قفل و کلید

روزنامه صبح نو: معمولاً قفل را پیش از کلید ساخته‌اند و مردمان برای قفل‌های بدون کلیدشان دنبال فردی می‌گردند که کلید مناسب را بسازد؛ عده‌ای هم کلیدهای متعددی دارند که بر حسب اتفاق، گاهی قفلی را باز می‌کند و هزاران بار دیگر نمی‌تواند چنین کاری را انجام دهد. پس خود کلید معنادار نیست و معنایش هنگامی ظاهر می‌شود که بتواند گره‌ای را بگشاید. از آنجا که «کلید» به‌مثابه یک ابزار تبلیغاتی در سه‌ساله اخیر وارد ادبیات سیاسی کشور شده است، طرح و بحث درباره کلید را می‌توان رمزگان نوعی برداشت از نحوه تغییرات یا حل مسائل دانست؛ رویکردی که نوعاً راه‌حل تمامی مشکلات را تک‌علتی می‌داند و گرفتاری را یا به خلقیات ایرانیان ربط می‌دهد یا عقب‌ماندگی فناورانه کشور از ینگه‌دنیا. یکی از کلیدهایی که در ماه‌های اخیر مرتباً نامش بر سر زبان‌ها افتاده، همانا برنامه جامعه اقدام مشترک (Plan of Action Joint Comprehensive) یا برجام است که از یک عنوان خاص، برخی در حال مبدل کردن آن به‌عنوانی عمومی‌اند که می‌تواند قفل همه مشکلات و دشواری‌ها باشد؛ روزی از برجام داخلی صحبت می‌شود و باری دیگر از برجام منطقه‌ای، گاهی حتی به فراتر از حوزه سیاست رفته و از برجام اخلاقی سخن به میان می‌آید و در نمونه‌ای جالب، در مجلس جدید صحبت از برنامه برجام مجلس است. بحث بر سر تجربه برجام نیست)که هنوز فرجام آن نامعلوم است و گزارش‌های متعدد مقامات مجری حکایت از نا کارآمد بودن-شدن آن دارد(؛ سخن اینجاست که هر معضلی راه درمان خود را دارد و نمی‌شود با یک کلید در دست، به دنبال قفل‌هایی گشت که الزاماً به آن بخورد. تا کنون هیچ کلیدی قبل از قفل ساخته نشده و بعید است در آینده چنین شود؛ تعمیم دادن کلیدها به همه مسئله‌ها، نه فقط از دامنه گرفتاری‌ها نمی‌کاهد، بلکه خود، مسئله‌ساز و آزاردهنده خواهد بود.