توهم 88 به توهم 94 تبدیل شد؟

خبرگزاری فارس: 6 سال و اندی پیش در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال 88 برای بسیاری از ناظران و تحلیلگران، تفاوت آرایش سیاسی-اجتماعی در شهر تهران با بسیاری دیگر از مناطق کشور کاملا آشکار بود. آنها که در آن ایام، گشتی در خیابان های تهران می زدند می توانستند دریابند که میزان حامیان موسوی در این شهر- مخصوصاً مناطق شمال نشین- افزونتر از مشتاقان به ادامه ریاست جمهوری احمدی نژاد است. نتیجه نهایی آرا نیز بر همین گزاره مهر تایید گذاشت به گونه ای که موسوی 2.5 میلیون رای و احمدی نژاد 1.8 میلیون رای در تهران کسب کردند.

چرایی این تفاوت آرا در تهران نسبت به سایر مناطق را در آن شرایط می توان به دلایل و عوامل مختلفی نسبت داد. بافت جمعیتی - سیاسی - فرهنگی تهران، تفاوت مطالبات اجتماعی در این شهر نسبت به سایر شهرها و بالاخص هدف گذاری و رویکرد دولت احمدی نژاد که عمدتاً ناظر بر تمرکززدایی و توجه بیشتر به مناطق حاشیه ای و دورافتاده بود؛ موجب گردید تا حمایت سیاسی در تهران نسبت به رقیب احمدی نژاد بیشتر از او باشد.

اکنون در انتخابات مجلس دهم نیز تقریبا می توان نسبت مشابهی بین آرای تهران با اکثر نفاط کشور مشاهده کرد. در حالی که مردم بسیاری از حوزه های انتخابی سراسر کور با میزان مشارکت همسان و بلکه بالاتر از تهران، اکثریتی از نمایندگان اصولگرا را روانه قوه مقننه کرده اند؛ در حوزه انتخابیه تهران شاهد رویکردی نسبتاً متفاوت هستیم و بر اساس گزارش هایی که تا این لحظه دریافت شده، اکثریت قابل توجهی از آرای رای دهندگان در حوزه انتخابیه تهران به سبد لیست اصلاح طلبان واریز شده است.

رسانه های دولتی و اصلاح طلب که تقریباً از منتیجه انتخابات سراسری مایوس شده اند، تلاش دارند تا نظیر انتخابات ریاست جمهوری سال 88 با هیاهو و ایجاد فضای هیجانی درباره آرای تهران، نوعی ذهنیت پیروزمندانه در بدنه اجتماعی خود ایجاد کنند و اگرچه در شرایط کنونی توان و ظرفیت اقدامات خیابانی را ندارند اما تلاش می کنند تا در فضای مجازی چنین ذهنیتی را در قالب مطالب و تصاویر و کلیپ ها و... تا حد امکان گسترش دهند.

اما حقیقت این است که این پیروزی مجازی صرفاً در همان فضای مجازی و برای چند روزی کاربرد دارد و در عالم واقع آنچه نصیب اصلاح طلبان و حامیان دولت شده چیزی جز ناکامی قابل توجه و شکستی غیرقابل باور نیست. چرا که اگر هدف غایی هر انتخابات را به دست گیری سکان اداره یک نهاد (مثل مجلس شورای اسلامی یا مجلس خبرگان) در نظر بگیریم، جریان اصلاح طلب و دولت در این انتخابات قاطعانه ناکام مانده است. مجلس خبرگان که جای خود دارد، برای اولین بار در تاریخ بعد از انقلاب است که یک دولت مستقر در نخستین دوره خود نتوانسته است گفتمان مجلس را خود همراه سازد. حال اگر عده ای بخواهند نام چنین ناکامی بزرگی را پیروزی بگذارند، منطقی جدید و البته عجیب و غریب است!

حقیقت این است که حوزه انتخابیه تهران گرچه از منظر سیاسی حالتی نمادین داشته و به لحاظ تعداد منتخبان، می تواند بر وزن جریانات موجود در مجلس تاثیر بگذارد اما با شرایط موجود حتی اگر تمامی سی نماینده تهران نیز از لیست حامیان دولت وارد مجلس دهم شوند، با توجه به گرایش اصولگرایانه اکثریت منتخبان حوزه های دیگر، تاثیری جدی در گفتمان غالب بر این مجلس نخواهد داشت. کمااینکه به عنوان مثال در همین دوره گذشته (مجلس نهم) به رغم اینکه اکثریت نمایندگان تهران از یک گرایش سیاسی بودند اما بخش عمده ای از آنان در دسته بندی های داخل مجلس در فراکسیونی قرار داشتند که به لحاظ عددی اقلیت محسوب می شد.حتی با شکل گیری پدیده ای به نام نماینده تهرانی و شهرستانی - فارغ از درستی و نادرستی آن - کرسی ریاست بخش زیادی از کمیسیون های مجلس که به صورت سنتی در اختیار چهره های مشهور نماینده تهران بود، به دیگران تعلق گرفت.

بر اساس برآوردهای دقیق، ترکیب هر دوره مجلس در دوره بعد حدوداً تا دوسوم تغییر می کند و حتی اگر گرایش گفتمانی دو دوره مجلس نظیر هم باشد، ترکیب نمایندگان تا هفتاد درصد متفاوت است. با توجه به این که بخش عمده ای از کاندیداهای ائتلاف اصولگرایان در تهران در این دوره انتخابات، نمایندگانی بودند که بسیاری از ایشان در مجالس هفتم، هشتم و نهم حضور داشته اند و فارغ از توانایی ها و قابلیت های آنان، تغییرشان در مجلس دهم چندان غیرطبیعی نیست. کمااینکه برخی چهره های نامدار و پرسابقه مجالس گذشته در حوزه های انتخابیه غیر از تهران نیز نتوانستند آرای محکمی از موکلان خود کسب کنند.

این موضوع در گذشته نیز اتفاق افتاده است و در انتخابات مجلس ششم، لیست جامعه روحانیت مبارز در تهران که در آن چهره های برجسته ای چون هاشمی رفسنجانی،حسن روحانی،موحدی کرمانی و... حضور داشتند در برابر لیستی که بخش عمده ای از آن از افراد جوان و کمتر شناخته شده جریان اصلاحات بودند بازماندند به گونه ای که از آن جمع سرشناس تنها دکتر حدادعادل موفق به ورود به مجلس شد.

در مقابل در انتخابات مجلس هشتم نیز اصلاح طلبان تهران در قالب لیستی با عنوان «یاران خاتمی» تبلیغات گسترده ای بعمل آوردند تا با استفاده از وجهه رئیس دولت اصلاحات و تمسک به عکس و چهره او کرسی های تهران در مجلس را ازآن خود کنند اما با شکستی سنگین مواجه گردیدند به گونه ای که از آن جمع صاحب نام که افرادی چون اسحاق جهانگیری معاون اول دولت کنونی در آن حضور داشتند، تنها یک یا دو نفر موفق به ورود به مجلس شدند.

با این تفاصیل، استفاده جریان سیاسی و رسانه های حامی دولت و اصلاح طلبان از موفقیت لیست انتخاباتی اشان در تهران، شاید از منظر ژورنالیستی برای تقویت روحیه بدنه اجتماعی کاربرد داشته باشد و برای چند روز هیجان و خوشحالی مجازی تولید کند، اما در عرصه واقعیت این فضاسازی رسانه ای واجد هیچ ارزش سیاسی و راهبردی نیست. حقیقت امر این است که در کلان ماجرا هم در انتخابات خبرگان و هم انتخابات مجلس جریان دولت و اصلاحات به رغم برخورداری از ظرفیت ها و مزیت های نسبی بسیار گسترده - که به طور طبیعی در اختیار هر دولت مستقر و جریان حاکمی هست - شکست غیرقابل باور ومنتظره ای را متحمل شده است مگر این که همه انتخابات کشور را درتهران خلاصه کنند و رقابت سیاسی را نه برای کسب نهاد حاکمیتی که در مسابقه اشخاص تلقی نمایند.