معین: منشور شهروندی؛وصف العيش، نصف العيش!

نفس تدوين منشور حقوق شهروندي مبارك است

دكتر مصطفي معين فعال سياسي اصلاح‌طلب هم‌چنین ديدگاه خود درباره منشور حقوق شهروندي را منتشر كرده است: «شركت آقاي روحاني به عنوان يك حقوقدان در انتخابات رياست‌جمهوري و روشنگري او در مناظره تلويزيوني درباره پيشنهاد «حمله گاز انبري به دانشجويان» از سوي سردار رقيب انتخاباتي اش را به ياد داريد. همچنين وعده ارائه «منشور حقوق شهروندي» و سپس پيگيري و نظرخواهي از صاحبنظران در اين خصوص و اكنون رونمايي رسمي از منشور تهيه شده توسط رئيس‌جمهور را شاهد هستيم. هرچند ضمانت اجرايي منشور مورد سوال جدي است و اختيارات رئيس‌جمهور و حتي مجموعه دولت در اين زمينه محدود است، ولي نفس كار، آن هم در اين شرايط كشور كه خودتان مي‌دانيد جاي تقدير و تشكر ويژه‌اي دارد. همان‌طور كه ايشان در مراسم رونمايي گفتند اگرچه حق گرفتني است و نه دادني، ولي دانستن و آگاهي داشتن نسبت به حقوق خود، بر مطالبه و گرفتن آن مقدم است. اينجاست كه نقش و مسئوليت مهم نخبگان و روشنفكران، استادان و دانشگاهيان، معلمان و فرهنگيان و نهادهاي مدني در آموزش و ترويج حقوق شهروندي به آحاد جامعه بيش از پيش روشن مي‌شود. در صورتي كه به اين نقش و مسئوليت توجه و مورد عمل واقع شود، آگاهي مردم نسبت به حقوق اساسي و شهروندي خود، بزرگ‌ترين تضمين تحقق آن خواهد بود. آگاهي و خواست عمومي مردم در اين زمينه‌ها، هر دولت و هر حاكميتي را موظف به پاسخگویي در جهت تامين حقوق شهروندانش خواهد كرد!در هرصورت با اين فرض كه هنوز اين بينش و باور نسبت به حقوق انسان‌ها و كرامت نفس و منزلت آنان در نزد بسياري از مسئولان كشور وجود ندارد، باز هم به قول معروف: «وصف العيش، نصف العيش!».

حقوق شهروندي براي تثبيت شفافيت و مبارزه با فساد

محمد فاضلي، معاون پژوهشي مركز بررسي‌هاي استراتژيك هم درباره حقوق شهروندي نوشته است:«رئيس‌جمهور بيست‌ونهم آذر ۱۳۹۵ در مراسمي «منشور حقوق شهروندي» را رونمايي مي‌كند. من مي‌توانم از هم‌اكنون صداهايي را بشنوم كه دو چيز را تكرار مي‌كنند: ۱- اينها حقوقي است كه بارها بيان شده و بخش عمده آنها هيچ‌گاه عملي نشده است و با گفتن و نوشتن كاري درست نمي‌شود. ۲- مردم دغدغه بيكاري، نان و آب دارند و حقوق شهروندي شعار شيكي است كه به‌كار مردم نمي‌آيد. اين دو عبارت به اشكال مختلف بيان خواهد شد. من اما فكر مي‌كنم هر دو سخن بر خطاست. من اين سخن ماكس وبر را همواره در خاطر نگه داشته‌ام كه «سياست، سُفتن دشوار و آهسته تخته‌هاي سفت است.» و گفتن و نوشتن بخشي از سياست‌ورزي است، همچون تلاش براي سوراخ كردن تخته‌هاي سفت، تخته‌هاي مقاومت در برابر احقاق حقوق شهروندان. باراك اوباما در جريان مبارزات انتخاباتي سال ۲۰۰۸ در يكي از سخنراني‌ها گفت:Don't tell me words don't matter. I have a dream - just words words. «به من نگوييد كلمات مهم نيستند. من رويايي دارم - فقط كلمات كلمات.» يا شايد بهتر باشد بنويسيم «فقط سخنان سخنان». منشور حقوق شهروندي» نيز كلماتي است و سخناني، شايد تكراري و حتما نسبت به آن‌چه مطالبه مي‌كنيم كفايت ندارند، اما اين كلمات خنثي نيستند، و تخته‌هاي سفت مقاومت‌هايي را به تدريج سوراخ مي‌كنند. ما زير بار اين گفته نيز نرويم كه اين حقوق ربطي به بيكاري و زندگي روزمره مردم ندارد. حقوق شهروندي براي تثبيت شفافيت، مبارزه با فساد، تحقق شايسته‌سالاري و شايد در يك كلام، نفي قدرت خودسرانه است، و كيست كه نداند مشكلات اقتصادي مملكت ايران تا چه اندازه محصول فساد، فقدان شفافيت و اعمال قدرت خودسرانه است. مي‌توانيم منتقد رئيس‌جمهور روحاني باشيم و حتي بابت اينكه چرا نسخه كامل‌تري از حقوق شهروندي را ارائه نمي‌كند، بر او خرده بگيريم، اما آن‌چه او انجام مي‌دهد بخشي از تاريخ تحقق حقوق ايرانيان است كه حتي منتقدانش نيز اگر به اندازه كافي بلندمدت‌نگر باشند، از تحقق منشور بهره خواهند برد. منشور را جناحي ننگريم و درباره آن در مقياس تاريخ ايران قضاوت كنيم.