سفیران ایران به کدام کشور‌ها رفته‌اند؟

صبح نو: در هفته‌های گذشته علاوه بر خود رییس‌جمهوری که برای رایزنی به کشور‌های سوئیس و اتریش سفر کرد، حداقل چهارنماینده رسمی (آقای ولایتی، خانم جنیدی، خانم ابتکار و آقای سرمدی) از طرف ایران، به کشور‌های روسیه، هلند، مالزی و کشور‌های آمریکای جنوبی سفر کرده‌اند. اما علت این سفر‌ها چیست؟

به گزارش شینهوا، این هیأت شامل مقامات ارشد وزارت امور خارجه آمریکا در یک سفر سه روزه به عربستان سعودی رفته و با مقامات این کشور برای هماهنگ کردن فشار بیشتر بر ایران، رایزنی کرده است که شامل راه‌های جدید برای پایان دادن به آنچه واشنگتن تأمین مالی تروریسم از سوی تهران می‌خواند، می‌شود. مقامات سعودی و آمریکایی از جمله درباره وضعیت بازار جهانی نفت در آستانه اعمال تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران رایزنی داشته‌اند.

از سوی دیگر؛ یک مقام وزارت خارجه آمریکا که خواست نامش فاش نشود، اعلام کرد پمپئو در اجلاس ناتو، ضمن تأکید بر تشدید فشار‌ها علیه ایران، با وزرای کشور‌های انگلیس، فرانسه و آلمان پیرامون ایران گفتگو کرد تا در مورد منابع نفتی جایگزین اطمینان‌خاطر دهد.

فشار‌هایی به دوحه برای همراهی با محاصره اقتصادی پیش از این هم یک رسانه عرب‌زبان با اشاره به تشدید فشار‌های آمریکا بر دوحه برای پیوستن به جبهه ضد ایران خبر داده بود، مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا به محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر خارجه قطر گفته که دونالد ترامپ، رییس جمهوری آمریکا خواستار حل بحران است و قطر باید به ائتلاف آمریکا که قصد محاصره ایران و اعمال تحریم‌های اقتصادی سخت ضدآن دارد، بپیوندد.

گام‌های دیپلماسی ایران پس از خروج آمریکا از برجام در ۱۸ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۷ بود که جمهوری اسلامی ایران و به خصوص دستگاه دیپلماسی و وزیر امور خارجه تحرکات وسیعی را درخصوص آشکار کردن عدم اجرای تعهدات یک طرفه ایالات متحده در تماس با سایر دولت‌ها آغاز کرد، در ابتدا آقای محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه سفری را به پکن، مسکو و سپس به بروکسل داشت و در بروکسل با فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و سه وزیر خارجه کشور‌های انگلستان، فرانسه و آلمان دیدار کرد. متعاقب آن اجلاس آخر سران شانگ‌های در چین که ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران شرکت کرده بودند هم فرصت مناسبی بود برای اینکه در این خصوص با رؤسای جمهوری چین و روسیه مذاکرات مفصلی صورت گیرد.

سفیران دولت پس از آن مقرر شد به موازات مذاکرات اروپا برای مقابله با اقدامات دیپلماتیک آمریکا، فرستادگانی از سوی رییس‌جمهوری ایران با سفر به کشور‌های مختلف پیام‌های رییس‌جمهوری درباره خروج غیرقانونی آمریکا از این توافق را به مقامات این کشور‌ها ابلاغ کنند. چنانکه چین، روسیه، هند و بلژیک از جمله مقاصد این رایزنی‌ها بودند. با این حال این رایزنی‌ها در سفر‌های دیپلماتیک ظریف خلاصه نشد و هر یک از اعضای دولت و نهاد‌های مرتبط با آن در جایگاه فرستادگان ویژه‌ای قرار گرفتند که مأموریت ابلاغ پیام برجامی دولت ایران را برعهده گرفتند. در همین راستا خانم معصومه ابتکار، معاون رییس‌جمهوری در امور زنان و خانواده که از جایگاه فرستاده ویژه روحانی به مالزی و اندونزی سفر کرده بود، در دیدار با مقام‌های عالی و اجرایی این دو کشور به اقدامات غیرقانونی و خارج از عرف بین‌الملل آمریکا در برخورد با مسأله برجام اشاره کرد و خواستار همکاری آن‌ها در راستای حفظ صلح و توسعه روابط سیاسی و اقتصادی متقابل شد.

سید کمال خرازی هم به کشور‌های اسپانیا، واتیکان، ایتالیا و آلمان سفر کرد. آقای غلامرضا انصاری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر خارجه نیز به برزیل و شیلی سفر و پیام‌های روحانی را به همتایان خود منتقل کرد. پیش از این آقای محمد شریعتمداری، وزیر صنعت، معدن و تجارت در سفر اوایل ماه جاری به عمان و در سفر اخیر خود به ترکیه که به بهانه تحلیف ریاست جمهوری رجب طیب اردوغان انجام شد، همین مأموریت را برعهده گرفت. همچنین سفر‌های خانم لعیا جنیدی، معاون حقوقی رییس جمهوری به هلند و آلمان، آقای رضا اردکانیان، وزیر نیرو به ارمنستان و گرجستان، آقای مرتضی سرمدی، قائم‌مقام وزیر امور خارجه به کوبا، بولیوی، اوگاندا و ونزوئلا از جمله سفر‌هایی بودند که در همین راستا انجام شدند.

همچنانکه آقای بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه در مصاحبه به «صبح‌نو» درباره این سفر‌ها گفته بود: «بعد از خروج غیر قانونی و یک‌جانبه آمریکا از برجام، چنین تصور شد که توسط رییس‌جمهوری مجدداً مواضع ایران نسبت به برخی مسائل برای برخی از رؤسای کشور‌های جهان تشریح شود لذا در سطوح مختلف جمهوری اسلامی ایران اقدام به انجام این مهم داشت و با توجه به نوع کشور‌ها و نوع روابط و دیگر ملاحظات فنی که می‌توانست مطرح باشد و سرعت تحولات این مهم در اشکال مختلفی صورت گرفت. بخشی از این پیام‌ها توسط رؤسای نمایندگی ایران برای همتایان ریاست جمهوری اسلامی ایران در کشور‌های مختلف طی ملاقات‌هایی تحویل شد، در بخشی دیگر قرار شد برخی از مقامات وزارت خارجه و دیگر مقامات کشور با سفر به کشور‌های مشخصی پیام‌های ریاست جمهوری را به همتایان خارجی ایران ارائه کنند و بخشی از این رسالت و این نهضت دیپلماتیک تاکنون انجام شده و برخی دیگر در حال انجام است و در آینده نزدیک به انجام خواهد رسید.»

اهمیت استراتژیک روسیه و چین در دور تازه این سفر‌ها هم آقای علی‌اکبر ولایتی در ۲۰ تیرماه به روسیه سفر کرد تا درباره دو مسأله تحریم‌ها و نقض تعهدات صحبت کند، اما آنچه باعث پوشش گسترده رسانه‌ای سفر مشاور امور بین‌الملل مقام معظم رهبری و در واقع فرستاده ویژه ایران به روسیه شد ماهیت استراتژیک روابط تهران و مسکو بود. ایران و روسیه همکاری‌های بسیاری در منطقه و حتی سازمان‌های بین‌المللی دارند و مسکو همراه روز‌های سخت و تحریم‌های ایران است که به گفته ولایتی «فقط رابطه استراتژیک و بلندمدت می‌تواند چنین همکاری‌هایی را توجیه کند.» به همین دلیل نیز یکی از مسوولان بلندپایه به عنوان فرستاده دولت ایران به روسیه فرستاده شد تا برای افزایش سطح ارتباطات دو کشور به‌ویژه در زمینه اقتصادی گفتگو کند. حال قرار است تا ولایتی در دومین مقصد خود به دیدار چین، دوست دوران سخت ایران برود.

این سفر‌ها که حالا یکایک اعضای کابینه روحانی و دیگر مسوولان نهاد‌های عالی کشورمان را در جایگاه فرستادگان ویژه ایران برای همراه کردن کشور‌های جهان در جبهه رویارویی با تحریم‌های آمریکایی قرار داده؛ یک ابتکار دیپلماتیک از سوی دستگاه دیپلماسی کشور یکی از عملگرایانه‌ترین سیاست‌هایی است که دنبال می‌شود سیاستی که با توافق تمامی مقام‌های عالی کشور در جهت تبیین آخرین مواضع ایران بعد از خروج آمریکا از برجام صورت پذیرفت و به نظر می‌رسد دیگر اعضای دولت و حتی وزرای خارجه اسبق هم به اقتضای شرایط برای عملی کردن آن به همکاری آمده‌اند.

تلاش‌های آمریکا برای تحدید ایران آمریکا بعد از خروج از برجام با اعزام نمایندگان ویژه به کشور‌های مختلف تلاش کرد تا بتواند علاوه بر همراه کردن دولت‌های دیگر، فضای افکار عمومی را هم در اختیار بگیرد. چنانکه علاوه بر سفر مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا به امارات و رایزنی با شیخ محمد بن زائد آل نهیان، ولیعهد ابوظبی درباره راه‌های مقابله با ایران، روز پنج شنبه یک مقام وزارت امور خارجه آمریکا از لابی‌گری هیأتی آمریکایی برای افزایش فشار بر ایران در سفر به کشور‌های منطقه خبر داد و گفت که این هیأت برای ایجاد اقدامات هماهنگ علیه ایران به کشور‌های حاشیه خلیج فارس از جمله عربستان سعودی و بحرین سفر داشته است.