شیوه خطرناک دولت برای خروج از رکود/ دلار‌های نفتی و ماشین‌آلات باد کرده در کارخانجات/ همه ادعا های دولت درباره رکود، از خروج از رکود بعد از ۸ فصل تا نامه مهم چهار وزیر کابینه

این روزها دولتی‌ها درگیر ارائه و اجرای بسته خروج از رکود تورمی هستند. نسخه‌ای برای خارج شدن کشور از وضعیت اقتصادی رکود که چندی است تشدید شده و به بیماری مهمی در اقتصاد کشور بدل شده است. البته موضوع رکود در خود دولت نیز محل نزاع و چالش است. چهار وزیری که وزارتخانه‌های مهم اقتصادی و صنعتی در دست دارند چندی پیش طی نامه‌ای به رئیس جمهور از وضعیت رکورد که تا مرز هشدار رسیده است، گفتند و هشدار دادند که ادامه این وضع ممکن است آ‌ثار مخربی در جامعه بوجود بیاورد. دغدغه این وزرا برای نوشتن نامه به رئیس‌جمهور دارای دو بعد اقتصادی و اجتماعی بود و دولت را متوجه این موضوع می‌ساخت که ممکن است ادامه روند رکود باعث بی‌اعتمادی و بحران اجتماعی در جامعه نسبت به دولت تدبیر و امید شود. اما رئیس‌جمهور نظر دیگری نسبت به این چهار وزیر دغدغه‌مند خود داشت و در همایش بین‌المللی روز صنعت و تجارت که در سالن همایش‌های صدا و سیما برگزار شد، بیان داشت که «ما در سال گذشته از رکود مستمری که ۸ فصل به طور مداوم با آن روبرو بودیم خارج شدیم.» اما این همه ماجرا نبود و روحانی نیز نگرانی خود را از بازگشت رکود به اقتصاد کشور بیان داشت. شاید ارائه بسته اقتصادی دولت نیز بر اساس همین دغدغه وزرا و نگرانی دولت از رکود بود که رونمایی و برای اجرا ابلاغ شد. با این حال موضوع علت و ریشه یابی رکود از جمله مواردی اساسی است که شناخت آن برای درمان و علاج مساله بسیار موثر است. بسیاری از اقتصاددانان بر این عقیده هستند که تاکید دولت بر مواهب برجام باعث شده که همه چیز منوط به توافق هسته‌ای شود. در همین رابطه علاءالدین میرمحمد صادقی در پاسخ این سوال که شما استراتژی آقای روحانی درباره این مساله که ابتدا باید تحریم‌های بین‌المللی از بین برود و سپس مسائل اقتصاد داخلی در اولویت قرار بگیرد را صحیح می‌دانید؟ اظهار داشت: به نظر من ارتباط دادن مسئله تحریم‌ها با اقتصاد داخلی و وضعیت معیشتی مردم کار صحیحی نبود و بهتر بود که آقای روحانی به صورت جداگانه این مسائل را مورد توجه قرار می‌داد ما در گذشته دوران جنگ را نیز پشت سرگذاشتم و در آن دوران که وضعیت اقتصادی از امروز بسیار بدتر بود هیچ‌گاه مسائل خارجی را به وضعیت معیشتی مردم گره نزدیم و تلاش کردیم مشکلات اقتصادی را با استفاده از پتانسیل‌های درونی کشور حل کنیم. ما باید شرایط هر مقطع زمانی را با توجه به شرایط همان زمان در نظر بگیریم و تلاش کنیم برای مشکلات داخلی راه‌حل‌های داخلی پیدا کنیم. بنابراین گره زدن مسئله تحریم‌ها به وضعیت معیشتی مردم کار صحیحی نبود با این وجود خوشبختانه مسئله رفع تحریم‌ها به نتیجه منطقی و مطلوبی رسید و امیدواری زیادی برای آینده به وجود آمده است. فرشاد مومنی یکی دیگر از اقتصاددانان مطرح کشور نیز در ارزیابی سیاست‌های جدید اقتصادی دولت برای خروج از رکود تورمی ‌گفت: نکته اول درباره مجموعه مطالبی که از سوی رئیس‌جمهور، سخنگوی دولت، وزیر اقتصاد، و رئیس بانک مرکزی انتشار عمومی پیدا کرده، سوگیری غیرعادی ترجیحات و اولویت‌هایی است که به نفع غیرمولدها و به ضرر عامه مردم و به ویژه تولیدکنندگان دیده می‌شود. استاد دانشگاه علامه در پاسخ این سؤال که دولت به عنوان راهکار حمایتی از تولید، قصد دارد 10 میلیارد دلار با هدف سرمایه‌گذاری برای تولید اختصاص دهد. آیا این رقم به تولید کمکی خواهد کرد؟ گفت: این روش، بسیار خطرناک است. کسانی که اقتصاد سیاسی ایران را می‌شناسند، می‌دانند یکی از محمل‌ها برای توزیع رانت در اقتصاد سیاسی ایران اختصاص دادن منابع ارزی و ریالی به نام تولید است. بنابراین تا زمانی که دولت برنامه‌ای برای تخصیص این 10 میلیارد دلار ارائه ندهد، این خطر وجود دارد که به نام تولید با تجدید بحران رانت‌جویی و تشدید بحران مقیاس تولید مواجه شویم. در دو سال و اندی که از همین دولت می‌گذرد نیز مشاهده شده که پس از اینکه فشارهای بین‌المللی ناشی از برنامه‌ هسته‌ای ایران کاهش یافت. از کانال منابعی که در چین در اختیار ما قرار داده شده بود، دلارهای نفتی کشور به فعالیت‌هایی اختصاص یافت و ماشین‌آلاتی وارد شد که ما در آن حیطه‌ها اکنون نیز با مازاد وحشتناک ظرفیت تولید روبه‌رو هستیم؛ بنابراین می‌توان با اطمینان به دولت هشدار داد اگر این تزریق‌ها مبتنی بر برنامه نباشد و منطق راهبردی آن مشخص نشده باشد، تنها می‌تواند رانت‌ها و چالش‌های موجود را تشدید کند، بدون اینکه کمکی به افزایش عرضه در کل اقتصاد را به همراه داشته باشد. با این حال به نظر می‌رسد موضوع اصلی در این روند مدیریت صحیح منابع و سرمایه‌گذاری است. دولت در حدود دو سال و اندی همه چیز حتی آب خوردن مردم را نیز منوط به مساله هسته‌ای کشور کرده است و همین مساله سبب شده که رکود تشدید شده و بسیاری منتظر یک اتفاق بزرگ باشند. اما با وجود تشدید انتظارات از سوی دولت بعد از صدور برجام و پایان مذاکرات در وین دولت خود ترمز این انتظارات را به یک باره کشید. ترمزی که در سرعت بسیار بالا کشیده شد و همین موضوع سبب شده که هنوز حرکت به سوی انتظارات باقی بماند. این موضوع نیز با پایین آوردن رقم پول‌های بلوکه شده ایران در خارج از کشور انجام شد و برخی از دولتمردان برای رفع انتظاراتی که توسط وعده‌های خودشان بوجود آمده بیان داشتند که این پول پیش از اینها پیش‌خور شده است و دولت بسیار بدهکار است بویژه به بانک مرکزی. اما بعد از مدتی با توجه به اینکه برجام برای بررسی به مجلس فرستاده شد مقامات دولتی بازهم به وعده دهی به مردم و ایجاد هزینه سیاسی برای مجلس روی آورند و بیان داشتند که عدم اجرای برجام روزانه تا 100 میلیون دلار به کشور ضرر می‌زند! موضوعی که با رقم پول‌های بلوکه شده‌ای که دولتی‌ها مدعی آن هستند همخوانی ندارد. به هرجهت دولت کشور را منوط به اتفاق بزرگی که هنوز کشور منتظر آن است و بخشی از بخش روانی رکود نیز از همین حیث بوجود آمده است، کرد. با این اوصاف دولت این روزها بسته درمانی برای اقتصاد رکود زده ارائه داده است که این موضوع نیز بیشتر به قول کارشناسان به سمت مباحث فعالیت‌های مبتنی بر رانت و خام‌فروشی مانند پتروشیمی‌ها و تجارت پول مثل بانک‌ها گرایش دارد که با این اوصاف نمی‌توان انتظار داشت که اوضاع اقتصادی به شکل چشم‌گیری تصحیح شود.