ناگفته‌های صالحی از مذاکرات سال 90 با آمریکایی‌ها

خبرگزاری ایسنا: علی‌اکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی در نشستی در شورای راهبردی روابط خارجی افزود: اگر ارشادات و حمایت‌های رهبری نبود صنعت هسته‌ای به اینجا نمی‌رسید.

او تاکید کرد که ساختار، شاکله و نشاط هسته‌ای کشور با توافق هسته‌ای یا برجام حفظ شده است و تا پایان سال شاهد کلنگ‌زنی نیروگاه جدید در بوشهر خواهیم بود که توسط روسیه ساخته می‌شود. البته دو واحد در بوشهر قرار است ساخته شود. هم‌چنین دو واحد نیروگاهی قرار است توسط چینی‌ها ساخته شود. در دیداری که اخیرا با سفیر کره جنوبی در تهران داشتیم آن‌ها هم ابراز تمایل برای همکاری با ایران در زمینه نیروگاهی داشتند. هم‌چنین کشورهای غربی هم ابراز تمایل کرده‌اند.

رییس سازمان انرژی اتمی با قدردانی از روسیه که در روزهای سخت و تحریم به ایران کمک کرد اظهار کرد: قبلا کسی با ما همکاری نمی‌کرد اما امروز همه در صف همکاری با ایران ضمن تامین مالی پروژه و موارد دیگر هستند و نکته قابل توجه این است که کشورهای طالب همکاری با ایران به خوبی می‌دانند که ایران صرفا به دنبال خرید یک باطری بزرگ به عنوان نیروگاه هسته‌ای نیست بلکه ایران می‌خواهد در طراحی، ساخت و تامین تحهیزات این پروژه‌ها مشارکت جدی داشته باشد و پیشنهاداتی که می‌دهند بر همین اساس است.

صالحی گفت: هیچ وقت در مذاکرات هسته‌ای و برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای با تردید صحبت نکرده‌ایم و همواره به طور منسجم با طرف‌های مقابل صحبت کردیم که در نهایت به آن چه در برجام رسیدیم دست یافتیم و هر آن چه مسوولان گفتند در مذاکرات همان شد. همان‌طور که همیشه ایران می‌گفت اثبات شد که ایران از ابتدای برنامه هسته‌ای بیش از ۵ درصد غنی‌سازی نکرده است و فعالیت غیر صلح‌آمیز تحت عنوان آن چه آن‌ها مدعی هستند (پی.ام.دی) نداشته است.

رییس سازمان انرژی اتمی با بیان این که در زمان مذاکرات اولیه با سه کشور اروپایی ما راضی بودیم سانتریفیوژهای ما را در حد تحقیق و توسعه بپذیرند و الان علاوه بر تحقیق و توسعه حدود 6 هزار سانتریفیوژ فعال در اختیار داریم گفت:‌ تا قبل از برجام ما 10 هزار سانتریفیوژ فعال داشتیم از این تعداد 6 هزار تای آن حفظ شده است و 10 هزار تای دیگر نصب شده بودند اما کار نمی‌کردند که این هم بنا به تصمیم دولت وقت بود.

صالحی با اشاره به پیشنهاد سلطان عمان مبنی بر آمادگی وساطت بین ایران و آمریکا برای مذاکره و بحث دوجانبه در بحث هسته‌ای در دولت گذشته خاطرنشان کرد: با اجازه مقام معظم رهبری در سال 1390 علاوه بر مسیر مذاکره با 1+5 مسیر دوم مذاکراتی به طور مستقیم با آمریکا شکل گرفت. این مذاکرات از باب اتمام حجت با آمریکایی‌ها بود و در حالی انجام شد که رهبری اظهار داشتند هر چند به آمریکایی‌ها اعتماد نیست اما بروید و مذاکره کنید. مذاکره آغاز شد و جلساتی به طور حضوری و نوشتاری که نظرات در آن از طریق واسطه عمانی رد و بدل می‌شد، انجام گرفت. در این مذاکرات را از سوی ایران آقای خاجی، معاون وقت وزارت خارجه و آقایان بهاروند، ذبیح و نجفی (نماینده فعلی ایران در آژانس) مدیریت می کردند. مذاکرات در نهایت به این جا رسید که باید از سوی آمریکا غنی‌سازی ایران به رسمیت شناخته شود وگرنه ادامه مذاکرات از سوی ایران معنایی ندارد.

او افزود: سلطان عمان با توجه به این خواسته ایران نامه‌ای به آقای احمدی‌نژاد نوشت که در آن آمده بود آمریکا و ایران با وساطت ما مذاکره کردند و نماینده آمریکا اعلام کرده است غنی‌سازی را برای ایران به رسمیت می‌شناسد به شرطی که مذاکرات در سایر امور ادامه یابد.

رییس سازمان انرژی اتمی اضافه کرد: گفت‌وگوها ادامه داشت تا این که به آستانه انتخابات ریاست جمهوری در ایران رسیدیم و قرار شد ادامه گفت‌وگوها بعد از تعیین دولت جدید در ایران دنبال شود و با انتخاب آقای روحانی کار دنبال شد و پرونده هسته‌ای از دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی به وزارت خارجه ارجاع داده شد و نتیجه کار پس از دو سال آن چیزی شد که امروز می‌بینید و برجام به فرجام رسید.

صالحی در ادامه سخنانش با اشاره به انتقاداتی که به بخش‌های فنی برجام در رسانه‌ها و از سوی برخی افراد وارد شده است گفت: مقام معظم رهبری تاکید داشتند شاکله و ساختار صنعت هسته‌ای نباید لطمه بخورد و عناصر آن از اکتشاف و استخراج، غنی سازی، راکتورهای تحقیقاتی و تحقیق و توسعه در آب سنگین و سانتریفیوژها و نیز ساخت سوخت و راکتورهای قدرت همگی در برجام دیده شده است.

وی با اشاره به بحث غنی‌سازی و آب سنگین خاطرنشان کرد: این دو موضوع مسائلی هستند که از منظر 1+5 ایران می‌تواند به واسطه آن‌ها به سلاح هسته‌ای دست پیدا کنند ما همواره اعلام کرده‌ایم اکه اولا به دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم و دومین این موضوع با فتوای رهبری غیرشرعی است. در عین حال ما در هر دو حوزه پیشرفت‌های قابل توجهی کرده‌ایم. از قبل هم گفته‌ایم ما به حوزه غنی‌سازی و آب سنگین وارد شدیم چرا که مطمئن نبودیم کدام مسیر به نتیجه می‌رسد چرا که در‌ آن مقطع هیچ کس به ما کمک نمی‌کرد و مجبور بودیم خودمان کار را جلو ببریم.

صالحی تاکید کرد: ما در برجام هیچ حقی را برای ابد از خود محروم نکرده‌ایم اما در برخی موارد محدودیت‌هایی را برای مدت معلومی پذیرفتیم. مثلا در استخراج نکردن پلوتونیم از سوخت مصرف شده یا همان بازفراوری قبول کردیم برای 15 سال این کار را انجام ندهیم که اساسا تا 15 سال آینده ما چنین قصدی هم نداشتیم.

او ادامه داد: محدودیت دیگر را در استفاده نکردن از فلز پلوتونیوم و اورانیوم قبول کردیم. ما یک بار فلز اورانیوم را ساختیم و پروژه را جمع کردیم چرا که احساس کردیم نیازی به این موضوع نداریم و این را به آژانس هم گفته‌ایم و محدودیت دیگر که البته بیش‌تر یک خواسته پادمانی است این است که کیک زرد تولید شده در اردکان یزد تحت نظارت آژانس تا 25 سال صرفا به اصفهان برود که اساسا محصول اردکان فقط در اصفهان کاربرد دارد.

صالحی گفت:‌ ما در خصوص تعداد سانتریفیوژها اگر با 10 هزار سانتریفیوژی که تا قبل از برجام فعال بوده است کار می‌کردیم در یک سال 2 هزار و 400 تا 2 هزار و 500 کیلو اورانیوم تولید می‌کردیم و الان با حدود 6 هزار سانتریفیوژ 1200 تا 1500 کیلو در سال تولید می‌کنیم. بنابراین خیلی تفاوتی در میزان تولیدی اورانیوم ما نکرده است. علاوه بر این توان غنی‌سازی ما برای تولید سوخت بوشهر در نظر گرفته می‌شود. در حالی که بوشهر برای یک سال 30 هزار کیلو سوخت نیاز دارد. هم‌چنین روس‌ها تا 10 سال ضمانت تامین سوخت این نیروگاه را کرده‌اند.

رییس سازمان انرژی اتمی با اشاره به راندمان پایین سانتریفیوژهای نسل اول گفت:‌ اگر ماشین‌هایی که الان ما در اختیار داریم به طور عادی کار کنند حدود 12 درصد خرابی دارند در حالی که نرم جهانی زیر یک درصد است. اگر بخواهیم سمت تجاری‌سازی در صنعت هسته‌ای جلو برویم به مصلحت است که از این نسل سانتریفیوژها استفاده نکنیم و به سمت نسل‌های پیشرفته‌تر برویم. خرابی زیاد این ماشین‌ها به خاطر آن است که ما آن را مهندسی معکوس کردیم و به همین دلیل کارآیی‌اش کم‌تر از نسل اولیه وارداتی است. در عین حال مهندسی معکوس کمک کرد تا امروز بتوانیم خودمان نسل‌های پیشرفته‌تر را طراحی کنیم. الان ما ماشین IR8 را با 24 سو در اختیار داریم. اگر برجام هم نبود و می‌خواستیم به 190 هزار سو برسیم نمی‌توانستیم با نسل اول ماشین‌ها به این سمت برویم. اگر بخواهیم 190 هزار سو را در نطنز جا بدهیم با همین ماشین‌های نسل اول باید سه نطنز دیگر هم بسازیم در حالی که با 40 هزار ماشین IR8 می‌توان یک میلیون سو داشت.

صالحی تاکید کرد: بنابراین ما در صنعت هسته‌ای با برجام نه کند و نه متوقف شده‌ایم بلکه در مواردی از جمله تامین مواد اولیه سرعت هم گرفته‌ایم.

وی ادامه داد: با مبادله سوخت ما اکنون 220 تن کیک زرد در اختیار داریم. هم‌چنین در زمینه همکاری‌های فنی ساخت سوخت،‌ ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای با ایمنی بالا در آینده بسیار پیش خواهیم رفت به ویژه آن که در برجام فرصت تبادل تجربه در ساخت سوخت را هم پیدا کرده‌ایم.

معاون رئیس جمهور در ادامه سخنانش از تمام کسانی که از ابتدای شکل گیری پرونده هسته‌ای در این عرصه زحمت کشیده‌اند، قدردانی کرد و افزود: این که چرا مذاکرات در دولت یازدهم نتیجه داد، تقدیر بود. البته شاید خوب هم شد که مذاکرات طول کشید تا اینجا هر چند هزینه‌های زیادی دادیم اما باعث شد تا بسیاری از تردیدها در رابطه با مسیری که باید طی می‌کردیم، برطرف شود.

وی با اشاره به گفت‌وگویی که با شبکه الجزیره داشت و در پاسخ به سوال خبرنگار که از وی پرسید عرب‌های منطقه با ایران هسته‌ای مشکل دارند، گفت:‌ من به خبرنگار این شبکه گفتم علت اصلی بحران در منطه رژیم صهیونیستی است و ایران در برابر این رژیم به یک سد تبدیل شده است و کشورهای عرب به جای آن که از ایران تشکر کنند، از این مسأله ناراحت‌اند.

وی ادامه داد: مردم منطقه و کشورهای عرب بیدار شده و احساس می‌کنند ایران با وجود جنگ تحمیلی تحریم و مشکلات داخلی مقتدرانه در مقابل شش کشور که 95 درصد قدرت اقتصادی و نظامی دنیا را دارند، ایستاده و عزتمندانه حق خود را تثبیت کرده است. مردم این منطقه می‌بینند کشورهایشان با یک سوم جمعیت و 4 برابر درآمد ایران هیچ چیز از خودشان ندارند. از این رو به دولت‌هایشان فشار می‌آورند و مسئولان این کشورها نگران اداره کشورهای خود هستند اما به جای تدبیر برای کشور خود به دنبال آشفته کردن ایران هستند.

صالحی گفت: ما در سکوی پرتاب قرار گرفته‌ایم و آینده کشور بسیار روشن است.

در ادامه این نشست تعدادی از مدعوان یا حاضران سوالاتی را از صالحی پرسیدند. در این میان ابراهیم کارخانه نماینده مجلس با طرح انتقاداتی به برجام اظهار کرد که برخلاف اظهارات رئیس سازمان انرژی اتمی برجام فعالیت‌های هسته‌ای و علمی و تحقیقاتی ایران را کند کرده و محدودیت‌هایی را بر فعالیت موشکی ایران وارد کرده است.

صالحی در ادامه پاسخ داد:‌ به من اعتماد کنید. من قصد خیانت به کشورم را ندارم و حداقل به اندازه شما برای کشورم دلسوز هستم.

وی درباره فعالیت‌های موشکی گفت: آقا قبل از برجام این فعالیت‌ها بر اساس قطعنامه‌های شورای امنیت آزاد بود؟ اتفاقا بعد از برجام محدودیت‌ها کاسته شده است. دوستان مذاکره کننده زحمت کشیدند و تمام این مسائل و محدودیت‌ها را از قطعنامه‌ها خارج کردند. ایران اگر موشک با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای طراحی کند یا آزمایش قطعنامه 2231 را نقض کرده است که برای ما هم مهم نیست که البته قصد تولید چنین سلاحی هم نداریم. بنابراین آن چه امروز اتفاق افتاده با آن چه قبل از برجام وجود داشت، خیلی تفاوت دارد. علاوه بر این وزارت دفاع از پروژه اعلام خریدهای نظامی با مصارف دوگانه استثناء شده است.

وی ادامه داد: به لحاظ منطقه‌ای آقای خرازی اینجا هستند و می‌توانند به شما بگویند که تا چه اندازه قدرت ایران در منطقه رشد کرده است.

وی در رابطه با آن چه به عنوان کاهش فعالیت‌های علمی و هسته‌ای ایران عنوان شد، گفت: فعالیت‌های تحقیقاتی و علمی ایران کند نشده است و الان پس از برجام از شرکت های معتبر هسته‌ای و تحقیقاتی برای همکاری با ایران اعلام آمادگی کردند. الان آن قدر پیشنهاد داریم که برای خود ما هم تعجب‌آور است. یک روزی ما قادر نبودیم یک پمپ معمولی با درجه هسته‌ای خریداری کنیم. ما نمی توانستیم آشکارساز بخریم یا اگر می‌توانستیم خریداری کنیم شرکت‌هایی با برندهای معروف با حمایت کشورهای دیگر اقدام به خرابکاری هسته‌ای در آن تجهیزات می ‌ردند و به ما می‌فروختند. البته باعث شد ما در زمینه کشف خرابکاری‌های هسته‌ای تجربیات بسیاری پیدا کنیم با این حال در این حوزه برای ما بسیار کار هزینه‌بردار بود.

وی در رابطه با راکتور تهران خاطرنشان کرد: این راکتور قادر است تا 15 سال دیگر فعالیت کند و امروز در دنیا بسیاری از راکتورها با وجود عمر اولیه 30 الی 40 سال اما برای 60 سال در نظر گرفته می‌شوند.

به گزارش ایسنا خلفی مسؤول راکتور تهران در این بین در خصوص عمر راکتور تهران به حاضران گفت: با اقتدار کامل می‌گویم راکتور تهران حداقل تا 10 الی 15 سال آینده می‌تواند به فعالیت خود ادامه دهد و سوخت پیش‌بینی شده برای این راکتور در نظر گرفته شده و با درایت آقای صالحی ما در چارچوب برجام خط تولید سوخت 20 درصد را در اختیار داریم و ان شاء الله طی 5 الی 6 سال آینده راکتور اراک به راکتور تهران اضافه می‌شود.

پس از آن رضا امراللهی چهارمین رئیس سازمان انرژی اتمی از زمان تاسیس این سازمان در سخنانی اظهار کرد: اعتقاد دارم آن چه زندگی هسته‌ای ایران را چرخاند، نیروگاه بوشهر بود و اگر این نیروگاه تمام نمی‌شد همه حرف‌هایی که امروز وجود دارد، اتفاق نمی‌افتاد. باید از همه آنهایی که زندگی‌شان را در این مسیر گذاشتند تقدیر شود تا بالاخره نیروگاهی به اسم بوشهر به نتیجه رسید. برخی دوستان زندگی شان در این مسیر گذاشتند که کشور هسته‌ای شود.

وی خطاب به کارخانه ای نماینده مجلس گفت: فرض کنید نگرانی های شما که البته من بسیاری از آنها را قبول ندارم درست باشد اما آنچه که امروز شما می گویید دیگر فعالیت در صنعت هسته‌ای ایران نیست یا کاهش یافته همان کارها و اقداماتی است که مهندسان خودمان آنها را انجام داده اند. ما هزینه ای نکردیم که بخواهیم نگران باشیم بنابراین به شما هم می گویم. خیلی نگران نباشید.

امراللهی ادامه داد: در چارچوب برجام کسانی که مذاکره و کار کردند زندگی شان را گذاشتند تا کار به اینجا رسید که کار کوچکی هم نیست اگر چیزی را هم داریم همان چیزی است بچه های خودمان درست کردند. همه ما سوار بر یک کشتی هستیم اگر به مقصد برسیم که می رسیم همه خوشبخت می شویم اما اگر به دنبال کندن سوراخ در کشتی باشیم به جایی نخواهیم رسید و الان مقطعی است که باید سعی کنیم اگر سوراخی هم وجود دارد آن را پر کنیم. من معتقدم در برخی جاها اگر رهبری و هشدارهای ایشان نبود مثل PMD نمی توانستیم از این موضوع به راحتی و با اطمینان بگذریم.