وقتی خشت اول کج باشد
حکایت این روزهای برجام حکایت جالبی است برای آنها که گوش‌ها و چشم‌های‌شان بسته نشده است.
روزنامه وطن امروز، عباس شریفی: حکایت این روزهای برجام حکایت جالبی است برای آنها که گوش‌ها و چشم‌های‌شان بسته نشده. داستانی که بتدریج باید به قصه‌ای برای شب‌های کودکان تبدیل شود. قراردادی بین‌المللی که هر از گاهی و در فواصل مشخص تبدیل به خبر اول دنیا می‌شود. در داخل، اما مساله جالب‌تر می‌شود. همان‌ها که روزی جوابی برابر نقد‌ها نمی‌یافتند و با نسبت دادن لرزیدن، مخالفان‌شان را به جهنم حواله می‌دادند امروز با چشم‌هایی خیره به دستان ترامپ در بازه‌های زمانی مشخص، مواضعی لرزان در زمین سیاست می‌گیرند. اخیرا معاون حقوقی و بین‌المللی وزیر امور خارجه با اشاره به اینکه در چند روز آینده (دیروز جمعه) باید رئیس‌جمهور آمریکا بار دیگر طبق برجام، تعلیق تحریم‌ها علیه ایران را تمدید کند، اما برخی احتمال‌ها مبنی بر این است که این کار توسط ترامپ انجام نمی‌شود، گفته است: ممکن است جامعه بین‌الملل در چند روز آینده به این نتیجه برسد که آمریکا از برجام خارج شود. جامعه بین‌الملل باید برای این مرحله آمادگی داشته باشد. عراقچی همچنین افزوده است: حرکت آمریکا در راستای از بین بردن برجام است. ما در ایران برای هر سناریویی آمادگی داریم.
بعید است مخاطب چنین سخنانی جامعه جهانی باشد، چرا که قبل از مواضع مذاکره‌کننده ارشد ایران، متن برجام برای جامعه جهانی اهمیت دارد و بعید است جامعه جهانی بخواهد رفتار خود را با حرف‌های آقای عراقچی تنظیم کند. گذشته از این درد سناریو‌های تاثیرگذار آقای عراقچی برابر تحریم‌های مکرر ایالات متحده هنوز بر پیشانی ترامپ سنگینی می‌کند و جامعه جهانی طاقت عکس‌العمل بعدی را هنوز پیدا نکرده است! این اظهارات جز کاهش میزان تاثیر سیاسی و دامنه کنشگری ایران دستاورد دیگری نخواهد داشت. محل رجوع اختلاف‌ها پیرامون برجام را نباید در رفتار جلوی دوربین‌ها جست‌وجو کرد، بلکه باید دید متنی که با هزار بزک کردن به کشور تحمیل شده، چه تعهداتی را برای طرف مقابل ایجاد کرده تا از عدم انجامش ناراحت باشیم. مطابق برجام ما با ۳ استاندارد در برجام مواجهیم: استاندارد اول: برجام قصد رفع همه تحریم‌ها را ندارد با اینکه رئیس‌جمهور با وعده رفع همه تحریم‌ها توانست اقبال مردم را به سمت خویش بکشاند و بار‌ها بعد از ریاست‌جمهوری نیز با صدای رسا برجام را موجب لغو همه تحریم‌ها دانست، اما طرف مقابل، به هیچ‌وجه این خواسته را برای روحانی فراهم نکرد و این نکته با
کمال ظرافت در متن برجام تعبیه شد: (بخشی از مقدمه برجام) This JCPOA will produce the comprehensive lifting of all UN Security Council sanctions as well as multilateral and national sanctions related to Iran's nuclear programme, including steps on access in areas of trade, technology, finance and energy. این برجام موجب لغو جامع همه تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد و همچنین تحریم‌های چندجانبه و ملی مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران و نیز شامل گام‌هایی برای ایجاد دسترسی در حوزه‌های تجارت، فناوری، مالی و انرژی خواهد شد؛ و اینگونه در مقدمه برجام خیال ایران از عدم رفع تحریم‌های ... سته‌ای راحت شد، اما آیا این به معنای رفع شدن همه تحریم‌های هسته‌ای است؟ پاسخ روشن است. (بند ۲۴ برجام) The E۳/EU and the United States specify in Annex II a. full and complete list of all nuclear-related sanctions or restrictive measures and will lift them in accordance with Annex V. اتحادیه اروپایی، کشور‌های آلمان، انگلیس و فرانسه و نیز ایالات متحده فهرست کامل و جامعی از تحریم‌ها یا اقدامات محدودیت‌ساز مرتبط با هسته‌ای را مشخص
میکنند و آنها را منطبق با پیوست ۵ لغو خواهند کرد. طرف مقابل حتی حاضر به رفع همه تحریم‌های هسته‌ای نیز نمی‌شود و اتفاقی به مراتب بدتر رقم می‌خورد. طرف مقابل قضیه را برای همیشه تمام می‌کند و صراحتا اعلام می‌کند منظورش از تحریم‌های هسته‌ای، همان‌هایی است که در این برجام مشخص کرده. این بدان معناست که طرف مقابل روی تحریم‌هایی که مایل است رفع کند نام «مرتبط با هسته‌ای» گذاشته و آنها را که بخش اندکی از تحریم‌های ایران محسوب می‌شوند به اسم «تحریم‌های جامع مرتبط با هسته‌ای» جا زده است. کل تحریم‌هایی که آمریکا در برجام متعهد شده اجرای‌شان را متوقف کند، تنها بخش‌های اندکی از تحریم‌های آمریکا (چه قوانین کنگره و چه دستورات اجرایی رئیس‌جمهور) را شامل می‌شود. مراجعه به لیست موارد یادشده نشان می‌دهد بخش‌های بسیار زیادی از قوانین تحریمی آمریکا، اصلا در این لیست وجود ندارد. بر همین مبنا، کل امتیاز داده شده به ایران در حوزه تحریم‌های این توافق، از طرف مقامات آمریکایی به معنای حفظ کامل ساختار تحریم‌های آمریکا و تنها ارائه یک تخفیف تحریمی به ایران بیان شده است. مثلاً از کل قانون تحریمی CISADA (یکی از ۴ قانون مهم تحریم
ایران) تنها بخش ۱۰۴ (c) (۲) (E) (ii) (I) که هیچ ارتباطی به تحریم‌های اقتصادی کشور ندارد جزو لیست تحریم‌های مورد بحث (تعلیق) در برجام ذکر شده و باقی بند‌های این قانون (یعنی بیش از ۹۹ درصد آن) بدون هیچ تغییری (حتی تعلیق موقت) برقرار باقی خواهد ماند؛ این موضوع موجب می‌شود تحریم‌های مختلف مندرج در این قانون (مانند تحریم سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز و تحریم‌های مالی بانکی ذکر شده در آن) مانند قبل از توافق بدون هیچ تغییری ادامه داشته باشد. یا از کل قانون NDAA ۲۰۱۲ فقط ۲ بخش ۱۲۴۵ (d) (۱) و ۱۲۴۵ (d) (۳) در لیست مورد نظر برجام ذکر شده است که با توجه به نیامدن بخش ۱۲۴۵ (d) (۴) اثربخش بودن توقف اجرای همان دو بخش نیز زیر سوال رفته است. همین مساله مهم راجع به ۲ قانون اصلی دیگر تحریمی آمریکا یعنی TRA و IFCA نیز صادق است و بر اساس برجام، آمریکا تنها به توقف اجرای چند بند از آنها متعهد شده است. بر این اساس برجام چیزی خارج از وضعیت موجود ندارد که بخواهیم برای شکوفایی‌اش منتظر باشیم و باید گفت: همه برجام همین است و نباید آینده‌ای اقتصادی فراتر از وضعیت امروز برایش متصور بود. استاندارد دوم: تحریم‌هایی که طبق برجام
برداشته می‌شوند براحتی قابلیت وضع مجدد خواهند داشت در ادامه صفحات اول (که مقدمه برجام محسوب می‌شود) آمده است: The E۳/EU+۳ and Iran commit to implement this JCPOA in good faith and in a. constructive atmosphere, based on mutual respect, and to refrain from any action inconsistent with the letter, spirit and intent of this JCPOA that would undermine its successful implementation. The E۳/EU+۳ will refrain from imposing discriminatory regulatory and procedural requirements in lieu of the sanctions and restrictive measures covered by this JCPOA. This JCPOA builds on the implementation of the Joint Plan of Action (JPOA) agreed in Geneva on ۲۴ November ۲۰۱۳. گروه ۱+۵ و ایران بر عهده می‌گیرند که این برجام را با حسن نیت و در فضایی سازنده، بر مبنای احترام متقابل اجرا کنند و از هرگونه اقدام مغایر با نص، روح و هدف برجام خودداری کنند. گروه ۱+۵ از تحمیل الزامات مقرراتی و آیین‌نامه‌ای تبعیض‌آمیز، به جایگزینی تحریم‌ها و اقدامات محدودیت‌سازی که مشمول این برجام می‌شوند، خودداری خواهند ورزید. این برجام بر پایه اجرای برنامه
اقدام مشترک (توافق ژنو) که در تاریخ ۳ آذرماه ۱۳۹۲ در ژنو مورد توافق قرار گرفت، استوار می‌شود. این بند‌ها برای ایران امیدوارکننده است و خبر از عدم بازگشت همان اندک تحریم‌های رفع‌شده می‌دهد، اما در بند‌های اجرایی برجام، تکلیف چگونگی رفع تحریم‌ها کاملا مشخص می‌شود. در بند‌های بعدی به وضوح ساختار ضعیف برجام خودش را نشان می‌دهد. ساختاری که تحریم‌های رفع شده را به مساله‌ای به نام «SDN list» گره می‌زند. در این لیست نام ۱۷۸ فرد و نهاد ایرانی آمده که افراد و نهاد‌های سایر کشور‌ها در صورت ارتباط مالی بی‌واسطه یا باواسطه با آنها از سوی آمریکا دچار تحریم می‌شوند. دقیقا همان کاری که آمریکا بعد از توافق ژنو با برخی بانک‌های خارجی انجام داد و به اصطلاح گربه را دم حجله برای سایر کشور‌ها کشت. (پاورقی ۱۶ ضمیمه ۲ برجام) Non-U.S. , non-Iranian financial institutions engaging in transactions with Iranian financial institutions (including the Central Bank of Iran) not appearing on the SDN List will not be exposed to sanctions as a. result of those Iranian financial institutions engaging in transactions or banking
relationships involving Iranian individuals and entities, including financial institutions, on the SDN List, provided that the non-U.S. , non-Iranian financial institution does not conduct or facilitate, and is not otherwise involved in, those specific transactions or banking relationships with the Iranian individuals and entities, including financial institutions, on the SDN List. موسسات مالی غیرآمریکایی، غیرایرانی که با موسسات مالی ایرانی (شامل بانک مرکزی ایران) که در فهرست SDN قرار ندارند، معامله انجام دهند، به دلیل فعالیت آن موسسات مالی ایرانی در نقل و انتقالات یا روابط بانکی با افراد و اشخاص حقوقی که در فهرست SDN نام برده شده‌اند، در معرض تحریم‌ها نخواهند بود، مشروط به اینکه موسسه مالی غیرآمریکایی، غیرایرانی نقل و انتقالات مشخص مزبور با افراد و اشخاص حقوقی ایرانی نام برده شده در فهرست SDN را انجام نداده باشد یا آنها را تسهیل نکرده باشد و به شکل دیگری در چنین روابط بانکی دخیل نبوده باشد. لیست تحریمی آمریکا یا همان SDN که شامل ۱۷۸ فرد و نهاد ایرانی از جمله سازمان صداوسیما و وزارت دفاع کشور است، خط
قرمزی است که همان اندک تحریم‌های رفع شده نیز در صورت نزدیک شدن خلاص‌شده‌ها به آن، دوباره بر خواهد گشت. این بدان معناست که تحریم‌ها ساختاری هوشمند پیدا کرده که هر روز دامنه خود را افزایش می‌دهد. موارد یادشده قرائت مورد قبول طرف مقابل از برجام را روشن می‌کند و ایران و همه کشور‌های درگیر برجام این قرائت را پذیرفته‌اند. استاندارد سوم: امکان وضع تحریم به هر بهانه‌ای غیر از هسته‌ای وجود دارد مطابق تأکید برجام قوانین تحریمی دیگر به قوت خود باقی است و رفع تحریم‌های ذکر شده اثری در اجرای سایر قوانین تحریمی ندارد. در بهترین حالت، طرف مقابل متعهد شده تحریم‌های اندکی را متوقف کند، اما تضمینی برای رفع قوانین تحریمی دیگر (بخش اعظم تحریم‌های آمریکا) نداده است. گفتنی است در بسیاری از موارد، حلقه‌هایی از زنجیره تحریم یک حوزه، در چند قانون مختلف آمریکا مورد تحریم واقع شده است و تا بر طرف نشدن بند‌های مربوط به آن در همه آن قوانین، برداشته شدن تحریم مربوط در یک قانون نمی‌تواند در عمل تغییری در تحریم‌های آن حوزه ایجاد کند. (پاورقی ۱۴ ضمیمه ۲ برجام) Unless specifically provided otherwise, the sanctions lifting described in
this Section does not apply to transactions that involve persons on the SDN List and is without prejudice to sanctions that may apply under legal provisions other than those cited in Section ۴. Nothing in this JCPOA reflects a. change in Iran's position on U.S. sanctions. لغو تحریم‌های شرح داده شده در این قسمت، نسبت به معاملاتی که در آنها اشخاص مندرج در فهرست SDN دخیل هستند، اعمال نمی‌شود و تاثیری در تحریم‌هایی که ممکن است تحت سایر مقررات غیر از مقررات مندرج در بخش ۴ اعمال شود، ندارد، مگر اینکه صراحتا به گونه دیگری مشخص شده باشد. هیچ چیزی در این برجام به منزله تغییری در موضع ایران درباره تحریم‌های آمریکا نیست. این بدان معنی است که اگر آمریکا تحریمی را با عنوانی جز هسته‌ای وضع کند، نقض برجامی صورت نگرفته است! حال با چنین برجام امضاشده‌ای می‌توان بهتر درباره کنش‌های ایالات متحده و عکس‌العمل ایران قضاوت کرد.
دیدگاه تان را بنویسید