نهضت نفت و خون در مسیر جدید پساتحریم

خبرگزاری ایسنا: قراردادهای امتیازی نفت از سال 1250 و در زمان ناصرالدین شاه شروع شد، روند قراردادهایی که منابع ملی کشور را به دست بیگانگان می‌سپرد، سال‌ها ادامه داشت تا اینکه جنگ جهانی دوم و تحولات سیاسی و اقتصادی پس از آن شرایط در ایران را نیز تغییر داد.

قرارداد 1312 پس از دارسی قراردادی بود که حاکمیت و روند تولید و استخراج را از منابع هیدروکربوری ایران به دست انگلیس‌ها سپرده بود،‌ اما روند تغییرات جهانی بلوک غرب را بر آن داشت که با دادن حاکمیت و تسلط ظاهری بر منابع به کشورها جهان سومی صاحب آن‌ها و تقسیم عادلانه منافع، قراردادهای خود را تغییر دهند.

در اسفند سال 1329 کمیسیونی با عنوان کمیسیون مخصوص نفت متشکل از 18 نفر پیشنهاد ملی شدن صنعت نفت را به مجلس ارائه داد، در این کمیسیون دکتر مصدق، دکتر علوی، ناصر ذوالفقاری، جواد گنجه‌ای، فقیه زاده، اللهیار صالح، حسین مکی، خسرو قشقایی، سرتیپ‌زاده، جمال امامی، جواد عامری، دکتر نصرت‌الله قاسمی، حائری‌زاده، عبدالرحمت فرامرزی، دکتر محمدعلی هدایتی، دکتر شایگان، میر سید علی بهبهانی و پالیزی عضویت داشتند.

متنی که در نیمه اسفند این سال به مجلس پیشنهاد داده شده بود،‌ به این شرح بود:«به نام سعادت ملت ایران و به منظور کمک به تامین صلح جهانی، به امضاکنندگان ذیل پیشنهاد می نمائیم که صنعت نفت ایران در تمام مناطق کشور بدون استثنا ملی اعلام شودیعنی تمام عملیات اکتشاف ،استخراج و بهره برداری در دست دولت قرارگیرد.»

این متن در 29 اسفند همان سال از سوی مجلس سنا تصویب شد و بعد از سال‌ها حاکمیت خارجی‌ها بر منابع ملی، طلای سیاه رسما به سرمایه‌ای ملی تبدیل شد و این روز نیز روز ملی شدن صنعت نفت نام گرفت.

حالا بیش از 60 سال از آن روز می‌گذرد و ایران طی این سال‌ها قراردادهای مختلفی را تجربه کرده است، قراردادهایی که پس از سال‌ها تحریم امروز وارد دور جدیدی شده است.

سال‌های تحریم، کاهش تولید و صادرات نفت را در پی داشت، موضوعی که باعث شد ایران سهم زیادی را در بازارهای بین‌المللی نفت از دست دهد و البته نبود ایران در این بازار نیز فرصت افزایش تولید و صادرات را به دیگر کشورهای نفتی داد.

حالا ایران مدل قراردادی جدیدی دارد، مدلی که بر اساس آن تمام شرکت‌هایی که در دوران تحریم میادین نفتی ایران را ترک کرده بودند، فرصت سرمایه‌گذاری دوباره پیدا خواهندکرد، این ابزاری است برای افزایش دوباره تولید، حفظ و نگهداری از منابع نفتی و البته بازپس‌گیری سهم ازدست رفته از بازار نفت.

اما راه بازگشت ایران به بازار نفت نیز مانند راه ملی کردن این صنعت راهی آسان نخواهدبود، بلکه کاهش شدید قیمت و توافقات مختلف برای جلوگیری از افزایش تولید سنگ‌هایی است که در این راه پیش پای کشور قرار دارد.

سال پیش رو سال برگزاری نخستین مناقصه نفتی بر اساس مدل جدید خواهد بود و شاید آغاز سختی‌های جدید برای اجرای قرارداد، افزایش تولید و راهی کردن نفت‌کش‌ها به سوی خریداران جدید طلای سیاه ایران.