اروپا و داعش بعد از حوادث تروریستی فرانسه

پس از آغاز ریاست «ابوبکر البغدادی» بر این گروه و با گسترش حملات تروریستی آنها، در واقع نخستین گروه تکفیری - جهادی در عراق شکل گرفت. این گروه سپس با استفاده از بحران سوریه، با شعار یاری اهل سنت وارد سوریه شد و مناطقی را اشغال کرد و ضمن همکاری با سایر گروه‌های تکفیری نظیر جبهه النصره و جیش الاسلام و برخورداری از حمایت برخی کشورهای غربی و منطقه با دولت و مردم سوریه وارد جنگ شد. این گروه پس از کسب موفقیت‌هایی در سوریه، مجدداً میدان نبرد را به عراق تعمیم داد.

گروه افراط‌گرا و تروریستی داعش با سوء‌استفاده از فضای مجازی و فریب جوانان ناآگاه غربی توانسته چندین هزار نفر را که از بی‌عدالتی‌ها و تبعیضات ریشه دار در کشورهای خود رنج می‌برند و به نوعی دچار سرخوردگی اجتماعی هستند، جذب این مجموعه تروریستی نماید. از سویی خطای راهبردی برخی کشورهای منطقه و غربی در استفاده ابزاری از تروریسم برای رسیدن به مقاصد سیاسی خود، بستری برای تقویت این پدیده شوم شد به طوری که ائتلاف بین‌المللی به رهبری امریکا نیز نتوانست مبارزه جدی و مؤثری علیه داعش به عمل آورد. در این فضا، عملکرد وحشیانه و ضد بشری داعش علیه گروگان‌ها و مردم سوریه و عراق و خصوصاً اقلیت‌های قومی و مذهبی موجب شد تا ناکارآمدی تشکیل ائتلاف بین‌المللی علیه داعش بیش از پیش نمایان گردد.

همزمان از طرف دیگر، این گروه هواداران خود را به قتل اتباع کشورهای حاضر در ائتلاف تحت رهبری امریکا ترغیب کرد. در پی سوء قصد به دفتر هفته نامه شارلی ابدو در پاریس و همچنین حمله به موزه یهودی‌ها در بلژیک، نگرانی امنیتی در اروپا و بویژه فرانسه، بخصوص با توجه به اینکه جوانان اروپایی جذب داعش شده با تجربه جنگی و سلاح‌هایی که ظاهراً خود آنها برای تجهیز گروه‌های معارض سوریه ارسال کردند ولی در اختیار داعش قرار گرفته بود برای انجام عملیات تروریستی به کشورهای خود برمی‌گردند، تشدید شد.

علاوه بر این، با تشدید بحران در منطقه و از جمله در سوریه و سخت شدن شرایط امنیتی و زندگی در آنجا، با هجوم انبوه مهاجرین بویژه سوری‌ها مواجه شدند که معضل جدیدی را برای این کشورها ایجاد کرد. ضمناً، دغدغه امنیتی ناشی از ورود برخی عوامل داعشی و تکفیری در قالب پناهندگان به اروپا ذهن دولت‌ها و سرویس‌های امنیتی اروپایی را بیش از پیش به خود مشغول کرد به طوری که تجدید نظر در مقررات شنگن و ایجاد برخی کنترل‌ها و محدودیت‌های مرزی در دستور کار مقامات کشورهای عضو شنگن قرار گرفت که طبیعتاً انتقادها و حواشی خاص خود را نیز در پی داشت. اما وسعت حملات تروریستی 13 نوامبر در پاریس، ضمن غافلگیری دولت و نهادهای امنیتی در فرانسه، شوک سنگینی به افکار عمومی وارد کرد.

دولت فرانسه برای کنترل اوضاع مدت سه ماه وضعیت فوق‌العاده اعلام کرد. از آنجاکه بنا بر اعلام رسانه‌ها برخی از عوامل این حملات تابعیت بلژیکی داشتند و ظاهراً طراحی عملیات در بلژیک صورت گرفته بود و امکان وقوع حملات تروریستی در بروکسل نیز وجود داشت، در آنجا هم برای چند روز وضعیت فوق‌العاده اعلام شد. با ردیابی و شناسایی برخی از عوامل حملات فوق در ژنو، این شهر نیز برای چند روز حالت فوق‌العاده پیدا کرد. در آلمان و برخی از دیگر کشورهای اروپایی نیز به دلیل امکان وقوع حملات تروریستی، برخی مسابقات فوتبال جام ملت‌های اروپا، لغو شد.

مجموعه اتفاقات و رخدادهای فوق، موجب شد تا همه کشورهای اروپایی با وجود اختلاف در برخی مواضع و منافع، در قبال تهدیدات گروه تروریستی داعش احساس خطر کرده و سعی کنند در قالب اتحادیه اروپایی عزم خود را برای مقابله جدی‌تر با داعش جزم نمایند. به عبارتی همگرایی کشورهای اروپایی برای مقابله با پدیده افراط‌گرایی و تروریسم اجتناب ناپذیر شده بخصوص که پیمان شنگن نیز با خطر بازنگری مواجه شده است.

اما نمی‌توان این نکته مهم را نادیده گرفت که مسأله تروریسم و افراط‌گرایی در اروپا که ظاهراً در اثر بحران سوریه و خاورمیانه شدت گرفته و نقش متحدین منطقه‌ای اروپا نیز در آن کاملاً مشهود است، ریشه در معضلات اجتماعی دارد که بخشی از آن به خود اروپا و اشتباهات جبران ناپذیردر سیاست‌های غلط دولت‌های اروپایی بر می‌گردد، چه سیاست‌های داخلی و رویکردهای تبعیض‌آمیز آنها در قبال اقلیت‌ها و مهاجرین و چه سیاست‌های نسنجیده آنها در خاورمیانه و بویژه در سوریه و حتی رویکرد گزینشی آنها در برابر تروریسم و تقسیم آن به تندرو و میانه رو که امروزه پیامدهایش متوجه اتحادیه اروپا شده است.

در هر حال مقابله با پدیده شوم تروریسم نیازمند عزم راسخ جامعه جهانی و همگرایی و هم افزایی توان همه کشورهایی است که امروزه در معرض تهدید جدید تروریسم قراردارند. باید با اراده‌ای مشترک به راهکارهای مناسب برای مقابله با آن دست یافت.