شورش شاهزاده‌ها علیه ملک سلمان

دنیای اقتصاد: هشت نفر از 12 فرزند بازمانده‌ پایه‌گذار پادشاهی عربستان از کنار زدن ملک سلمان، 79 ساله، پادشاه بیمار این کشور حمایت کرده و تلاش می‌کنند تا برادر 73 ساله سلمان را جایگزین وی کنند.

این شاهزادگان سعودی مدعی‌اند که اکثریت قاطعی از علمای اسلامی قدرتمند در این کشور از «کودتای کاخ» برای سرنگونی سلمان و انتصاب شاهزاده احمد بن عبدالعزیز، وزیر سابق کشور، به جای او پشتیبانی می‌کنند. به گزارش ایندیپندنت، یکی از شاهزادگان سعودی که از نوادگان ابن‌سعود (مردی که سلسله پادشاهی در این کشور را در سال 1932 پایه نهاد) است، می‌گوید: «علما و مذهبیون شاهزاده احمد را ترجیح می‌دهند؛ البته نه همه آنها بلکه 75 درصد از آنها.» ایندیپندنت می‌افزاید: حمایت روحانیون برای تغییر پادشاه حیاتی است؛ چراکه در سیستم سعودی تنها روحانیون وهابی هستند که از قدرت اعطای مشروعیت سیاسی و مذهبی به رهبری برخوردارند.

این خبر که به تازگی فاش شده نشان می‌دهد که فشار روزافزونی در درون خانواده سلطنتی وجود دارد (خانواده‌ای که به‌طور طبیعی همه چیز در درونشان حالتی پنهانی و اسرارآمیز دارد) که باعث شده کشمکش‌های درونی بر سر قدرت، از زمانی که ملک سلمان قدرت را به دست گرفت، ناگهان فوران کند. این شاهزاده که به دلایل امنیتی نام خود را افشا نکرد همان نویسنده دو نامه اخیری است که از خانواده سلطنت خواسته تا سلمان را در راستای حفظ مصالح عربستان و جلوگیری از فروپاشی در کشور کنار بزنند. این «کنار زدن» البته در تاریخ معاصر عربستان بی سابقه نیست و شاهزادگان می‌توانند با توسل به این سابقه سخن خود را به کرسی بنشانند. در سال 1964 ملک سعود سرانجام پس از کشمکشی طولانی بر سر قدرت ساقط شد آن‌گاه که اکثریت اعضای ارشد خانواده سلطنتی و نهاد مذهبی این پادشاهی یک صدا شده، پشت او را خالی کرده و حمایت خود از وی را پس گرفتند. این شاهزاده معترض می‌گوید همین امر به شکل دیگری علیه سلمان در حال وقوع است. این شاهزاده که ید طولایی در نامه‌نگاری دارد به ایندیپندنت می‌گوید: «اگر سلمان همچون ملک سعود کشور را ترک کند در داخل و بیرون از کشور بسیار محترم خواهد بود. درغیراین‌صورت، شاهزاده احمد به‌عنوان ولیعهد انتخاب خواهد شد اما با کنترل و مسوولیت کامل بر تمام کشور؛ اقتصاد، نفت، نیروهای مسلح، گارد ملی، وزارت کشور، سرویس مخفی و در واقع هست و نیست کشور.»

ناخشنودی از قوه ذهنی رو به کاهش سلمان- که گفته می‌شود دچار بیماری آلزایمر است- با انتصابات چالش برانگیز او، تداوم جنگ پر هزینه در یمن و فاجعه حج همراه شده است. اوایل هفته گذشته صندوق بین‌المللی پول هشدار داد که عربستان طی 5 سال آینده دارایی‌های مالی‌اش ته خواهد کشید؛ مگر اینکه دولت از هزینه‌های خود به شدت بکاهد. خالی شدن جیب این کشور ثروتمند عمدتا به دو دلیل است: یکی کاهش قیمت نفت و دیگر تاثیرات اقتصادی مخرب جنگ‌های منطقه‌ای. انتصاب محمد بن سلمان 30 ساله، فرزند مورد نظر پادشاه، به پست جدید معاونت ولیعهد در ماه آوریل و سپس تصمیم به واگذاری وزارت دفاع به او، محمد جوان را قادر کرد که جنگی نیابتی در یمن علیه حوثی‌ها را آغاز کنند. حوثی‌ها پیش‌تر باعث فراری دادن رئیس‌جمهور دست‌نشانده عربستان شده بودند. این مساله بر شدت تنش‌ها افزود. گفته می‌شود از زمانی که محمد به قدرت رسید قدرت و ثروت هنگفتی به دست آورده است. شاهزاده مذکور می‌گوید: «هر برگه یا تماسی که باید به دست پادشاه برسد، ابتدا از زیر دست او رد می‌شود.»محمد بن نایف 56 ساله که ولیعهد و برادرزاده سلمان است، چندان محبوب نیست.

شاهزاده احمد، مردی که بیشتر اعضای خانواده سلطنت از رسیدن او به تاج و تخت پشتیبانی می‌کنند، جوان‌ترین فرزند پایه‌گذار عربستان از همسر مورد علاقه او «حصه بنت احمد السدیری» است. او به مدت 37 سال معاون وزیر کشور بوده و چهار سال هم مسوول مراکز مذهبی در مکه بود پیش از اینکه در سال 2012 به‌عنوان وزیر کشور برگزیده شود. شاهزاده احمد البته 5 ماه بعد این پست را ترک کرد (گفته می‌شود بر اساس درخواست خودش بود) و شاهزاده محمد بن نایف که اکنون ولیعهد است جانشین او شد. این شاهزاده معترض مدعی است که شاهزاده احمد پس از اختلاف بر سر نحوه رفتار با زندانیان سیاسی وزارت کشور را ترک کرد. شاهزاده نامه‌نگار می‌گوید: «شاهزاده احمد تمایل دارد اصلاحاتی مانند آزادی اندیشه را مطرح، سیستم قضایی را اصلاح و زندانیان سیاسی را آزاد کند؛ زندانیانی که هیچ ارتباطی با تروریسم ندارند.» شاهزاده مذکور می‌گوید: «بسیاری از زندانیان سیاسی از پیش از سال 2001 به دلیل ابراز عقیده در زندان‌ها هستند. اگر احمد اقتدار داشته باشد اجازه می‌دهد این افراد بیرون بیایند.» شاهزاده احمد که دارای فوق لیسانس علوم سیاسی است، به دلیل تجربه حرفه‌ای و دیدگاه‌های میانه‌رو، مطلوب نظر روحانیون و دیگران در درون خاندان سلطنت است. شاهزاده منتقد می‌گوید: «برادران بزرگ‌تر او را می‌خواهند؛ زیرا سالم و خردمند است. هم خودش و هم زندگی‌اش پاک و سالم است. او علاقه‌ای به قمار، همنشینی با زنان، نوشیدن مشروبات الکلی و استفاده از مواد مخدر ندارد.» شاهزاده مذکور می‌افزاید: «شاهزاده احمد عاشق صحرا، شکار و نشستن کنار دریای سرخ یا کوه‌ها در طائف است. او اگرچه فردی مذهبی است، اما دارای اندیشه بازی است. انگلیسی را می‌داند و اخبار جهان را دنبال می‌کند.» همسر سوم پادشاه فعلی «فهده الهیثلان» هم یکی دیگر از چهره‌های کلیدی این پادشاهی است. شاهزاده نامه‌نگار می‌گوید: «او مادر محمد بن سلمان است و بر روی پادشاه نفوذ دارد. پادشاه عاشق او و عاشق محمد است.» با این حال، پادشاه به دلیل ضعف جسمانی‌اش، مدت زمان کمتری را در عربستان می‌گذراند. کشمکش برای کنار زدن ملک سعود چند سال طول کشید و منجر به تنش‌هایی میان سازمان‌های مهم نظامی در این کشور- ارتش، وزارت کشور و گارد ملی- شد. البته این تنش‌ها پیش از آن بود که وی بدون خونریزی قدرت را واگذار و کشور را ترک کند. شاهزاده منتقد می‌گوید همین امر بار دیگر رخ خواهد داد: «این یک نوع انقلاب داخلی است. ما خواستار اصلاحات سیاسی و مالی، آزادی اندیشه و پاکسازی سیستم قضایی، آزاد کردن زندانیان سیاسی و شریعت درست اسلامی هستیم.»