نتایج یک توصیه راهبردی

سرویس سیاسی فردا؛ مهدی فضائلی*: مطابق اصول ۱۰۷،۱۰۸و ۱۱۱ قانون اساسی، خبرگان جایگاه خطیری در نظام جمهوری اسلامی ایران دارد. آنچه در دیدار اخیر اعضای این مجلس با رهبری مطرح شد و وظیفه جدید و بسیار مهم و راهبردی که رهبری بر دوش مجلس خبرگان گذاشتند، یعنی«نگاه کلان و راهبردی به انقلاب و مسیر انقلاب» صرف‌نظر از برخی مناقشات حقوقی(که در جای خود باید مورد بحث قرار گیرند) چند نتیجه مهم را می‌تواند در پی داشته باشد.

نخست، ارتقای قابل توجه در تراز این مجلس. رهبری با تعیین این مأموریت خطیر برای مجلس خبرگان که می‌توان آن‌را به نوعی مشارکت دادن خبرگان در یکی از مهم‌ترین وظایف رهبری دانست، سطح این مجلس را از یک مجلس مقطعی که فقط در بزنگاهی نقش آفرین می‌شود به مجلسی مستمراً فعال و اثربخش ارتقا دادند. ایجاد ورزیدگی و ژرف نگری بیشتر در خبرگان برای انجام وظایف خطیر این مجلس در بزنگاه‌های حساس آینده را می‌توان دومین نتیجه این مأموریت جدید دانست.

سومین و از جهتی مهم‌ترین نتیجه واگذاری چنین مأموریت خطیری را می‌توان برداشتن گامی مهم برای تحقق «دولت اسلامی» دانست. تشکیل «دولت اسلامی» سومین و یکی از مهم‌ترین و دشوارترین مراحل تکامل انقلاب اسلامی محسوب می‌شود. مرحله‌ای که به رغم گذشت حدود چهار دهه از انقلاب اسلامی، هنوز تا تحقق آن راهی دراز در پیش داریم. بنابر آنچه در منظومه فکری رهبری سراغ داریم، بدون تحقق دولت اسلامی، جامعه اسلامی هم تحقق نخواهد یافت و سبک زندگی نیز در مرحله گفتمان متوقف خواهد شد، لذا تحقق تمدن نوین اسلامی نیز با مانع جدی مواجه خواهد بود. یکی از دلایل عدم تحقق دولت اسلامی را که نقش کلیدی برای ورود به مراحل بعد دارد، می‌توان در عدم نگاه کلان و راهبردی به حرکت انقلاب و ابتلای به روزمرگی دانست.از سخنان و توضیحات بعدی رهبری می‌توان ارتباط ورود خبرگان به این حوزه راهبردی را با تشکیل دولت اسلامی فهمید.

«در مجموعه‌ مجلس خبرگان می‌توان یک هیات اندیشه‌ورزی را تصوّر کرد -چون بحمدالله اشخاص صاحب اندیشه، صاحب فکر در این مجموعه‌ هفتاد هشتاد نفری کم نیستند- که وظیفه‌ این هیات اندیشه‌ورز این باشد که یک نگاه کلانی بکند به مسیر انقلاب از اوّل تا امروز. خب، این انقلاب یک اهدافی داشته است، یک حرکتی شروع شده است به سمت اهداف؛ نگاه کنند تا ببینیم که به این اهداف چقدر نزدیک شده‌ایم، به کدامش نزدیک شده‌ایم، در مورد کدام هدف توقّف داشته‌ایم. در مورد کدام هدف پسرفت داشته‌ایم این‌ها را بشناسیم و اگر چنانچه درمواردی یک چنین چیزهایی را مشاهده کردیم، این مجلس مطالبات خودش را بر اساس آن تنظیم کند.» بر همین اساس یکی از مهم‌ترین اهداف انقلاب، تشکیل دولت اسلامی بوده است که خبرگان باید میزان تحقق آن‌را ارزیابی و پیشرفت یا پسرفت در آن‌را مشخص کنند. با یک نگاه راهبردی به این مأموریت راهبردی و در آینده دور، مراحل پس از دولت اسلامی یعنی تشکیل جامعه اسلامی و تمدن نوین اسلامی نیز زیر نظر خبرگان رهبری می‌تواند دنبال شود. نکته مهم دیگر در ادامه این بحث،جهت مطالبه گری خبرگان است. رهبر انقلاب این مطالبه گری را محدود به قوه خاص یا حتی قوای سه گانه نکردند و اینچنین تصریح کردند:«این مطالبه ممکن است از این حقیر باشد، ممکن است از دولت باشد، ممکن است از قوه قضائیه باشد، ممکن است از سپاه باشد، ممکن است از مجلس [باشد]» بنابراین مطالبه گری خبرگان هم به‌دلیل جایگاه و شأن این مجلس و هم ماهیت این مأموریت، همه ارکان کشور را شامل می‌شود. ضمناً دقت در این بحث بخشی از شبهات حقوقی مطرح شده را پاسخ می‌دهد چرا که رهبری خود را نیز مشمول این مطالبه خبرگان دانسته‌اند! و سخن آخر در باره هیات اندیشه ورزی است که برای تحقق این مأموریت باید در خبرگان تشکیل بشود. نص سخن رهبری تشکیل این هیات، مرکب از اعضای خود خبرگان بود؛ دقت کنید: «در این مجموعه‌ مجلس خبرگان می‌توان یک هیات اندیشه‌ورزی را تصوّر کرد -چون بحمدالله اشخاص صاحب اندیشه، صاحب فکر در این مجموعه هفتاد هشتاد نفری کم نیستند- که وظیفه‌ این هیات اندیشه‌ورز این باشد...» اما آیا این نص به معنای حصر این هیات اندیشه ورز در اعضای خبرگان است یا خبرگان برای انجام چنین مأموریت خطیری و با لحاظ کردن شرایطی، می‌تواند از اندیشمندان بیرون از این مجلس هم استفاده کند؟ پاسخ این سؤال از نظر نویسنده مثبت است اما خود خبرگان باید پاسخ نهایی را بدهند چرا که مطابق اصل یکصد و هشت قانون اساسی «قانون مربوط به تعداد و شرایط خبرگان، کیفیت انتخاب آنها و آیین‏نامه داخلی جلسات آنان برای نخستین دوره باید به وسیله فقهای اولین شورای نگهبان تهیه و با اکثریت آرای آنان تصویب شود و به تصویب نهایی رهبر انقلاب برسد. از آن پس هر گونه تغییر و تجدید نظر در این قانون و تصویب سایر مقررات مربوط به وظایف خبرگان در صلاحیت خود آنان است.» به هر حال امیدواریم اعضای مجلس خبرگان رهبری بتوانند از این فرصت ذی قیمت، بهره برداری کلان و راهبردی و مطالباتی را مطرح کنند که نتیجه آن،گام‌های بلندی برای پیمودن مراحل خطیر بعدی انقلاب باشد.

*صبح نو