زمزمه‌های عبور از روحانی در اردوگاه اصلاح طلبان

با ضعیف ظاهر شدن حسن روحانی در جریان مناظره روز جمعه و در کنار آن حضور اسحاق جهانگیری که به عنوان کاندیدای پوششی وارد عرصه انتخابات شده، به نظر می‌رسد اصلاح‌طلبان خیلی زود کاندیدای پوششی را در اظهارات و رسانه‌های خود پررنگ‌تر از روحانی پوشش خبری دادند. حالا پس از مناظره روز جمعه شواهد و قرائن زیادی حکایت‌کننده آن است که در نظر اصلاح طلبان جایگاه کاندیدای اصلی و پوششی تغییر کرده و شاید در ادامه رقابت‌های انتخاباتی بازی به گونه‌ای دیگر رقم بخورد. ‌گمانه زنی‌ها در حالی بر جبهه اعتدال و اصلاحات سایه افکنده که شاید هیچ کس در زمان ثبت نام اسحاق جهانگیری در انتخابات گمان نمی‌برد که معاون اول پر فروغ‌تر از رئیس خود ظاهر شود و دل جریان اصلاح طلبی را با خود ببرد. جریانی که برای بازگشت دوباره به حاکمیت ترجیح داد بر موج حسن روحانی اعتدالی با سبقه‌ای اصولگرایانه سوار شود و روحانی توانست در سال ۹۲ پیروز انتخابات نام بگیرد. این اتفاق، روند بازگشت اصلاح طلبان به بدنه حاکمیت را سرعت بخشید، اما در طول چهار سال گذشته، همواره این تهدید برای آن‌ها وجود داشت که عملکرد ضعیف روحانی به پای آن‌ها نوشته شود؛ کما اینکه آن‌ها در طول چهار سال گذشته، همواره انتقاداتی جدی را نسبت به رئیس‌جمهور به خاطر عدم تحقق خواسته‌هایشان مطرح کردند و کوشیدند با رعایت فاصله مناسب با روحانی، مانع از پرداخت هزینه‌های ایجاد شده توسط وی شوند. بنابراین طبیعی است که در این روزهای بی فروغی روحانی و در حالی که وی تحت شدیدترین انتقادات به خاطر عدم عمل به وعده‌هایش است، به سراغ فردی بروند که نه تن‌ها از فیلتر شورای نگهبان گذشته، بلکه چهره‌ای متفاوت در جریان مناظرات از خود نشان دهد. علاوه بر این، دلیل دیگری که حمایت اصلاح طلبان از جهانگیری را توجیه پذیر می‌کند، گفته‌های صریح جهانگیری در حمایت از اصلاح طلبان و معرفی خود به عنوان نماینده و صدای جریان اصلاح طلبی است. حالا در مقابل این کاندیدای مصمم، این وسوسه با اصلاح طلبان همراه شده که چرا نباید این بار از یک اصلاح‌طلب واقعی که اتفاقا شانس خوبی نیز برای پیروزی در انتخابات دارد، حمایت کنیم؟

این اتفاقات در حالی روی داده که روحانی از همان ابتدای طرح موضوع کاندیدای پوششی همواره نگران آن بوده که این کاندیدا زمینه‌ساز عبور از وی را فراهم کند. شاید به همین دلیل بود که تا آخرین لحظه زیر بار پذیرش کاندیدای پوششی نرفت و به گفته خود جهانگیری، تن‌ها دو یا سه ساعت مانده به پایان ثبت نام‌ها، با فشار اصلاح طلبان روحانی می‌پذیرد که در کنار خود کاندیدایی پوششی داشته باشد. جهانگیری در مصاحبه پس از ثبت نام خود در خصوص علت ثبت نامش می‌گوید: تصمیم دشواری بود در مقاطع دیگری تصمیم گرفتم تا جلوی وزارت کشور آمدم ولی منصرف شدم، اما این دفعه اصرار شخصیت‌های اصلاح طلب عامل مهم بود و رایزنی‌های دیگری که باید با شخصیت‌های مهم داخل کشور انجام می‌دادم در دو، سه ساعت اخیر این اتفاق افتاد. اما این را نیز باید گفت که روحانی اگرچه به سختی پذیرفت که کاندیدایی پوششی در کنار خود داشته باشد که وی در جلسات مختلف، معرفی یک کاندیدای پوششی را آغاز پروژه عبور از خود می‌دانسته است. در این ارتباط محمدحسین صفار هرندی از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌گوید: «آقای هاشمی در زمان حیات بسیار سعی بر حضور نامزد پوششی برای روحانی داشت، اما آقای روحانی قبول نکرد و گفت: شما خیلی زود مسئله عبور از روحانی را کلید زدید؛ بخشی از حرف‌هایی که اواخر مطرح شد درخواست تضمین از روحانی برای انجام خواسته‌های آنان بوده است.»

جالب آنجاست که اصلاح طلبان حتی اجازه ندادند که چند روز از مناظره نخست بگذرد و خیلی سریع تصمیم خود را به سطح افکار عمومی کشیدند. درست روز گذشته بود که موسوی لاری نایب رئیس شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان در جمع خبرنگاران بدون اشاره به اینکه از ابتدا قرار بود جهانگیری به عنوان کاندیدای پوششی روحانی در انتخابات فعالیت کند و حتی معاون اول روحانی در دولت به احترام رئیس خود ستاد انتخاباتی نیز نزند، گفت که از بین روحانی و جهانگیری فقط یک نفر در عرصه انتخابات باقی خواهد ماند. موسوی لاری در تشریح دلیل ورود جهانگیری به عرصه انتخابات نیز گفت که «ما پیشنهاد چند نفر را داده بودیم که در جلسه شورای عالی سیاست‌گذاری مطرح شد که ما باید قطعاً فرد یا افراد دیگری را در کنار آقای روحانی داشته باشیم که بتوانند نظرات ما را به صورت کامل مطرح کنند، برخی دوستان به هر دلیلی مایل به ورود نبودند.» وی سپس به صورت تلویحی به مخالفت روحانی با ورود کاندیدای پوششی به عرصه انتخابات نیز اشاره کرد و در این خصوص گفت که «آقای جهانگیری به اصرار خود آقای روحانی وارد شد. ما در همه مراحل نیز گفته بودیم که هر کدام از دوستان که می‌آیند حتما باید آقای روحانی به ورود ایشان واکنش و تلقی منفی نداشته باشند.» موسوی لاری همچنین به صورت رسمی از رقابت میان روحانی و جهانگیری نیز پرده برداشت و عنوان کرد که «ما از ظرفیت انتخابات برای طرح دیدگاه‌هایمان استفاده کردیم و در نهایت هم مطمئناً ما دو کاندیدا نخواهیم داشت و آقای روحانی و جهانگیری هر دو باقی نخواهند ماند.» نایب رئیس شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان در نهایت به لزوم تصمیم‌گیری مجدد در خصوص کاندیدای نهایی اصلاح طلبان نیز گفت که «ما اطمینان داریم که جمع بندی روشن خواهیم داشت. آقای جهانگیری دیدگاه‌های خود را که ناظر بر دیدگاه اصلاح طلبان است مطرح خواهد کرد. آقای روحانی نیز به عنوان کاندیداهای اصلی و محوری دیدگاه‌های خود را مطرح می‌کند و در نهایت همان جمعی که از آقای روحانی به عنوان کاندیدای اصلی و آقای جهانگیری به عنوان فردی که دیدگاه‌های اصلاح طلبان را بیان می‌کند حمایت کرد، کمک می‌کند تا در مرحله نهایی و فینال یک نفر ورود کند.»

حال به نظر می‌رسد که پس از تمام این فراز و نشیب‌ها، اصلاح طلبان چشم انتظار نظرسنجی‌های انتخاباتی هستند تا ببینند که پس از حضور پررنگ جهانگیری در نخستین مناظره، چه تغییری در سبد رای او و روحانی به وجود آمده و آیا این تغییر همچنان در مناظره‌های آتی نیز ادامه پیدا می‌کند یا خیر؟ موضوعی که می‌تواند در تصمیم انتخاباتی آن‌ها در خصوص حمایت از کاندیدایشان مورد نظرشان تأثیر زیادی داشته باشد.

نشانه‌های عبور احتمالی اصلاح طلبان از روحانی البته به سخنان موسوی لاری ختم نشد؛ چنانکه محمدرضا عارف رئیس شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان نیز در سخنانی این گمانه را تقویت کرد و تصمیم قطعی اصلاح‌طلبان درباره کاندیدای نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری را به بعد از تصمیم‌گیری شورا منوط کرد. محمدرضا عارف رئیس شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان دیشب در حاشیه همایش بانوان حامی روحانی در جمع خبرنگاران درباره اینکه چه زمانی کاندیدای قطعی و نهایی اصلاح‌طلبان اعلام می‌شود؟ گفت: روندی را داریم که جلو می‌رویم، تصمیم جمعی است و فردی نیست. شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان تصمیم‌گیری می‌کند و انشاءالله به موقع تصمیم منطقی را خواهد گرفت. از سوی دیگر باید منتظر ماند و دید که این چرخش اصلاح طلبانه، باعث می‌شود که روحانی با درک خطر جهانگیری تصمیم به جدا کردن حساب خود از معاون اولش بگیرد و از این پس با چهره‌ای مستقل‌تر و موثر‌تر از مناظره اول در نشست‌های انتخاباتی آتی مشارکت کند یا خیر؟ پاسخ به این سوال‌ها را می‌توان در آرایش انتخاباتی روحانی و حامیانش طی روزهای آتی مشاهده کرد.