همه گزینه های تولیت آستان قدس رضوی پس از آیت الله طبسی/ مروری بر موقوفات و شرکت‌های تحت مدیریت آستان قدس
اظهار نظرهای سیاسی (به خصوص در حمایت یا انتقاد از قوه مجریه و حمایت از شخصیت های مطرح سیاسی کشور)، نحوه مدیریت اقتصادی موقوفات حرم و تعیین جهت دهی فرهنگی و اعتقادی فضای حرم رضوی، مسائل مهم و بعضا چالش برانگیز دوران تولیت آیت الله واعظ طبسی بود که اکنون موجب پیش بینی های گروه های مختلف سیاسی درباره جانشین ایشان در جایگاه تولیت آستان قدس رضوی و همینطور نمایندگی ولی فقیه در استان خراسان رضوی می گردد.
سرویس سیاسی فردا: صبح روز جمعه مورخ 14/12/1394، بی شک مهمترین خبری که بر روی خروجی خبرگزاری ها و سایت های خبری قرار گرفت، خبر تاسف برانگیز ارتحال فقیه انقلابی، حضرت «آیت الله واعظ طبسی»، تولیت آستان قدس رضوی و نماینده ولی فقیه در استان خراسان بود.
وخامت حال جسمی این عالم ربانی در روز های گذشته، به طور طبیعی منجر به شکل گیری حدس و گمان های ذهنی درباره سپردن جایگاه متولی آستان قدس رضوی می گردید. اتفاقی که از قضا از ظهر جمعه در برخی از رسانه ها به وقوع پیوست.
البته دلیل اصلی اینگونه حدس و گمان ها درباره جانشین آیت الله واعظ طبسی به اهمیت جایگاه تولیت آستان مقدس حرم مطهر امام رضا علیه السلام برمی گردد. جایگاه ویژه ای که با وجود خزائن ویژه و گران قیمت و کتابخانه بسیارغنی و نیز وجود موقوفات فراوان و حساسیت ویژه برای نگهداری این اموال و املاک و جلوگیری از رسیدن دست های بعضا ناپاک و مغرض برای تصرف موقوفات، وظیفه بسیار خطیر و سنگینی را بر دوش شخص متولی می گمارد.
توزيع و پراکندگي جغرافيايي موقوفات
پراکندگي جغرافيايي موقوفات آستان قدس رضوي در طول تاريخ به اين شرح است: الف. استان خراسان: مشهد، چناران، قوچان، شيروان، بجنورد، فاروج، فريمان، تربت جام، باخرز، نيشابور، سبزوار، تربت حيدريه، کاشمر، گناباد، سرخس و بيرجند؛
ب. استان گلستان: گرگان؛
ج. استان مازنداران: ساري، چالوس؛
د. استان گيلان: رشت، لاهيجان، لنگرود؛
ه. استان تهران: ورامين، تهران، کرج، گرمسار؛
و. استان قزوين: قزوين؛
ز. استان کرمان: کرمان، بم، راور، سيرجان، رفسنجان؛
ح. استان يزد: يزد؛
ط. خوزستان: شوشتر؛
ي. استان فارس: شيراز، نيريز؛
ک. استان اصفهان: اصفهان،
ل. موقوفات خارج از کشور: سوريه، افغانستان، آذربايجان شوروي، هندوستان.
نوع اموال وقفي
اين اموال انواع متعددي دارند که با بررسي وقف‌نامه‌هاي موجود در آستان قدس، به اين قرار است:
املاک مزروعي، اراضي شهري، دکاکين، منزل، اتومبيل، سپرده‌هاي ثابت بانکي، سهام کارخانه‌ها، بيمارستان، آسياب، قنات، موتور چاه آب، چاه آب، باغات، کتب خطي، و چاپي، و مجموعه‌هاي هنري.
موارد مصرف عوايد موقوفات
عمده‌ي مصارف عوايد موقوفات آستان قدس رضوي در 25 فصل طبقه‌بندي شده که هر يک از اين فصول نيز به موادي تقسيم پذيرند. اين فصول 25 گانه عبارتند از:فصل اول: حقوق متوليان؛
فصل دوم: حقوق ناظران؛
فصل سوم: سوخت روشنايي حرم مطهر؛
فصل چهارم: پاکسازي و خوشبو کردن حرم مطهر؛
فصل پنجم: خادمان، حافظان، دربانان، فراشان، مؤذنان و کفشداران؛
فصل ششم: تعميرات حرم مطهر؛
فصل هفتم: دارالشفاء و بيمارستانهاي وابسته؛
فصل هشتم: مهمانسرا و اطعام؛
فصل نهم: زوار؛
فصل دهم: برگزاري مراسم جشن و سرور در اعياد مذهبي و پرداخت عيدي به خدام و ايتام سادات؛
فصل يازدهم: سوگواري و روضه‌خواني براي معصومين و ائمه اطهار (عليهم‌السلام)؛
فصل دوازدهم: ايتام سادات؛
فصل سيزدهم: سادات، طلاب و اهل علم؛
فصل چهاردهم: فقرا و مستمندان؛
فصل پانزدهم: فرش حرم مطهر؛
فصل شانزدهم: کتابخانه‌هاي آستان قدس؛
فصل هفدهم: نايب الزيارة؛
فصل هجدهم: خيرات و مبرات؛
فصل نوزدهم: حافظان مقابر خانوادگي واقفان؛
فصل بيستم: اولاد و ذوي‌الارحام واقفان؛
فصل بيست و يکم: موقوفات مطلقه‌ي آستان قدس رضوي (حق مصرف عوايد اين گونه وقف‌نامه‌ها بدون ذکر نوع آن به آستان قدس رضوي واگذار شده است.)؛
فصل بيست و دوم: موقوفات مطلبه‌ي آستان قدس رضوي (عوايد موقوفات احصا شده در طومارهاي عليشاهي و عضدالملکي که بدون ذکر مصرف در طومارها درج شده‌اند براي مصالح آستان قدس رضوي هزينه مي‌شوند.)؛
فصل بيست و سوم: موقوفات مطلقه‌ي آستان قدس رضوي (رقباتي است که از محل عوايد آستان قدس رضوي خريداري شده است. عوايد اين رقبات نيز در مسير مصالح آستان قدس رضوي هزينه مي‌شود.)؛
فصل بيست و چهارم: مصارف متفرقه (يا به تعبيري ساير مصارف که در قالب 23 فصل مذکور نمي‌گنجد، نظير شيرخوارگاه، فرش و بوريا براي مسجد گوهرشاد، سقاخانه، شهرداري، فرمانداري، استانداري،تأمين هزينه‌ي تحصيلي شاگرد اول دانشکده‌ي پزشکي تهران و...)؛
فصل بيست و پنتجم: امور فرهنگي (تأمين بخشي از مخارج دبستانها، هنرستانها و کمک به محصلان مستضعف اين واحدها با ذکر نام دبستان و هنرستان و نيز تأسيس دانشگاه، مدرسه، دبيرستان، و يتيم‌خانه...)
از سوی دیگر آستان قدس رضوی از جمله قدرتمندترین هلدینگ های کشور طبقه بندی می شود که در زمینه های مختلف ساختمانی، دامداری، دارویی و صنایع غذایی و... فعالیت می کند.
در خصوص اهمیت جایگاه تولیت آستان قدس رهبر کبیر انقلاب اسلامی، مرحوم «امام خمینی(ره)» نیز در حکم آیت الله واعظ طبسی به این مسئولیت حساس اشاره نمودند.
در بخشی از این حکم که در فروردین ماه سال 1359 صادر گردید می خوانیم:
«... با کمال جدیت و به طور دقیق از متعلقات آنجا خصوصاً کتابخانه و خزینه و محتویات ضریح مقدس و موقوفات و سایر متعلقات آن آستان مقدس محافظت کامل را بفرمایید و از حیف‌ومیل و ضیاع اموال جلوگیری نمایید و حضرات خدام محترم با جنابعالی در این امر لازم تشریک مساعی خواهند نمود و آنچه لازم به تذکر است این مطلب می‌باشد که هیچ‌یک از نهادهای جمهوری اسلامی مانند جهاد سازندگی و همچنین وزارت ارشاد ملی و یا اشخاص عادی حق دخالت در موقوفات و سایر متعلقات آستان قدس را ندارد.. »
البته باید به همه مطالب بالا مساله مهم حضور میلیونی زوار در هر سال، گرداگرد حرم امام رضا علیه السلام و تاثیرات شدید معنوی و فرهنگی زیارت ثامن الائمه علیه السلام و چگونگی ایجاد بستر مناسب برای بهره برداری هرچه بیشتر از این ظرفیت عظیم انسانی و همینطور بروز پدیده ها و ساختارهای موقت و ثابت اقتصادی که به طور طبیعی در مسیر زیارت، در داخل یا مجاورت حرم مقدس رضوی در شهر مقدس مشهد و استان خراسان رضوی شکل می گیرد را اضافه کرد.
حال جایگاه متولی آستان قدس رضوی بیش از پیش هویداست. فردی که باید علاوه بر حفظ استقلال در اداره امور فرهنگی و اقتصادی از نهاد های دولتی (مندرج در حکم امام خمینی)، باید پاسخگوی اعتقادی و معنوی ظرفیت عظیم زائرانی باشد که به طور طبیعی هنگام زیارت امام رضا علیه السلام و بهره برداری معنوی از فضای حرم مطهر، درگیر مسائل کلان سیاسی و بین المللی و نیز مسائل جزئی روحی و روانی خانواده و محیط زندگی در شهر و روستای خود می باشند.
اظهار نظرهای سیاسی (به خصوص در حمایت یا انتقاد از قوه مجریه و حمایت از شخصیت های مطرح سیاسی کشور)، نحوه مدیریت اقتصادی موقوفات حرم و تعیین جهت دهی فرهنگی و اعتقادی فضای حرم رضوی، مسائل مهم و بعضا چالش برانگیز دوران تولیت آیت الله واعظ طبسی بود که اکنون موجب پیش بینی های گروه های مختلف سیاسی درباره جانشین ایشان در جایگاه تولیت آستان قدس رضوی و همینطور نمایندگی ولی فقیه در استان خراسان رضوی می گردد.
«دیده بان رسانه ای دولت» پیش بینی کرد که رهبر انقلاب، حضرت آیت الله خامنه ای، خودشان مسئولیت تولیت آستان قدس را برعهده گرفته و حجت الاسلام محمدی گلپایگانی, حجت الاسلام سید مهدی خاموشی, حجت الاسلام سید محمد سعیدی و آیت الله علم الهدی از گزینه های اصلی برای عهده دار شدن نائب تولیه آستان قدس رضوی هستند.
سایت «انتخاب» هم از احتمال انتصاب «حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی»، تولیت آستان امامزاده صالح، به عنوان تولیت آستان قدس رضوی خبر داد و آیت الله «سید احمد علم الهدی» را گزینه احتمالی نمایندگی ولی فقیه در استان خراسان رضوی معرفی کرد. حجت‌الاسلام و‌المسلمین رئیسی متولد مشهد و داماد خانواده آیت‌الله سید احمدعلم‌الهدی است، همچنین وی عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز نیز به شمار می‌رود.
البته در برخی از رسانه ها نیز احتمال اداره آستان قدس به صورت «شورایی» مطرح شد. شورایی که احتمالا سرپرستی آن بر عهده «حجت الاسلام سید مهدی خاموشی» رئیس سازمان تبلیغات اسلامی و یا «حجت الاسلام ناطق نوری» رئیس دفتر بازرسی رهبر انقلاب خواهد بود.
از دیگر شخصیت‌هایی که برای جانشینی ایشان از سوی برخی رسانه‌ها معرفی شده است نام افرادی همچون، آیت‌الله محمد محمدیریشهری، حجت الاسلام و‌المسلمین اشرفی‌شاهرودی به چشم می‌خورد.
صرف نظر از این گمانه زنی ها، باید منتظر تصمیم حکیمانه رهبر معظم انقلاب بود و باید دید این مسئولیت خطیر به کدام یک از شخصیت های نظام اسلامی محول خواهد شد.
دیدگاه تان را بنویسید