کسری بودجه عربستان از دلایل خصوصی‌سازی «آرامکو» بود

مهر: چندی پیش «محمد بن سلمان» وزیر دفاع و نایب ولیعهد عربستان سعودی در گفتگو با نشریه «اکونومیست» از تصمیم ریاض برای واگذاری بخشی از سهام شرکت نفتی «آرامکو» که بزرگترین شرکت تولید انرژی جهان به شمار می آید، خبر داد. این تصمیم که در ظاهر برای جبران کسری بودجه ناشی از افول قیمت نفت اتخاذ شده و رنگ و بوی مشارکت مردمی به خود گرفته است، در عمل با جذب سرمایه گذاران خارجی بزرگ، آرامکو را به یک شرکت بین المللی تبدیل می کند. با توسل به این حربه، عربستان به عنوان یکی از اعضای تاثیرگذار در «اوپک» می تواند سیاست گذاری های این سازمان نفتی را با الهام از خط مشی شرکای بین المللی خود دستخوش تغییر کند.

در همین رابطه گفتگویی با پروفسور «حسین عسکری» داشتیم که در ادامه به آن می پردازیم.

حسین عسکری مشاور وزیر دارایی عربستان بوده و از او به عنوان معمار اقتصاد عربستان نیز یاد می کنند. بنا بر اعلام «بانک نیویورک» عسکری اولین شخص در جهان بود که کاهش قیمت نفت به ۴۰ دلار را پیش بینی کرد.

عسکری استاد تجارت بین‌الملل و امور بین‌المللی دانشگاه «جرج واشنگتن» آمریکاست. وی رئیس مؤسسه تحقیقات و مدیریت جهانی و رئیس پیشین دپارتمان تجارت بین‌الملل دانشگاه جرج واشنگتن بوده است. زمینه تخصصی و بحث‌های او در دانشگاه جورج واشنگتن بر اقتصاد، توسعه سیاسی و انسانی در خاورمیانه، اختلافات و جنگ‌ها در خاورمیانه، اقتصاد سیاسی نفت و اقتصاد اسلامی متمرکز است.

از سوابق اجرایی وی می توان به دو و نیم سال فعالیت در هیئت اجرایی صندوق بین‌المللی پول اشاره کرد. او در زمینه‌ سیاست‌ توسعه اقتصادی، سیاست‌های نفتی و اقتصاد و تجارت بین‌الملل مشاور وزیران دارایی، روسای بانک‌های مرکزی، وزیران نفت و دیگر مقامات کشورهای خلیج فارس بوده است. عسگری همچنین در مقاطعی مشاور نهادها و شرکت‌هایی نظیر سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD)، بانک جهانی، صندوق سرمایه‌داری کشورهای در حال توسعه ،(IFU)سازمان ملل متحد و... بوده است.

حسین عسکری ۲۰ کتاب، شش رساله، بیش از ۱۰۰ مقاله‌ و... درباره‌ تحولات اقتصادی در خاورمیانه، اقتصاد اسلامی، تجارت و اقتصاد بین‌الملل، اقتصاد کشاورزی، اقتصاد نفت و تحریم‌های اقتصادی منتشر کرده است. وی سابقه تدریس در دانشگاه‌های تگزاس در آستین، دانشگاه تافتس آمریکا، دانشگاه MIT، دانشگاه جانز هاپکینز و دانشگاه کلارک را دارد. «جهانی شدن و مالیه اسلامی» (انتشارات جان ویلی اند سانز)، «ثبات مالیه اسلامی» (انتشارات جان ویلی اند سانز)، «اسلام و راه بشر و توسعه اقتصادی» (انتشارت پلاگریو مک میلان) از جمله آثار او به شمار می‌روند.

*«آرامکو» غول نفتی عربستان سعودی با ۶۰ هزار پرسنل و ذخایر نفتی به حجم ۲۶۱ میلیارد بشکه صحت شایعات مبنی بر فروش بخش کوچکی (معادل ۵ درصد) از سهام خود به سرمایه گذاران خارجی را در راستای تحقق اصلاحات اقتصادی ریاض، مورد تایید قرار داده است. این تصمیم در هر دو بازه کوتاه مدت و دراز مدت چه تاثیری بر بهای نفت می تواند داشته باشد؟

این تصمیم هیچ تأثیری در کوتاه مدت و بلندمدت بر بهای نفت نخواهد داشت.

در واقع فروش این حجم سهام هیچ تاثیری (بر بهای نفت) نمی تواند داشته باشد. چنانچه در سال‎های آینده کنترل عربستان سعودی بر «آرامکو» از دست برود، به همان نسبت این امکان که سیاست گذاری تولید در این شرکت کمتر تحت تاثیر ملاحظات سیاسی قرار بگیرد، وجود خواهد داشت. اما هنوز تا حدس زدن این موضوع که طرح فروش سهام آرامکو چه نقشی را در آینده ایفا خواهد کرد، فاصله زیادی داریم.

*برخی این ادله را پیش می کشند که تصمیم عربستان برای فروش سهام شرکت نفتی آرامکو از کسری بودجه دولت ریاض ناشی می شود، نظر شما در این باره چیست؟

بله این دلیل درست است. گمان می کنم که تمایل عربستان سعودی در ایجاد مکانیزمی است که در صورت لزوم به راه‎های تامین منابع مالی این کشور تنوع ببخشد. از این رو، یک شرکت سهامی عام، که حسابرسی آن از شفافیت بیشتری برخوردار باشد، می تواند در سطح بین الملل گزینه های مالی بهتری را پیش روی عربستان قرار دهد.

* آیا تنش های موجود بین ایران و عربستان تاثیری بر روی بهای نفت دارد؟

در پاسخ باید بگویم بله و خیر.

در واقع به گمان من، ایران و عربستان هیچگاه در زمینه سیاست‎های نفتی با هم همکاری نداشته اند تا این موضوع بتواند بر بهای نفت تاثیر بگذارد. هر خبری در این خصوص را به شما گفتند باور نکنید.

ممکن است هر دو طرف بگویند که قبلا همکاری هایی با هم داشته اند اما در عمل دو کشور سیاستهای خود را اعمال می کنند.

تنش های جاری میان دو کشور به دلیل انگیزه هایی که در پس سیاست های یک جانبه عربستان سعودی نهفته است، قیمت نفت را با کاهش روبرو می کند. به باور من، افزایش حجم تولید نفت عربستان بیشتر به این دلیل است که سعودی ها حاضرند ضرر ناشی از افول بهای نفت را به جان بخرند تا در مقابل خسارت بیشتری را نصیب ایران کنند. کمک به ایران آخرین مسئله ای خواهد بود که به ذهن سعودی ها خطور می کند و این حقیقت در سال های آینده تغییری نخواهد کرد.