نظام جامع انتخابات و چند نكته

روزنامه آرمان: علي تاجرنيا*: دموكراسي وتحزب به نوعي مورد غفلت فعالان سياسي است. از همان ابتدا كه بحث دموكراسي و رأي مردم مطرح شد، با توجه به مشكلاتي كه در اخذ رأي و نظر مردم در تصميمات مهم به وجود مي‌آمد عملا تشكل‌ها رشد يافتند و اعمال حاكميت و نظر مردم در غالب گروه‌هاي سياسي متبلور شد. اگرچه مشاركت مردم در انتخابات وجود دارد، ساير اشكال حاكميت وخواست مردم عمدتا از طريق احزاب شكل‌گرفته است.

متاسفانه با اينكه در قانون اساسي تحزب به رسميت شناخته شده، با توجه به تجربه‌هاي منفي كه در ابتداي انقلاب شكل گرفت، نگاه به تقويت احزاب در كشور ما وجود نداشته و اين بخش كاملا مغفول مانده كه يكي از وظايف حاكميت و دولت‌ها براي اينكه بتوانند اعمال نظرات مردم را در تصميم‌گيري‌ها و تصميم‌سازي‌ها پررنگ كنند تقويت احزاب است. در جامعه ما اگر كسي عضو تشكيلات باشد، نكته منفي تلقي می‌شود. اگر كسي بگويد من عضو فلان حزب هستم، به او مي‌گويند مستقل رفتار كن. اينها مجموعه اتفاقاتي است كه در گفتمان مردم شكل گرفته و عمدتا برخي از جمله دولت قبل در طول سال‌هاي گذشته در شكل‌گيري چنين تفكري نقش داشته‌اند. انتخابات به نوعي تبلور خواست مردم است و طبيعتا اين خواست بايد به گونه‌اي پيش رود كه ضمن اينكه به معدل خواست مردم نزديك باشد در عين حال بتواند به صورت هدفمند باعث رشد و تعالي جامعه و توسعه در عرصه‌هاي مختلف شود.

در دنيا نيز توجه به تحزب امر مرسومي است و با توجه به اينكه مردم نسبت به تمامي كانديدا‌ها شناخت ندارند، به احزاب گرايش پيدا مي‌كنند. البته در عين حال اين حق براي آنها محفوظ است كه نسبت به آن حزب، تشكل يا گروه سياسي همواره موضع نقادانه واصلاح گرايانه خود را نيز داشته باشند. اين مطلب موجب پاسخگويي احزاب مي‌شود و احزاب نيز طبيعتا در انتخاب خود و معرفي اشخاص به مردم، به خواست جامعه دقت مي‌كنند. از طرفي ملاك‌هاي جدي‌تري از سوي احزاب براي انتخاب افراد لحاظ مي‌گردد. در شكل جديد و انتخاباتي كه در كشور ما وجود دارد درفقدان احزاب عمدتا كساني الزاما مورد توجه مردم قرارمي گيرند كه مناسبات قومي و منطقه‌اي را ملاك عمل قرار مي‌دهند. اين مسائل موجب مي‌شود كه انتخابات ما بهينه و صحيح نباشد. اگر وزارت كشور و مجموعه دولت قصد دارد نهادهاي منبعث از خواست مردم را حمايت كند، بايد مقداري كارشناسي شده‌تر به خواست مردم نزديك شود.

لازم است فضايي فراهم شود كه احزاب بتوانند به‌صورت مستقيم در انتخابات نقش داشته باشند. آنچه اكنون در ارتباط با احزاب در كشور ما مطرح است، نازل‌ترين بخش آن در عرصه تصميم‌گيري كشور و تصميم‌سازي است. با توجه به اينكه در كشور ما و فقط انتخابات تبلور مشاركت مردم در سرنوشتشان است، بايد به تحزب توجه ويژه‌اي شود. نوع ساختار نظارتي و اجرايي انتخابات در ايران به گونه‌اي است كه امكاني براي تشكل‌ها و احزاب فعال در انتخابات ايجاد نمي‌كند. آنچه كه اتفاق مي‌افتد. اگر جامع انتخابات موجب شود شاهد گزينش‌هاي بهتر توسط مردم باشيم راهي جز اين نيست كه احزاب و تشكل‌هاي سيالسي را در اين امور دخالت دهيم. اين مساله موجب بالارفتن كيفيت انتخاب مي‌شود و هم موجب پاسخگویی بيشتر احزاب نسبت به مردم خواهد شد.

* فعال سياسي اصلاح‌طلب