این خصوص به دو نمونه اشاره می‌شود. ۱. صادرات نفت ایران در شرایط غیر تحریمی به ازای هر نفر در هر ماه، کمتر از یک بشکه است (۸۵ صدم). درآمد پیش بینی شده سال جاری برای درآمد نفت، گاز و میعانات گازی حدود ۹۶ هزار میلیارد تومان پیش بینی شده که سهم هر ایرانی، حدود ۱۰۰ هزار تومان است. این در حالی است که تبلیغات رسانه‌ای دشمن اینچنین به مردم وانمود می‌کند که درآمد‌های نفتی به ازای هر نفر در هر ماه، ده‌ها و یا صد‌ها میلیون تومان است. ۲. چنین تصور غلطی در خصوص میزان اختلاس‌ها و در نتیجه نسبت دادن انفعال به دستگاه‌های ذیربط نیز وجود دارد. مثلا ۳ هزار میلیارد تومان اختلاس، یعنی کمتر از یک ماه یارانه سوخت. این در حالی است که عامل این اختلاس هم اعدام و بیش از این مبلغ مصادره و به بیت المال بازگشت، اما رسانه‌های ضد انقلاب با سوار شدن بر موج شایعاتی که خود ایجاد کرده اند، مدعی شده اند که خوردند و بردند! این بزرگنمایی که متاسفانه در بین برخی از افراد جامعه دیده می‌شود، موجب مطالباتی می‌شود که اصولا قابل تحقق نیست و لذا زمینه سوء ظن، بی اعتمادی و بدبینی را نسبت به مدیریت‌ها و حتی نسبت به کارآمدی نظام فراهم می‌آورد. از سوی دیگر، این القائات باطل در بستر جنگ نرم، آسیب‌های اجتماعی مثل تن پروری را شکل می‌دهد و مطالبه گری را دامن می‌زند. واقعیت این است که با اتکا به درآمد‌های نفتی و منابع طبیعی نمی‌توان نیاز‌های کشور را مرتفع کرد، لذ همه اقشار موظف اند بر کار و تلاش خود تکیه کرده و از اسراف در مصرف خودداری کنند. از سوی دیگر، وجود این تصورات غلط، زمینه ساز تاثیرگذاری جنگ رسانه‌ای دشمن است تا تصویر غلطی از آینده را در برابر مردم شکل دهند، حال آنکه واقعا بن بستی در حل مشکلات جاری کشور وجود ندارد. اگر مسئولین اجرای اقتصاد مقاومتی را سرلوحه امور خود قرار دهند و با امید به آمریکا و غرب، فرصت سوزی نکنند، محور‌هایی که رهبر حکیم انقلاب به عنوان شعار سال در سال‌های اخیر اعلام کرده اند، وجهه همت خود قرار دهند، وضعیت به سرعت بهبود می‌یابد و گره‌ها یکی پس از دیگری باز می‌شوند. درست است که با یک جنگ اقتصادی و رسانه‌ای مواجهیم، اما روی دیگر ماجرا این است که دشمنان ما از فرط ضعف و ناتوانی به جنگ در این عرصه روی آورده اند. آمریکا امروز به یک کشور ابربدهکار تبدیل شده، با چالش‌های حاکمیتی و مشروعیت عمومی مواجه است و در چنبره مشکلات داخلی و خارجی گرفتار آمده است در حالی که کشورمان چالش‌ها و تهدیدات بسیار بزرگتری را با موفقیت از سر گذرانده است. این‌ها واقعیت‌هایی هستند که توپخانه رسانه‌ای دشمن آن را هدف قرار داده و می‌کوشد که آن‌ها را وارونه جلوه دهد. از این رو، ارتقاء آگاهی رسانه‌ای جامعه و آشنا ساختن مردم با روش‌های پیچیده نظام سلطه در این حوزه، می‌تواند سد بزرگی در برابر توطئه‌ها ایجاد کرده و ملت ایران را همچون دیگر عرصه ها، از این میدان پیروز خارج سازد.