شکاف داخلی، ائتلاف ایران روسیه، جنگ یمن و فاجعه منا

فارس: اندیشکده آمریکایی «دفاع از دموکراسی‌ها» در گزارشی تحت عنوان «موقع آن فرا رسیده است که آمریکا نسبت به سقوط عربستان نگران باشد» با اشاره به ابعاد نگرانی واشنگتن نسبت به سقوط یکی از بزرگترین متحدانش در خاورمیانه، یعنی عربستان سعودی شکاف داخل خاندان سعودی، نبرد در یمن، مشکلات اقتصادی، فاجعه حج امسال، ادامه کشمکش با ایران و اوضاع سوریه را از جمله شواهد نگران کننده نسبت به تداوم حاکمیت خاندان سلطنتی آل سعود نام برد و هرکدام را به شرح ذیل تحلیل کرد :

* شکاف داخل خاندان آل سعود

هفته گذشته روزنامه انگلیسی «گاردین» نامه منتسب به شاهزاده سعودی را منتشر ساخت که در آن شاهزاده سعودی مدعی شده بود، اعضای ارشد خاندان سلطنتی در پی انجام کودتایی علیه ملک سلمان» پادشاه فعلی سعودی برآمده بودند. این شاهزاده سعودی در گفت‌و‌گو با گاردین همچنین نه تنها خود خواهان تغییر رهبری عربستان سعودی شده بود بلکه افزود در سرتاسر جامعه عربستان سعودی نیز چنین درخواستی مشاهده می‌‌شود و افکار عمومی عربستان به شدت برای نیل به این هدف تلاش می‌کنند. آن‌ها می‌گویند در صورت عدم تغییر تحول در اداره کشور باید منتظر فاجعه‌ای بود.

* نبرد در یمن

هر چقدر این نبرد ادامه دار شود، خطرات بزرگتری را به خاطر دخالت عربستان سعودی در یمن و نبرد علیه حوثی‌ها به دنبال خواهد داشت و منبعی جدی برای اختلافات داخلی در این کشور است. در داخل عربستان سعودی شاهزاده «محمد بن سلمان» وزیر دفاع ، متهم به دخالت در امور یمن و عجله برای این کار بدون داشتن راهبری واضح یا طرحی برای برون رفت از آن است. این امر هزینه‌هایی را بر دوش این کشور برای استقرار نیروی نظامی در یمن گذاشته و البته موجب گسترش بحران‌های انسانی و افزایش انتقادهای بین‌المللی شده است.

* مشکلات اقتصادی

علاوه بر مباحث کاسته شدن از یارانه‌های دولتی و طرح‌های ریاضتی، یکی از مهمترین مشکلات اقتصادی در حال گسترش ، افزایش سن مشتاقان کار در عربستان سعودی است. دو سوم جمعیت سعودی را جوانان زیر 30 سال شکل می‌دهند که حدود سی درصد آن‌ها فاقد شغل هستند. این در حالی است که بسیاری نیز برای یافتن شغل با مشکلاتی در این کشور مواجه هستند و گزارش‌ها به طرز حیرت آوری از میزان فقر بالا در بین خانواده‌‌های عادی سعودی حکایت دارند. پاره‌ای از گزارش‌ها نیز میزان فقر در عربستان سعودی را 25% ذکر کرده‌اند.

* فاجعه حج

2 بحران بزرگ امسال در عربستان سعودی با مراسم حج در این کشور مصادف شد که یکی سقوط جرثقیلی در مکه بود که باعث کشته شدن بیش از 100 نفر شد و دیگری زیر دست و پا ماندن حجاج در مکه بود که دست کم 796 کشته بر جا گذاشت در حالی که اخبار غیر رسمی این آمار را هزاران نفر عنوان کرده است. بعد از این ماجراها سعودی‌ها با موجی از انتقادها به خاطر سوء مدیریتشان مواجه شده‌اند و اینک پرسش‌هایی بابت شایستگی و صلاحیت خاندان آل سعود برای ادامه متولی بودن مکه و مدینه مطرح است و تجدید نظر در زمینه مشروعیت سیاسی و مذهبی خاندان سلطنتی در این زمینه به سرعت به میان آمده است.

* ادامه کشمکش با ایران

تنش روابط ایران با عربستان سعودی به ویژه در فاجعه تاسف بار حج شدت یافت. به نظر می رسد در این فاجعه بیش از هر کشور دیگری ایرانیان کشته شده‌اند و آخرین ارقام حکایت از کشته شدن 464 نفر از اهالی این کشور در مراسم حج امسال دارند. با ادامه کندی عربستان در بازگرداندن اجساد، مقام‌های ایرانی نیز به حملات خود ادامه دادند و مقام‌های این کشور از «آیت‌الله خامنه‌ای» رهبر ایران گرفته تا «مصطفی محمد نجار» وزیر پیشین دفاع این کشور از دست بالای جمهوری اسلامی در واکنش قاطع نشان دادن به این کشور خبر دادند.

«سید حسن نصرالله» دبیرکل نیروهای مقاومت حزب‌الله لبنان نیز در اقدامی تنبیهی علیه خاندان سلطنتی، خواهان واگذاری مدیریت حج از خاندان آل سعود به کمیته اسلامی شد.

به نظر می‌رسد فراتر از فاجعه حج ایران در حال به چالش کشاندن عربستان سعودی در عرصه‌های دیگر است و البته در این فعل و انفعال در 30 سپتامبر مقام‌های سعودی از دستگیری یک قایق ماهیگری ایران پر از سلاح برای تجهیز انصار الله یمن خبر دادند و روز بعد نیز بحرین، متحد عربستان سعودی سفیر خود را از ایران فراخواند و کاردار ایران را از خاک خود با «نامیدن عنصر نامطلوب» اخراج کرد. ایران نیز به مجرد این حادثه، روز بعد علیه سفیر بحرین در خاک خود مقابله به مثل انجام داد.

* اوضاع سوریه

دخالت حساس روسیه در امور سوریه حکایت از تهدید افزون‌تر علیه پادشاهی آل سعود و افزایش این واقعیت دارد که آمریکا در حال فاصله گرفتن از نقش سنتی خود به عنوان تضمین کننده ثبات در خاورمیانه است. در این بین واشنگتن با توافق هسته‌ای با ایران، به عنوان بدترین دشمن عربستان، این کشور را جسورتر کرده و در عین حال اعتراض آرامی را به روسیه و تلاش این کشور در بر هم زدن توازن قوای موجود در منطقه نموده است. با گذشت زمان به طور یقین کاهش قدرت سریع آمریکا و پذیرش این واقعیت، عربستان سعودی را به ناچار به طور فزاینده‌ای در معرض خطر قرار می‌دهد.

* نتیجه‌گیری

این اندیشکده در خاتمه نوشت : البته خاندان آل سعود با گذشت دهه‌ها و با وجود ناملایمات سیاسی، عقیدتی و نظامی موجود در قدرت باقی مانده‌ اما به حال این خطر باید جدی گرفته شود. وضعیت منطقه که خاندان سلطنتی آل سعود با آن مواجه است بیانگر خصومت بی‌سابقه‌ای می‌باشد . خاورمیانه در حال سقوط آزاد است و بهار عربی مدت‌ها قبل به زمستان اسلامی مبدل شد. همچنین ائتلاف نظامی ایران و روسیه به شدت در پی استیلا بر منطقه و افزایش بهای نفت می‌باشد و آمریکا در آستانه خروج از منطقه است که در پی آن تضعیف روحیه متحدان، افزایش جسارت دشمنان و هرج و مرج مشاهده می‌شوند.