ماجرای جاسوسی شهرام امیری از آغاز تا فرجام!

خبرگزاری تسنیم: چندی قبل حجت‌الاسلام و المسلمین غلامحسین محسنی اژه‌ای در یکصدمین نشست خبری خود با اصحاب رسانه با اشاره به اجرای حکم اعدام شهرام امیری، به‌دنبال اثبات اتهام جاسوسی وی و تأیید حکم دادگاه بدوی در دیوان عالی کشور، اظهار داشت: این فرد با توجه به این‌که دسترسی‌ به اطلاعات سری و به کلی سری نظام داشته است، با دشمن متخاصم و درجه یک ما یعنی آمریکا ارتباط برقرار کرده بود و اطلاعات حیاتی کشور را در اختیار دشمن قرار داده بود. آقای اژه‌ای گفته است که سیستم اطلاعاتی ما به آمریکا درباره این فرد رودست زده است.سیستم اطلاعاتی توانست در این پرونده رودست بزرگی به سیستم اطلاعاتی آمریکا بزند. سیستم اطلاعاتی آمریکا به‌هیچ‌وجه تصور نمی‌کرد که ایران از ارتباط این فرد با آن‌ها مطلع است و آن‌ها با برنامه خاصی وی را به عربستان بردند و به شکل خاص از این کشور خارج کردند، غافل از این‌که همه این اتفاقات زیر ذره‌بین سیستم اطلاعاتی کشور رخ داده بود. پس از بازگشت وی به ایران هم، مقامات وزارت خارجه ما با دسته گل به استقبال وی در فرودگاه امام رفتند تا سازمان سیا، دچار انحراف در تحلیل شود. شهرام امیری، پژوهشگر رادیو ایزوتوپ‌های پزشکی در دانشگاه صنعتی مالک اشتر بود که در سفر حج عمره به عربستان در خرداد 1388 ناپدید شد و پس از 13 ماه چندین ویدئو با سخنان متناقض از او منتشر گردید. بر اساس گزارش‌هایی که آن زمان منتشر شد، امیری ابتدا توسط نیروهای امنیتی عربستان سعودی در فرودگاه جده برای چند ساعت «بازداشت» شده و مورد بازجویی قرار گرفته است. روزنامه لس‌آنجلس تایمز پیشتر نوشته بود که تماس با اهداف مورد نظر آمریکا ابتدا با سه واسطه فاصله انجام می‌شود و رابطه ابتدایی از طریق مأموران سیا برقرار نمی‌شود. پس از این مرحله، فرد مستقیما توسط سیا یا «یکی از آژانس‌های اطلاعاتی متحد» مورد مصاحبه قرار گرفته و بعد به آمریکا یا کشور دیگری منتقل می‌شود. امیری تا یک‌سال بعد که بالاخره خود را به دفتر حافظ منافع ایران در سفارت پاکستان تحویل داد، چند ویدئو منتشر کرد و اظهارات متناقضی را در مورد وضعیتش مطرح کرد. او نهایتا در تیرماه سال 1389 به ایران بازگشت. همان زمان متکی در مورد امیری گفت: «باید اول ببینیم که در این دو سال چه گذشته و بعد ببینیم آیا او قهرمان است یا نه. باید برای ایران محرز شود که ادعاهای او در خصوص ربوده شدندش درست است.» در فاصله ناپدید شدن تا بازگشت امیری، رسانه‌های آمریکایی گمانه‌زنی‌هایی را در مورد این‌که احتمالا امیری جذب برنامه «فرار مغزها» شده را مطرح کردند اما مقامات آمریکایی هرگز حاضر نشدند این ادعا را تائید کنند. تنها بعد از بازگشت امیری بود که واشنگتن، این فرد را یک مهره سوخته به‌شمار می‌آورد، به‌صورت غیررسمی تائید کرد که وی هدف برنامه سازمان سیا بوده است. روزنامه واشنگتن‌پست اندکی بعد از بازگشت این پژوهشگر ایرانی به تهران، از قول مقامات بی‌نام آمریکایی نوشت که سیا در قبال دریافت اطلاعات محرمانه، به امیری پول داده است. به ادعای آن گزارش، به امیری بیش از 5 میلیون دلار پول و وعده اقامت در آمریکا داده شده بود. یک مقام آمریکایی به واشنگتن‌پست گفته بود که همین رقم نشان می‌دهد که اطلاعات دریافتی از وی تا چه حد ارزشمند بوده است، چراکه «شما چیزی نمی‌دهید که چیزی نگیرید.» یک مقام آمریکایی دیگر هم گفت «یک بسته مزایای بلندمدت» به امیری پیشنهاد شده بود، که این امکان را به وی می‌داد که یک «زندگی مرفه و راحت» در آمریکا داشته باشد.(سی.ان‌.ان، سپتامبر 2015) پس از آن‌که امیری این پیشنهاد را پذیرفته، او در ایالت «آریزونا» مستقر شده و مبلغ وعده داده شده در حسابی بلندمدت یا یک حساب سرمایه‌گذاری واریز شده، به‌نحوی که بتواند «زندگی وی را تأمین کند.» مقامات آمریکایی به واشنگتن‌پست گفته بودند که امیری به حساس‌ترین اطلاعات هسته‌ای ایران دسترسی نداشته، اما در تائید اطلاعاتی که واشنگتن از منابع دیگر به‌دست آورده بوده و هم‌چنین ارائه جزئیات در مورد چند سایت هسته‌ای ایران، نقش «ارزشمندی» ایفا کرده است. روزنامه نیویورک تایمز در سال 2010 نوشت که همکاری امیری با سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا سابقه‌ای چندساله داشته و او زمانی که در ایران بوده، «اطلاعات مهمی» را در اختیار واشنگتن قرار داده است. بر اساس آن گزارش، اطلاعات امیری حتی در گزارش سال 2007 جامعه اطلاعاتی آمریکا در مورد برنامه هسته‌ای ایران هم نقش داشته است. با وجود اطلاعاتی که واشنگتن می‌گوید از امیری دریافت کرده، آمریکایی‌ها چندان قدردان وی نبودند و بلافاصله بعد از بازگشت او، اطلاعات گسترده‌ای در مورد فعالیت‌های وی در اختیار رسانه‌ها قرار دادند. امیری در جریان معامله با آمریکایی‌ها، هم تخلیه اطلاعاتی شده و هم پول وعده داده شده را هم به‌واسطه تحریم‌ها از دست داده بود؛ مسأله‌ای که به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها چندان هم از آن ناراضی نبودند. یک مقام آمریکایی بعد از بازگشت امیری گفت: «به لطف تحریم‌های مالی علیه ایران، هرچیزی که او دریافت کرده بود، حالا از دسترسش خارج است. او رفته، اما پولش نه. ما اطلاعاتش را داریم و ایرانی‌ها هم خودش را.» اما انتشار ایمیل‌های هیلاری کلینتون وزیر خارجه سابق آمریکا نشان داد که علاوه بر نهادهای اطلاعاتی، این وزارتخانه هم در جریان پرونده امیری بوده است. در ایمیلی به تاریخ 5 جولای 2010، «ریچارد مورنینگ استون» نماینده موقت وزارت خارجه آمریکا در امور انرژی اوراسیا بدون نام بردن از امیری، می‌گوید که وی می‌خواهد برای دیدن خانواده‌اش به ایران بازگردد. او به کلینتون توصیه می‌کند که واشنگتن اجازه این‌کار را به امیری بدهد. اندکی بعد، یعنی زمانی که این پژوهشگر ایرانی خود را به دفتر حافظ منافع معرفی کرد، «جیک سالیوان» دستیار وقت وزیر خارجه در ایمیلی به کلینتون دلیل این کار امیری را ناخرسندی از طولانی شدن روند خروج او از آمریکا اعلام می‌کند. وی در نهایت، 22 تیر 1389 به دفتر حافظ منافع ایران در آمریکا مراجعت کرد و دو روز بعد به ایران بازگشت. شهرام امیری پس از ورود به ایران دستگیر و سرانجام در تاریخ 13 مرداد سال 1395 به جرم جاسوسی و فروش اطلاعات اعدام شد.