طیب نیا مقصر اصلی وضعیت آشفته کشور درباره FATF است

سرویس اقتصادی فردا: در مورد موضوع اف‌ای تی اف که درباره ان بسیار صحبت می‌شود عموما کلماتی که در رسانه‌ها از سوی موافقین مقوله اف‌ای تی اف گفته می شود فاقد صحت کافی است. اطلاعات پایه در این زمینه وجود ندارد. مثلا ارجاع می‌دهم به صحبت‌های آقای کواکبیان در مجلس که در موضوع سی اف تی و کلا اف‌ای تی اف صحبت می‌فرمودند نشان می‌داد حداقل در این زمینه اطلاعات کافی ندارند و اکثر موافقین دیگر هم همین طور. عرض می‌کنم آیا اف‌ای تی اف یک کنوانسیون است یا یک پیمان؟ هیچ کدام از این‌ها نیست.

یک نهاد مشاوره‌ای بین المللی است که ابتدا برای مبارزه با پولشویی تشکیل شد و کم کم وظایف مبارزه با اشاعه، مبارزه با تحریم‌های تروریسم اضافه شد. آیا ۱۹۸ عضو دارد؟ نه اف‌ای تی اف کلا ۳۵ تا کشور عضو دارد. دو تا نهاد عضو دارد و دو تا نهاد ناظر، کشور ناظر که اسرائیل و عربستان هستند. تعدادی هم نهاد‌های همکار هستند.

پس بقیه کشور‌ها با اف‌ای تی اف چه می‌کنند. در واقع اف‌ای تی اف نقش ارزیاب ریسک‌ ای ام ال ا تحریم‌های تروریسم را دارد. در واقع یک نهاد ارزیاب مشاوره‌ای.

موضوع بعدی اینکه آیا کسی یا از کسانی که مخالف مقوله اف‌ای تی اف هستند، لزوما مخالف همکاری و تعامل با اف‌ای تی اف هستند؟ خیر. موضوع اصلی موضوع اکشن پلنی است که ما با اف‌ای تی اف دولوپ کردیم.

هر کشوری که در واقع در بیانیه اسمش می‌آید یک برنامه اقدامی را با همکاری خود آن کشور ایجاد می‌کند. حالا در مورد کلمه همکاری صحبت بسیار است. با همکاری خود آن ایجاد می‌کند و این اکشن پلن را روی آن ایجاد می‌کند که این از اقدامات متقابل اف‌ای تی اف خارج شود. حالا از بیانه در ادامه خارج شود. هر کشوری اکشن پلن خود را دارد. مثلا اسرائیل اکشن پلن خود را دارد پاکستان اکشن پلن خود را دارد. ایران هم اکشن پلن خود را دارد.

کسانی که مخالف مقوله اف‌ای تی اف هستند بدوا مخالف اکشن پلنی هستند که ما با اف‌ای تی اف دولوپ کردیم به خاطر اینکه این اکشن پلن خیلی تلخ و سخت و بی ارتباط با منافع ملی ایران است. می‌دانید روند قانونی هم طی نشد. یعنی با وجود اینکه بار‌ها وبار‌ها درباره اکشن پلن از کلمه تعهد سیاسی سطح بالا و امثال این‌ها صحبت شده کاملا می‌توانید این را آینه وار در بیانیه عمومی اخیر اف‌ای تی اف ببینید.

در واقع آقای طیب نیا زیر این امضا انداخته و تعهد را راسا از طرف ۸۰ میلیون ایرانی انجام داده اند و این در واقع برنامه کاملا تعهداور و نه در مجلس تصویب شد و نه در شورای نگهبان. اجزایی که باید می‌شد را ناچارا به مجلس اوردند بخش‌های اصلی را بدون تایید مجلس و شورای نگهبان برخلاف قانون اساسی تعهد کرده و اجرا کرده اند. این اشکال قانون اساسی دارد. به لحاظ حقوقی این اکشن پلن رد است.

موضوع دوم این که تصور می‌شود نگرانی اصلی درباره این است که پول را چه شکلی به حزب الله و حماس برسانیم خیلی مسائل کوچکی هست. ما خیلی نگرانی‌های جدی تری داریم. بخشی از این نگرانی بر می‌گردد به موضوع شناخت ذینفعان. در زیر ساخت شناخت ذینفعان آن نهادی که ایجاد می‌شود موطف است هم طی اکشن پلن و هم ذیل فصل اینترنشنال کورپریشن موطف به گزارش دهی به طرف مقابل در تراکنش‌های ریالی است. مثلا می‌پرسد فلان تراکنش مابین فلانی و فلانی چگونه است ما باید پاسخ دهیم، مثلا ترکیه یا اذربایجان (اسرائیل و یا آمریکا) سوال می‌پرسند و ما موظف هستیم پاسخ دهیم و برای آن‌ها توضیح دهیم که این به چه صورت است.

ممکن است گفته شود ما دروغ می گوییم یا از طرفی ممکن است گفته شود ما هم از طرف مقابل می‌پرسیم و از ان اطلاعات استفاده می‌کنیم، مثلا برای مقابله با منافقین و داعش. ولیکن حقیقتی که وجود دارد اگر ما خلاف بگوییم، با توجه با اینکه بر لبه اقدامات متقابل هستیم همه بلایی ممکن است بر سرمان بیاید، اما وقتی طرف مقابل خلاف می‌گوید و در بیانیه هم نیست عملا هیچ ریسکی برایش وجود ندارد. ما برای این موضوع نگرانی جدی داریم. اولا باعث می‌شود تحریم‌های مصداقی آمریکا دقیق و گزنده شود و اثرش بر اقتصاد ایرن زیاد شود. چون به آن اطلاعاتی می‌دهد که توان ایران، برای دور زدن و یا بی اثر کردن تحریم‌ها را تقریبا به صفر نزدیک می‌کند. از طرف دیگر نگرانی بزرگتر این است. الان که تحریم امریکا بر می‌گردد یک ذره بینی در اختیار امریکایی‌ها هست که از طریق آن می‌تواند به راحتی اطلاعات ما را از خود ما بگیرد. به راحتی همه می‌دانند که با نهاد‌های تحت تحریم آمریکا احتمالا مورد شناسایی آن قرار بگیرد و آمریکایی‌ها به راحتی می‌توانند، آن را بشناسند؛ بنابراین خیلی از نهاد‌های خصوصی، داخلی، افراد خصوصی داخلی از هر نوع همکاری با نهاد‌های تحت تحریم امریکا سرباز می‌زنند.

وقتی می‌گوییم نهاد تحت تحریم آمریکا حالا که آمریکا از برجام به لحاظ سیاسی خارج شده داریم درباره همکارری با بانک مرکزی و با وزارت نفت صحبت می‌کنیم. در واقع اف‌ای یو و اف‌ای تی اف باعث می‌شود که تحریم‌ها تا حد زیادی داخلی شوند. پس دو نگرانی داریم، دقت تحریم‌های امریکا زیاد شود و دوم تحریم‌های امریکا داخلی سازی شود، خصوصا امروز که امریکا به لحاظ سیاسی ونه فنی از برجام خارج می‌شود. موضوع دیگری که وجود دارد، در موضوع تامین مالی تروریسم در واقع اخرین بند که رفت مجلس و جزو چیز‌هایی بود که دولت به مجلس داد چون از ۴۰ و چندتا ۳۷ تایش را دولت خودش اجرا کرد.

در مورد موضوع سی اف تی که مبارزه به تامین مالی تروریسم پیوستن و الحاق به مبارزه با تامین مالی تروریسم که دو ماه مسکوت ماند چه نگرانی در این مورد داریم. مساله اول این است که مصداق تروریسم چه هست. وقتی می‌گوییم مصداق چیست نگران این هستیم که در مورد حزب الله لبنان و یا حماس صحبت شود؟ نه! باز هم از این مهم‌تر وجود دارد. نگرانی جدی داریم در مورد اینکه نهاد‌های رسمی و مشروع خودمان در این بازی در واقع به نهاد تروریستی تبدیل شود.

مثلا همین الان سازمان صنایع دفاع ما که سازمان رسمی و قانونی و مشروع در تحریم‌های سازمان ملل اس و درست است که به خاطر تروریسم نیست، اما هیچ دلیلی ندارد که در این مساله، تروریسم وارد نشود. خیلی از نهاد‌های رسمی دیگر مثل سپاه قدس و نهاد‌های دیگری که می تواند اصلا ربطی به نهاد نظامی هم نداشته باشد و در آخر این لیست هم ممکن است حزب الله و حماس و .... باشند.

ممکن است که گفته شود که ما خودمان مصداق را تعیین میکنیم. مساله‌ای که وجود دارد این است که در کنوانسیون به صراحت در بند ۶ توضیح داده شده به اینکه امکان هیچ نوع تحفظی به دلیل قومی و سیاسی و ... وجود ندارد و با این که دولت این تحفظ را نوشته در بیانیه تفضیلی، اما این معنا ندارد و به لحظا حقوقی رد است، چون در داخل خود کنوانسیون این عدم تحفظ نوشته شده است.

ممکن است گفته شود این در چارچوب حاکمیت ما است و اعمال نمی‌کنیم. بله! شما به یک کنوانسونی ملحق شده اید فرضا اعمال هم نمی‌کنید حالا امکانی را ایجاد کرده اید که طرف بیرونی در مجامع بین المللی شکایت کند بابت عدم اعمال این موضوع. ممکن است گفته شود هر موقع لازم نباشد از آن بیرون می‌آییم. دکمه‌ای نیست این بیرون آمدن. شما هر زمانی که بخواهید بیرون بیایید یک سال بعد تازه خروجتان نافذ می‌شود و چیزی است که به صراحت در کنوانسیون گفته شده است.

ممکن است گفته شود نیازمند معاضدات قضاییبین شکور‌ها است که کسی بتواند از ما شکایت کند. اینجا در کنوانسیون این بحث توضیح داده شده است به اینکه خود این قانون نقش یک قرارداد معاضدت داخلی در شرایطی که قرارداد معاضدتی وجود نداشته باشد، ایفا می‌کند و در واقع این موضوع سی اف تی را هر کس که بخواند متوجه می‌شود که منظور چیست و هدف چیست.

در واقع در وضع بازمذاکره در اکشن پلی اف‌ای تی اف هستیم به دو دلیل. اولین به این دلیل که خلاف قانون اساسی بوده. آقای طیب نیا که امضا کردند و مقصر دو قطبی موجود و کسی که هم موافقین و هم مخالفین اف‌ای تی اف بایستی ان را مقصر موضوع بدانند و ان راباید بازخواست کنند اقای طیب نیا هستند و نکته دیگر اینکه این مربوط به خروج پیش از امریکا از برجام بوده.

چرا یک دولت قانونی بایستی پولشویی انجام دهد؟ به خاطر تحریمها است. وقتی تحریم‌های امریکا برگشته طبعا این نهاد مشاوره‌ای موظف است راه حلی در این اکشن پلن طراحی کند که درواقع یک ابزار ضعف در مقابل تحریم‌ها نباشد. پس خواسته ما از اف‌ای تی اف و پیشنهاد ما به موافقین ببه تعامل با اف‌ای تی اف این است که آن‌ها هم به ما بپیوندند و همراه با هم تقاضای بازمذاکره روی اکشن پلن اف‌ای تی اف با توجه به شرایط جدید بعد از خروج اقای ترامپ از برجام را داشته باشیم.

این متن، متن پیاده شده و ویراسته سخنان دکتر مجید شاکری اقتصاددان است .