علی شمخانی از روزهای جنگ تا سیاست

۲۶ دی ۱۳۹۵ - ۰۴:۱۹

کد خبر: 615431

«من مرد اقدام هستم، نه حرف»؛ با این پاسخی که به نگاه سیاسی سال‌های اخیر مردم داد، محبوب شد. او هرگز به دلخواه تندروها درباره حوادث پس از انتخابات سال ٨٨ سخن نگفت و در برابر فشارهایی که گاه و بیگاه دراین‌باره به او وارد می‌شود، یک استراتژی دارد؛ سکوت و بعد هم اقناع طرف مقابل.

اطلاعیه تعطیلی مدارس برای در روز شنبه | تعطیلی مدارس شنبه ۱۰ آذر ماه ۱۴۰۳

روزنامه شرق، فرزانه آئینی: «من مرد اقدام هستم، نه حرف»؛ با این پاسخی که به نگاه سیاسی سال‌های اخیر مردم داد، محبوب شد. او هرگز به دلخواه تندروها درباره حوادث پس از انتخابات سال ٨٨ سخن نگفت و در برابر فشارهایی که گاه و بیگاه دراین‌باره به او وارد می‌شود، یک استراتژی دارد؛ سکوت و بعد هم اقناع طرف مقابل. «علی شمخانی»، نظامی محبوبی است که هم پله‌های ترقی را یکی‌یکی طی کرده، هم عزت و احترامی را که بین سیاسیون و عامه مردم کسب کرده، یک‌شبه و با هیاهو به چنگ نیاورده است. شمخانی، معتدل، محافظه‌کار و بی‌حاشیه است؛ آن‌قدر بی‌حاشیه که حتی وقتی در هشتمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری مقابل رئیس دولت اصلاحات قد علم کرد تا رقیب انتخاباتی‌اش شود، نه کسی را آزرد و نه آزرده شد. او با اینکه در مقابل رئیس دولت اصلاحات شکست خورد، اما آن‌قدر اخلاق‌مدار و سیاست‌پیشه بود که دوباره با سمت قبلی‌اش، راهی کابینه هشتم شود و همراه و همدل دولت اصلاحات بماند.

بهانه

دل‌نوشته‌ای برای فرمانده

از زمانی که علی شمخانی، لباس دبیر شورای‌عالی امنیت ملی را به تن کرده است، برحسب جایگاهش کمتر رسانه‌ای می‌شود، اما آنچه سبب شد امروز بهانه نوشتن ما شود، دل‌نوشته احساسی‌اش درباره آیت‌الله اکبر هاشمی‌رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام است که سراسر پر از آه و حسرت است و خواننده را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. او در این یادداشت که در کانال تلگرامی‌اش قرار داد، با عنوان «پرواز گوارایت فرمانده» آورده است: «... وقتی یار و رفیق و همسنگر دیرینت در پیام وداع می‌گوید: «هیچ‌کس برای ما هاشمی نمی‌شود»، چون منی چه می‌توانم بگویم؟...».

شناسنامه

صادره از اهواز اهوازی است و متولد ١٣٣٤. عرب‌زبان است و گاهی هم دشداشه

- لباس عربی- به تن می‌کند. خون‌گرم و خوش‌برخورد است و اگر او را نشناسی و لباس نظامی بر تن نداشته باشد، نظامی‌بودن او آخرین گزینه‌ای است که به ذهن خطور می‌کند. او خوش‌رو و صبور است، البته زمانی که عصبانی بشود، کسی جلودارش نیست، اینجاست که عیان می‌شود او نظامی است و اصول حمله را خوب آموخته است. همان‌طور که خودش در مصاحبه‌های غیررسمی و برنامه‌های تلویزیونی گفته است، آدم امنیتی است و هرگز نخواسته که سیاسی باشد، به‌ همین ‌دلیل هم خیلی از زندگی و خانواده‌اش خبری در دست نیست. شمخانی چهار فرزند دارد. او هم دردانشکده‌های نظامی درس خوانده و هم از مراکز دانشگاهی-آکادمیک- صاحب مدرک است و مدرک مهندسی‌اش را از دانشگاه چمران اهواز گرفته است و کارشناسی ارشد مدیریت هم دارد. شمخانی دست به قلم است و نخستین دکترین استراتژی دریایی جمهوری اسلامی ایران و همچنین دکترین تطبیق استراتژی آمریکا و شوروی سابق را نوشته است.

کارنامه

سرداری با مدال‌های افتخار ٢٤‌ساله بود که انقلاب اسلامی به ثمر نشست و سپاه پاسداران که تشکیل شد، به فرماندهی سپاه پاسداران خوزستان گمارده شد. می‌گویند شمخانی از مؤسسین سپاه پاسداران بوده است. جنگ که شروع شد، به ‌عنوان فرمانده نیروی زمینی به میدان رفت و در اواخر کابینه دوم نخست‌وزیر سمت دولتی هم گرفت و وزیر سپاه شد. او در هشت سال دفاع مقدس در رده‌های گوناگون فرماندهی جنگی نقش‌آفرینی کرد و همین سبب شد تا از سوی رهبر معظم انقلاب سه مدال فتح بگیرد. در سال ٦٨ که جنگ تمام شد، با حکم فرماندهی معظم کل قوا- آیت‌الله خامنه‌ای-، از سپاه پاسداران به ارتش جمهوری اسلامی ایران منتقل شد و فرماندهی نیروی دریایی ارتش را برعهده گرفت. خودش دراین‌باره می‌گوید: «من وزیر سپاه شدم و بعد از انحلال دولت و روی‌کار‌آمدن دولت آقای هاشمی، من بی‌کار بودم و نه شغل دولتی داشتم و نظامی. در نهایت لطف و کرم فرمانده کل قوا شامل حال من شد و ما را به نیروی دریایی ارتش منتقل کردند؛ چون آنجا نیازمند تحول بود. من اولین سپاهی هستم که درجه ارتشی گرفتم. در آن روزها درجه‌دادن تازه مد شده بود و اعطای درجه به من انعکاس خبری نداشت». او که فرمانده نیروی دریایی ارتش شد، نظام راهبردی جدیدی را در این مسیر در پیش گرفت و چند ماه بعد، سمت جدیدی را به رزومه نظامی‌اش اضافه کرد. شمخانی هم‌زمان فرماندهی مشترک نیروی دریایی ارتش، سپاه و قرارگاه دریایی خاتم‌الانبیا را برعهده گرفت و هشت سال هم در این سمت بلند‌بالا ابقا شد. شهریور سال ٧٦، با روی‌کار‌آمدن دولت هفتم از مجلس پنجم برای سکان‌داری وزارت دفاع رأی اعتماد گرفت و به دولت اصلاحات پیوست. نام شمخانی، شهرت منطقه‌ای و جهانی دارد؛ او در زمان وزارتش به دلیل نقش برجسته‌ای که در طراحی و اجرای سیاست تنش‌زدایی و توسعه روابط با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس ایفا کرد، مدال عبدالعزیز- بالاترین مدال افتخار عربستان - را از پادشاه عربستان سعودی دریافت کرد. شمخانی درباره این مدال می‌گوید: «من عرب هستم. وقتی به عربستان رفتم و متوجه شدند که یک آدم عرب وزیر دفاع یک کشور فارس است، خیلی تعجب کردند. این موضوع بستر خوبی را فراهم کرد تا بتوانم با آنها ارتباط بیشتری برقرار کنم. البته من چنین نشانی را از پاکستان و لبنان هم دریافت کردم». مسیر ارتقای شمخانی ادامه داشت تا اینکه او در سال ١٣٧٨ به درجه «دریابانی» (معادل سرلشکری) رسید. شمخانی بی‌سروصدا در هشتمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری‌ای که سال ٨٠ برگزار شد، اعلام کاندیداتوری کرد و با رئیس دولت اصلاحات به رقابت پرداخت. او در میان ١٠ کاندیدای این انتخابات توانست بعد از محمد خاتمی و احمد توکلی، البته با کسب دو درصد آرا، در جایگاه سوم قرار بگیرد. شمخانی بعدها درباره رقابتش با رئیس دولت اصلاحات در انتخابات هشتمین دوره ریاست‌جمهوری گفت: «برای نامزدشدن با آقای خاتمی مشورت نکرده بودم و کاندیداشدنم برای ایشان عجیب بود». با پیروزی خاتمی در آن انتخابات شمخانی باز هم به دولت پیوست و با رأی مجلس ششم باز هم سکاندار وزارت دفاع شد. با روی‌کارآمدن دولت نهم و آغاز ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد او به شورای راهبردی روابط خارجی ایران (این شورا در سال ٨٥ به دستور مقام معظم رهبری و با هدف ارائه و تبیین راهبردها و سیاست‌ها و راهکارهای جمهوری اسلامی در سیاست خارجی تشکیل شد) نظاره‌گر میدان‌داری مهرگسترها در دولت‌های نهم و دهم شد. او همچنین در این ایام مدتی هم رئیس کمیته دفاعی-امنیتی شورای‌عالی امنیت ملی بود. اما آخرین حکم انتصاب شمخانی به شهریور سال ٩٢ برمی‌گردد که از سوی مقام معظم رهبری به نمایندگی ایشان در شورای‌عالی امنیت ملی منصوب شد و همان سال حسن روحانی نیز دست به قلم برد و او را به‌عنوان دبیر شورای‌عالی امنیت ملی برگزید و رسما به دبیری شش‌ساله سعید جلیلی بر این نهاد امنیتی پایان داد. شمخانی چهارمین دبیر شورای‌عالی امنیت ملی است و پیش از او علی لاریجانی، حسن روحانی و سعید جلیلی عهده‌دار این سمت بوده‌اند. (پیش از انتصاب او به دبیری شورای‌عالی امنیت ملی از شمخانی به‌عنوان گزینه احتمالی روحانی برای تصدی وزارت کشور نام برده می‌شد). زمانی که او به این شورا رفت، هم بحث پرونده هسته‌ای داغ بود و هم بحث جنگ داخلی سوریه و درگیری‌های شمال عراق در سیاست خارجی کشور حائز اهمیت بود؛ به‌همین‌دلیل او پابه‌پای محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه و سردار قاسم سلیمانی عهده‌دار گره‌گشایی از هر دو موضوع شد و البته هست. حضور او در مقام دبیری شورای‌عالی امنیت ملی مورد توجه رسانه‌های خارجی قرار دارد و همواره پیگیر نقش‌آفرینی‌های شمخانی در سیاست خارجی هستند.